Δεν ανοίγουν βιβλίο οι Έλληνες!

Αυτό δεν οφείλεται μόνο στην οικονομική κρίση αλλά και στο ότι ο Έλληνας αποφεύγει το διάβασμα, με αποτέλεσμα η χώρα μας να κατέχει στο συγκεκριμένο τομέα της αγοράς και της ανάγνωσης βιβλίων μια από τις τελευταίες θέσεις. Τα συμπεράσματα από την έρευνα που πραγματοποίησε το Εθνικό Κέντρο Βιβλίο σε συνεργασία με την ιδιωτική εταιρεία δημοσκοπήσεων Metron Analysis είναι αποκαρδιωτικά.

Πάνω από 40% των Ελλήνων δεν άνοιξε ούτε ένα βιβλίο το 2010 και μόνο ένα ποσοστό της τάξεως του 9% διαβάζει περισσότερα από δέκα βιβλία το χρόνο.

Πάντως, οι γυναίκες διαβάζουν πιο πολύ από τους άνδρες! Το ποσοστό των γυναικών που διαβάζουν περισσότερα από δέκα βιβλία το χρόνο (9,1%) υπερβαίνει κατά πολύ το αντίστοιχο ποσοστό στους άνδρες (μόλις 6,8%). Στην κατανομή των ατόμων που δεν διάβασαν κανένα απολύτως βιβλίο καθ’ όλη τη διάρκεια του 2010 η απόσταση αυτή αυξάνεται, καθώς στις γυναίκες αυτό το ποσοστό είναι 32%, ενώ στους άνδρες 49,8%. Πρακτικά τα αποτελέσματα αυτά σημαίνουν ότι μία στις τρεις γυναίκες και ένας στους δυο άνδρες δεν διάβασαν κανένα απολύτως βιβλίο για το 2010.

Στις προτιμήσεις των αναγνωστών την πρώτη θέση κατέχει η ελληνική και η ξένη λογοτεχνία και ακολουθούν η ιστορία, η ψυχολογία και η θρησκεία. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο μέσος όρος των αναγνωσμένων βιβλίων μειώθηκε σε 5,6 βιβλία το 2010 έναντι 7 βιβλίων το 1999.

Όπως μας είπαν ιστορικά βιβλιοπωλεία όπως «Ελευθερουδάκης», «Παπασωτηρίου», «Εστία» αλλά και εκδοτικοί οίκοι όπως «Ψυχογιός», «Λιβάνης», «Καστανιώτης», «Κέδρος», «Πατάκης», «Μεταίχμιο», ναι μεν η οικονομική κρίση έχει επηρεάσει τις πωλήσεις των βιβλίων με τραγικά αποτελέσματα για τον κλάδο του βιβλίου, αλλά αυτό δεν είναι το κύριο πρόβλημα. Σημαντικός παράγοντας για τη χαμηλή αναγνωσιμότητα είναι κυρίως ολόκληρη η επαφή με τη γνώση.

Δεύτερος παράγοντας προβλημάτων είναι το οικονομικό. Οι ελληνικοί εκδοτικοί οίκοι δραστηριοποιούνται σε μια μικρή αγορά σε μια γλώσσα που διαβάζεται μόνο σε μια χώρα με λίγους κατοίκους. Έτσι, για παράδειγμα, η τιμή κόστους ανά τεμάχιο σε μια ελληνική έκδοση είναι πολλαπλάσια από μια αντίστοιχη αγγλική ή ισπανική έκδοση. Πάντως, δεν ήταν πάντα άνυδρες οι μέρες για το ελληνικό βιβλίο. Την περίοδο 2000-2008 μεγάλες εκδοτικές επιχειρήσεις κατέγραψαν μεγάλη άνοδο και καθαρά κέρδη. Οι εκδόσεις «Modern Timeς» -συμφερόντων Γιαννίκου- εκτοξεύτηκαν από κύκλο εργασιών ύψους 10,4 εκατ. ευρώ το 2000 σε κύκλο εργασιών 126 εκατ. ευρώ το 2008. Ακόμη και παραδοσιακοί εκδότες το ίδιο διάστημα είχαν αυξημένες επιδόσεις. Ο Ψυχογιός 152%, ο Σαββάλας 55,5%, ο Λιβάνης 50,5% και ο Πατάκης 38%.

Ο εκδότης Θανάσης Ψυχογιός θεωρεί ότι η κρίση έχει αγγίξει τις πωλήσεις βιβλίων λόγω και του κλίματος που καλλιεργούν τα μίντια, η οποία επιβαρύνει ψυχολογικά την αγορά. Μάλιστα, τονίζει ότι υπάρχουν δημοσιογράφοι παχυλά αμειβόμενοι που διδάσκουν το φόβο, τρομοκρατούν τον πολίτη και δημιουργούν μια εικονική πραγματικότητα!

100.000 τίτλοι
κυκλοφορούν κάθε χρόνο!

Μια μεγάλη αλήθεια την οποία υπερτονίζουν και συγγραφείς όπως ο Βασίλης Βασιλικός, ο Βαγγέλης Ραπτόπουλος αλλά και Εύα Καραϊτίδη του εκδοτικού οίκου «Εστία» είναι η μεγάλη παραγωγή βιβλίων κάθε χρόνο -πάνω από 100.000 τίτλοι-, η οποία απαξίωσε την ποιότητα του βιβλίου, το έκανε καταναλωτικό προϊόν, είδος αγοράς στο σούπερ μάρκετ. Αυτό που αναφέρουν είναι ότι η παραγωγή βιβλίων, ο αριθμός των εκδοτών και των βιβλιοπωλών είναι ασύμμετρος προς το περιορισμένο αναγνωστικό κοινό της χώρας εδώ και αρκετό χρόνο. Μεγάλη η προσφορά, λίγη η ζήτηση.

Ένα άλλο μεγάλο πρόβλημα που αντιμετωπίζουν οι εκδότες είναι οι καθυστερήσεις και οι αναβολές πληρωμών από τα βιβλιοπωλεία, τα οποία υποχωρούν στον τζίρο τους και αυξάνουν τα χρέη τους.

Απρόβλεπτος παράγοντας για τους εκδότες είναι η ηλεκτρονική επανάσταση και το ηλεκτρονικό βιβλίο αλλά αυτό το θέμα το αντιμετωπίζουν οι περισσότεροι εκδότες στην Ευρώπη και δη στη Γερμανία. Οι εκδότες τα βάζουν και με τις μιντιακές επιχειρήσεις. Υπογραμμίζουν ότι υπάρχει λυσσαλέα επίθεση των εφημερίδων -οι οποίες διαθέτουν μαζί με τα φύλλα τους και δωρεάν βιβλία. Οι όμιλοι μίντια δουλεύουν χωρίς κανόνες, φόρους κ.ο.κ.

Ο συγγραφέας Βασίλης Βασιλικός μας δίνει το κλίμα:

«Στην κρίση το πρώτο που την πληρώνει είναι το βιβλίο. Τα βιβλιοπωλεία δεν πουλάνε βιβλία, δεν αποδίδουν τα χρήματα στους εκδότες και οι εκδότες δεν πληρώνουν τους συγγραφείς. Ντόμινο. Παράλληλα έχουμε και παράπλευρες απώλειες, το ηλεκτρονικό βιβλίο, το βιβλίο σε cd. Πάντως, οι Έλληνες δημιουργήσαμε ένα εκπαιδευτικό σύστημα φοβικό προς τα βιβλία. Στη χώρα μας τα βιβλία ή τα καίγαμε ή τα αποστηθίζαμε για εξετάσεις. Δεν τα είχαμε για ευχαρίστηση. Στη Γαλλία τα παιδιά επιλέγουν κάποια βιβλία για το σχολικό έτος και τα διαβάζουν ολόκληρα, όχι αποσπασματικά στα ανθολόγια τους. Τα παιδιά εδώ θα διαβάσουν ένα κεφάλαιο από το βιβλίο του Βασιλικού. Γιατί ένα κεφάλαιο; Γιατί δεν εξοικειώνουν τα παιδιά με ολόκληρο το βιβλίο του Βασιλικού και τους δίνουν ένα απόσπασμα για εξετάσεις; Δυστυχώς, συνέχεια στην Ελλάδα λέμε ότι για όλα φταίει η εκπαίδευση. Στην Ελλάδα δεν έχουμε λύσει τα αυτονόητα. Για την κρίση στο βιβλίο φταίει και η μεγάλη παραγωγή… Όταν έβγαζα εγώ ένα καλό βιβλίο το ’53 είχα τη φήμη του για πάνω από πέντε χρόνια. Τώρα ένα καλό βιβλίο έχει διάρκεια ζωής έξι μήνες, αφού βγαίνουν συνεχώς άλλα. Εδώ βγαίνεις από τα ράφια των βιβλιοπωλείων αν δεν είσαι στη λίστα των μπεστ σέλερ. Τη σκυτάλη στα μπεστ σέλερ έχει πάρει το μυθιστόρημα. Υπάρχει μια παραλογοτεχνία που αντικατέστησε τα άρλεκιν. Το γυναικείο σώμα των αναγνωστών που είναι και το 80% κάνουν ψυχοθεραπεία μέσα από αυτά τα βιβλία. Αντί να δώσουν πενήντα ευρώ στην ψυχολόγο παίρνουν ένα τέτοιο βιβλίο με είκοσι ευρώ και λύνουν δικά τους ψυχολογικά προβλήματα».