Τα μυστικά του φινλανδικού φιάσκου
Η Φινλανδία εξαρχής είχε προειδοποιήσει ότι δεν θα συμμετείχε σε νέα χρηματοδοτική στήριξη της Ελλάδας από το EFSF, αν δεν εξασφάλιζε εγγυήσεις αποπληρωμής του κεφαλαίου της, ακόμη και σε περίπτωση χρεοκοπίας της Ελλάδας. Αν δεν βρισκόταν κάποιος τρόπος να ικανοποιηθεί αυτή η απαίτηση των Φινλανδών, η πολυκομματική κυβέρνηση που σχηματίσθηκε τον Ιούνιο είχε προειδοποιήσει ότι θα μπλοκάριζε με βέτο τις αποφάσεις για στήριξη της Ελλάδας από το EFSF, που απαιτούν ομόφωνη έγκριση από τις κυβερνήσεις της ευρωζώνης. Ακόμη και τώρα, όμως, η Φινλανδία μπορεί να μπλοκάρει το νέο «πακέτο», αφού για να προχωρήσει η εφαρμογή της συμφωνίας της 21ης Ιουλίου απαιτείται η έγκρισή της από το Κοινοβούλιο της χώρας.
Για να ανοίξουν ένα «παράθυρο» που θα επέτρεπε στην κυβέρνηση του Ελσίνκι να εγκρίνει τη νέα στήριξη της Ελλάδας, οι ηγέτες της ευρωζώνης δέχθηκαν να ενταχθεί μια… τοξική, όπως αποδεικνύεται, υποσημείωση στο ανακοινωθέν της 21ης Ιουλίου: Με αυτήν επιτρεπόταν να διαπραγματευθούν κυβερνήσεις της ευρωζώνης σε διμερή βάση την παροχή πρόσθετων εξασφαλίσεων για τα δάνεια που θα χορηγήσουν στην Ελλάδα μέσω του EFSF.
Σε αυτό το πλαίσιο, ο κ. Βενιζέλος επικρίνεται, δίκαια σε μεγάλο βαθμό, ότι έσπευσε να ολοκληρώσει μια διμερή διαπραγμάτευση με το υπουργείο Οικονομικών της Φινλανδίας, που καθιστά τη βορειότερη χώρα της ευρωζώνης τη μοναδική που θα έχει εξασφαλίσει πλήρη αποπληρωμή των δανείων της, ακόμη κι αν η Ελλάδα αθετήσει τις υποχρεώσεις της στα άλλα κράτη: Η Φινλανδία θα προσφέρει στο EFSF εγγυήσεις για να δανείσει την Ελλάδα, αλλά ένα σημαντικό μέρος των δανείων που θα εκταμιευθούν με τη δική της εγγύηση θα… γυρίζει πίσω σε ειδικό λογαριασμό υπέρ της και θα επενδύεται σε ομόλογα υψηλής πιστοληπτικής αξιολόγησης, τα οποία το Ελσίνκι θα μπορεί να ρευστοποιήσει, αν κάτι δεν πάει καλά με το δάνειο.
Διαπραγματευτική γκάφα;
Αυτή η συμφωνία, που ανακοινώθηκε ερήμην των άλλων κυβερνήσεων αυτήν την εβδομάδα, άνοιξε τον ασκό του Αιόλου, καθώς η Αυστρία και η Ολλανδία, δύο κυβερνήσεις με κορυφαία πιστοληπτική αξιολόγηση, που η συμμετοχή τους είναι αναγκαία για τη λειτουργία του EFSF, αξίωσαν εύλογα να ισχύσουν οι ίδιοι όροι και για τη δική τους συμμετοχή στο νέο «πακέτο». Ανάλογες αξιώσεις προβάλλουν και άλλες, λιγότερο σημαντικές χώρες της ευρωζώνης, όπως η Σλοβακία και η Σλοβενία, με αποτέλεσμα να κινδυνεύει να τιναχθεί στον αέρα το «πακέτο» των 109 δισ. ευρώ, που συμφωνήθηκε στις Βρυξέλλες.
Μια άλλη πιθανή «παρενέργεια», την οποία έσπευσαν να επισημάνουν οι «Financial Times», είναι ότι με τη συμφωνία αυτή είναι πολύ πιθανό να ζητηθεί από ιδιώτες πιστωτές της Ελλάδας ακόμη και η ενεργοποίηση των CDS, των συμβολαίων ασφάλισης ελληνικού χρέους! Όπως τονίζει η βρετανική εφημερίδα, οι όροι δεκαετούς ομολόγου που είχε εκδοθεί το 2002 και λήγει το 2012 με βάση το βρετανικό δίκαιο αποκλείουν ρητά τη δυνατότητα της ελληνικής κυβέρνησης να προσφέρει πρόσθετες εξασφαλίσεις σε οποιονδήποτε ξένο πιστωτή της. Επενδυτές που κατέχουν αυτό το ομόλογο και πιθανόν άλλα που έχουν εκδοθεί με τους ίδιους όρους δεν αποκλείεται να ζητήσουν πληρωμή των CDS, αν οριστικοποιηθεί η συμφωνία με τους Φινλανδούς.
Ο κ. Βενιζέλος δικαίως επικρίνεται ότι βιάσθηκε να κλείσει και να ανακοινώσει τη διμερή συμφωνία, ενώ θα μπορούσε να ζητήσει εξαρχής να τεθεί υπόψη του Eurogroup και να παρθεί η έγκριση και των άλλων κυβερνήσεων, οι οποίες είναι βέβαιο ότι θα επιχειρούσαν να μπλοκάρουν αυτήν την προνομιακή μεταχείριση της Φινλανδίας. Σε αυτήν την περίπτωση, βέβαια, θα υπήρχε ο ορατός κίνδυνος ενός «βέτο» του Κοινοβουλίου της χώρας αυτής, που θα τίναζε στον αέρα τη στήριξη της Ελλάδας από το EFSF. Με καθυστέρηση, αφού είχε ανακοινώσει τη συμφωνία, ο κ. Βενιζέλος δήλωσε ότι απαιτείται η έγκριση και των άλλων κυβερνήσεων, οι οποίες όμως βρίσκονται τώρα μπροστά σε τετελεσμένα γεγονότα και η διαπραγμάτευση που ακολουθεί τις επόμενες ημέρες προδιαγράφεται εξαιρετικά δύσκολη.
Πάντως, η νέα κρίση αποκαλύπτει ότι στην πραγματικότητα ούτε οι κυβερνήσεις της ευρωζώνης έχουν πλέον τη βούληση να συνεχίσουν να στηρίζουν την Ελλάδα χωρίς να επιβάλουν ταπεινωτικούς όρους, ούτε και το EFSF μπορεί, με τη δομή που έχει σήμερα και δημιουργεί συνεχή πολιτικά «βραχυκυκλώματα», να εγγυηθεί τη στήριξη της χώρας μας. Άλλωστε, παραμένει άλυτο ένα βασικό πρόβλημα, που θα εμφανισθεί στην πορεία: Πώς θα συνεχίσουν χώρες όπως η Ιταλία και η Ισπανία, που δανείζονται με επιτόκια πάνω από 5%, να δανείζουν την Ελλάδα με επιτόκιο χαμηλότερο του 4% μέσω του EFSF;