Η διχοτόμηση και τα πετρέλαια ενδιέφεραν τις ΗΠΑ και όχι η Κύπρος

Ένα αποκαλυπτικό ντοκουμέντο που δεν χωράει καμιά αμφισβήτηση είναι η κατάθεση του αμερικανού πρέσβη Χένρι Τάσκα στην επιτροπή του Κογκρέσου για το Κυπριακό μετά την εισβολή του «Αττίλα».
Ο τότε πρέσβης των ΗΠΑ στην Ελλάδα Χένρι Τάσκα ρίχνει τις ευθύνες στον υφυπουργό Εξωτερικών όσο και στον υπουργό και επικεφαλής του Στέιτ Ντιπάρτμεντ Χένρι Κίσινγκερ, αλλά και στις μυστικές υπηρεσίες που προστάτευαν και στήριζαν τον δικτάτορα Ιωαννίδη.
Ο Τάσκα καταθέτει ότι η Τούρκοι ήταν προετοιμασμένοι για την εισβολή στην Κύπρο πριν από το πραξικόπημα, ότι η χειρισμοί από την πλευρά του Στέιτ Ντιπάρτμεντ χλιαροί και ότι οι αμερικανικές μυστικές υπηρεσίες ενδιαφέρονταν για τα πετρέλαια στην περιοχή.
Η κατάθεση του Τάσκα λίγες μέρες πριν βρει τραγικό θάνατο έχει ως εξής:
«Είμαι ο πρώην πρέσβυς στην Ελλάδα από τον Ιανουάριο 1970 μέχρι τον Σεπτέμβριο του 1974. Η πολιτική των ΗΠΑ για την Κύπρο όλα τα χρόνια που υπηρέτησα στην Ελλάδα ήταν: Μία ανεξάρτητη, κυρίαρχη, ενωμένη Κύπρος, πράγμα που θα επιτυγχάνετο με ενδοκοινοτικές συνομιλίες με σκοπό την αναθεώρηση των συμφωνιών Ζυρίχης – Λονδίνου στα σημεία που αποδείχτηκαν ελλιπή, έτσι ώστε να φτάσουν σ’ ένα νέο modus vivendi (προσωρινό συμβιβασμό). Ουδέποτε έγινε λόγος στη διάρκεια της θητείας μου στην Ελλάδα για διχοτόμηση και διπλή ένωση της Κύπρου» (ίσως ο Τάσκα δεν ήθελε να μιλήσει για τα αυτονόητα, όπως το σχέδιο Τρούμαν – Τζόνσον για τη διχοτόμηση του νησιού) και συνεχίζει: «Η CIA δεν είχε σύνδεσμο με την ίδια την κυβέρνηση, αλλά με διάφορα στοιχεία της ελληνικής δομής. Επειδή υπήρχε δικτατορία στρατιωτική, τις μυστικές πληροφορίες τις μαζεύαμε από τους στρατιωτικούς μέσω του στρατιωτικού ακολούθου. Η CIA ήρθε σ’ επαφή με τον Ιωαννίδη. Είχε προσβάσεις προς τον Ιωαννίδη και φυσικά είχε προσβάσεις με ανθρώπους των μυστικών υπηρεσιών. Η CIA είχε μια ολόκληρη σειρά επαφών με διάφορους ανθρώπους. Οι πραγματικές επικοινωνίες επραγματοποιούντο από τη CIA. Αυτοί είχαν τον έλεγχο των επικοινωνιών. Καμιά μεγάλης σημασίας πολιτική απόφαση δεν ελαμβάνετο χωρίς τη συγκατάθεση του Ιωαννίδη. Η Αμερικανική Αποστολή είχε άμεση επικοινωνία με τον Ιωαννίδη. Η CIA αποτελεί τμήμα της αποστολής της χώρας και η CIA είχε επικοινωνία με τον Ιωαννίδη. Είναι απολύτως πιθανόν ότι έστειλα ένα-δυο γραπτά μηνύματα στον Ιωαννίδη μέσω του συνδέσμου της CIA … Νομίζω ότι ήταν πριν από το πραξικόπημα και αφορούσαν το πετρέλαιο του Αιγαίου. Ο Μακάριος έστειλε στις 3 Ιουλίου γράμμα στην ελληνική κυβέρνηση και ζητούσε να μετακινηθούν από την Κύπρο όλοι οι έλληνες στρατιωτικοί. Ο Ιωαννίδης το θεώρησε προσβλητικό. Η τελική απόφαση για περαιτέρω μεσολάβηση καθοριζόταν από τον Σίσκο και το Στέιτ Ντιπάρτμεντ. Εγώ δεν είχα τον τελευταίο λόγο. Ο Τζόε Σίσκο ελάμβανε τελικά τις αποφάσεις. Ο σταθμάρχης της CIA Stacy Huets διέθετε έναν αριθμό ανδρών που έρχονταν σ’ επαφή με τον Ιωαννίδη. Ο Ιωαννίδης αναφέρει στο «Der Speigel» ότι αιτία του πραξικοπήματος ήταν το γράμμα της 3 Ιουλίου του Μακαρίου προς Γκιζίκη. Νομίζω ότι οι Τούρκοι προετοίμαζαν την εισβολή πριν από την πτώση του Μακαρίου. Αν ήμουν υπουργός Εξωτερικών και είχα ανακοινώσει μια εκεχειρία και ο τουρκικός στρατός συνέχιζε να την παραβιάζει, αυτό θα είχε προκαλέσει δυναμικές ενέργειες από πλευράς ΗΠΑ. Υπήρξε σύγχυση γύρω από την αξιοπιστία μας. Δυστυχώς (οι Τούρκοι) συνέχισαν να κινούνται και μεις δεν είδα να κάνουμε καμιά έντονη ενέργεια που να τους σταματήσει ώσπου κατέλαβαν το 40% του νησιού. Έπρεπε να σταματήσουμε αμέσως τη στρατιωτική βοήθεια και να σαλπάρει ο 6ος Στόλος… Έπρεπε επίσης να πιέσουμε τους Βρετανούς που είχαν, βάσει των συμφωνιών Ζυρίχης – Λονδίνου, δικαίωμα μεσολάβησης. Ούτε μία τουρκική τρίχα δεν πειράχτηκε στην περίοδο της 15 Ιουλίου. Η κυβέρνηση έπεσε τη Δευτέρα. Εγώ συναντήθηκα την Κυριακή με τους στρατιωτικούς και τους είπα να μην πάνε για πόλεμο. Με άκουσαν. Έτσι ο Ιωαννίδης έχασε την εξουσία, γιατί αυτός ήθελε πόλεμο. Αναφέρεται ότι ο Ιωαννίδης είπε για τους Αμερικανούς ”Μας εγκαταλείψανε”.»
Την κατάθεση αυτή ο Χένρι Τάσκα την έδωσε το φθινόπωρο του 1975 και λίγες μέρες αργότερα έπεφτε νεκρός από αυτοκινητιστικό δυστύχημα στην Ιταλία, χωρίς να ολοκληρώσει την κατάθεσή του στην επιτροπή του Κογκρέσου των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής.