Σκληρή δοκιμασία και μέτρα για τις τράπεζες
Στόχος των μέτρων είναι να προστατευθεί η ρευστότητα των τραπεζών και να καλυφθούν οι απώλειες κεφαλαίων από το «κούρεμα» των ομολόγων. Το χειρότερο σενάριο σε αυτήν τη φάση, τονίζουν τραπεζικά στελέχη, θα ήταν να προκληθεί πανικός στους καταθέτες, καθώς το σύστημα δεν αντέχει άλλες, σοβαρές εκροές.
Ο Β. Βενιζέλος, μιλώντας για το ευρωπαϊκό «πακέτο» για την Ελλάδα, έδωσε ιδιαίτερη έμφαση στα μέτρα προστασίας των τραπεζών, καθώς γνωρίζει καλά ότι, αν οι ρυθμίσεις δεν πείσουν τους καταθέτες και ενταθούν οι εκροές ρευστότητας από τις τράπεζες, το ευρωπαϊκό σχέδιο για την Ελλάδα θα δεχθεί ένα σοβαρό πλήγμα στην «αχίλλειο πτέρνα» του, δηλαδή στην εμπιστοσύνη των καταθετών, που αποτελεί βασική προϋπόθεση για την οικονομική σταθερότητα.
Τα μέτρα προστασίας κρίθηκαν αναγκαία, καθώς οι ελληνικές τράπεζες θα σηκώσουν το κύριο βάρος της «επιλεκτικής χρεοκοπίας»:
– Σύμφωνα με τα στοιχεία των τελευταίων ευρωπαϊκών τεστ αντοχής, έχουν στα χαρτοφυλάκιά τους ομόλογα ονομαστικής αξίας γύρω στα 50 δισ. ευρώ. Για τα περισσότερα από αυτά το ομόλογα οι τράπεζες δεν έχουν προχωρήσει σε αποτίμηση με βάση τις τρέχουσες, χαμηλές τιμές τους στην αγορά. Με δεδομένο ότι η ρύθμιση για το χρέος οδηγεί σε ένα «κούρεμα» της αξίας του κατά 21%, οι ελληνικές τράπεζες θα υποχρεωθούν να εμφανίσουν στα βιβλία τους αυτήν τη ζημιά, μειώνοντας αντίστοιχα τα κεφάλαιά τους. Αυτή η απώλεια θα ξεπεράσει τα 9 δισ. ευρώ.
– Η δεύτερη πλευρά του προβλήματος εντοπίζεται στη ρευστότητα: Η Ελλάδα, ως εκδότης ομολόγων, αναμένεται να τεθεί από τους οίκους αξιολόγησης (σχετική προαναγγελία έγινε ήδη από τη Fitch) στη βαθμίδα «επιλεκτικής χρεοκοπίας», άρα τα ομόλογα δεν μπορούν να συνεχίσουν να γίνονται δεκτά από την ΕΚΤ, ως εγγυήσεις δανεισμού των τραπεζών.
Για το ζήτημα της κεφαλαιακής επάρκειας, από το νέο δάνειο που θα εξασφαλίσει η Ελλάδα θα κρατηθούν 10 δισ. ευρώ, ώστε να διπλασιασθεί σε 20 δισ. ευρώ το κεφάλαιο που θα έχει στη διάθεσή του το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας, για να ενισχύσει τράπεζες που δεν θα καταφέρουν να αντλήσουν πρόσθετα κεφάλαια από την αγορά.
Αυτές οι ενισχύσεις που θα δοθούν δημιουργούν φόβους για κρατικοποίηση του συστήματος, καθώς οι τράπεζες θα εκδώσουν μετοχές υπέρ του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας. «Αυτό είναι κακό για τους μετόχους», παραδέχθηκε ο κ. Βενιζέλος, «αλλά είναι καλό για τους καταθέτες και ευρύτερα για την αγορά. Στόχος δεν είναι να κρατικοποιήσουμε το ελληνικό τραπεζικό σύστημα».
Για το πρόβλημα της ρευστότητας, η ΕΚΤ δέχθηκε τελικά να συνεχίσει τη χρηματοδότηση προς τις ελληνικές τράπεζες, παρά την «επιλεκτική χρεοκοπία». Για να γίνει αυτό, οι ηγέτες της Ευρωζώνης συμφώνησαν να εγγυηθεί το EFSF την αποπληρωμή των νέων ομολόγων που θα εκδοθούν από την Ελλάδα.
Με αυτές τις εγγυήσεις, ο κ. Βενιζέλος και τα στελέχη του οικονομικού επιτελείου εκτιμούν ότι οι καταθέτες που έχουν στείλει τα χρήματά τους στο εξωτερικό ή τα κρατούν στα… στρώματα έχουν κάθε κίνητρο πλέον να τα επαναφέρουν στο τραπεζικό σύστημα, που άλλωστε προσφέρει εξαιρετικά υψηλά επιτόκια πλέον, ακόμη και για μικρά ποσά προθεσμιακών καταθέσεων.
Το στοίχημα της σταθεροποίησης των εκροών καταθέσεων είναι ένα από τα σημαντικότερα που έχει αναλάβει η κυβέρνηση, για την προστασία της πραγματικής οικονομίας από τις συνέπειες της «επιλεκτικής χρεοκοπίας». Οι τράπεζες δεν αντέχουν έναν πανικό των καταθετών, ούτε και οι επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά αντέχουν άλλο την πιστωτική ασφυξία, πολύ περισσότερο την επιδείνωσή της. Από την άλλη, το EFSF, που είναι ο τελικός εγγυητής της ρευστότητας των τραπεζών, θα ζητήσει πρόσθετες εξασφαλίσεις (υποθήκευση περιουσίας) από την κυβέρνηση, αν χρειασθεί να προσφέρει αυξημένες εγγυήσεις δανεισμού των τραπεζών από την ΕΚΤ, για να αντιμετωπισθεί ενδεχόμενη μαζική φυγή καταθέσεων.
Το ευρωπαϊκό σχέδιο, τονίζουν τραπεζικά στελέχη, βάζει κάποια όρια στις ζημιές που μπορεί να έχουν τελικά οι ελληνικές τράπεζες από την κρίση, γι’ αυτό και έγινε με ενθουσιασμό δεκτό από τη χρηματιστηριακή αγορά την Παρασκευή, καθώς όλοι ως τότε φοβούνταν τα χειρότερα. Όμως, το βασικότερο πρόβλημα του συστήματος εξακολουθεί να είναι η εμπιστοσύνη των καταθετών, οι οποίοι θα πρέπει να πεισθούν για την ασφάλεια των κεφαλαίων τους, πριν τα επαναφέρουν στις ελληνικές τράπεζες.