Πανεπιστήμια-Ανώνυμες Εταιρείες
Ένας ένας κορυφαίοι θεσμοί, ύψιστες πνευματικές, επιστημονικές δραστηριότητες, οδηγούνται βίαια στους μηχανισμούς της αγοράς, ώστε να «αποκαθαρθούν» από τις «δουλείες» του παρελθόντος και να ενταχθούν στις λειτουργίες και στις απαιτήσεις της σύγχρονης, νεοφιλελεύθερης αντίληψης, να αποβούν τελικά τμήματα του «Εθνικού Μνημονίου» που καθορίζει τη μοίρα, τις ζωές, το μέλλον του λαού και της χώρας.
Η φιλοσοφία των «μεταρρυθμίσεων» διατυπώνεται με απόλυτα κυνικό τρόπο: Το δημόσιο πανεπιστήμιο θα πρέπει να απεκδυθεί τον κοινωνικό-επιστημονικό του ρόλο, θα πρέπει να εγκαταλείψει τις παραδοσιακές ανθρωπιστικές του αξίες και αρχές και να υιοθετήσει τους «κανόνες λειτουργίας» και τις «αξίες» (ανταγωνισμός, παραγωγισμός, απόλυτο κριτήριο το κέρδος) του νεοφιλελεύθερου προτύπου.
Το πλέγμα των συστημικών συμφερόντων της αγοράς θα ασκεί πλέον (σύμφωνα με τις αποφάσεις του υπουργείου Παιδείας) τις βασικές εξουσίες και παρεμβάσεις στο νέο «πανεπιστήμιο της αγοράς».
Τα επτά «εξωτερικά» και μη εκλεγόμενα μέλη του Συμβουλίου διοίκησης του πανεπιστημίου θα περιλάβουν ασφαλώς «παράγοντες της οικονομίας» ώστε να μπορούν αυτοί ως σύμβουλοι-μεσολαβητές να συμβάλλουν στην «εισροή» πόρων στα πανεπιστήμια από «δωρητές» ή προγράμματα ιδιωτικών επιχειρήσεων. Εάν μάλιστα συνυπολογίσουμε το γεγονός ότι μειώνεται δραστικά η συνεισφορά του δημοσίου προϋπολογισμού στην εκπαίδευση, τότε οι «μεσολαβητές» αυτοί θα αποκτήσουν ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο για την επιβίωση των πανεπιστημίων.
Στο ίδιο πλαίσιο προβλέπεται μάλιστα να λειτουργήσει και ΝΠΙΔ που θα διαχειρίζεται την περιουσία, τη διάθεση των ερευνητικών προγραμμάτων, τις οικονομικές λειτουργίες του πανεπιστημίου… Αν σκεφθούμε μόνο ότι όλες οι επιστημονικές και εκπαιδευτικές δραστηριότητες και οι μισθοί των διδασκόντων θα εξαρτώνται, κυριολεκτικώς, από την «εύνοια» των προσώπων που θα διοικούν τον θεσμό αυτό… Τελικά «σπόνσορες», «δωρητές», «φιλάνθρωποι», παράγοντες που θέλουν να αποκτήσουν «κοινωνικό κεφάλαιο» θα καθορίζουν τις εξελίξεις και το μέλλον του πανεπιστημίου.
Η επόμενη, στρατηγικής σημασίας, παρέμβαση αφορά τη διάλυση του επιστημονικού κορμού της γνώσης με την καθιέρωση προγραμμάτων σπουδών πολλών «ταχυτήτων» (μονοετών, διετών, τριετών). Εξαφανίζεται, με τον τρόπο αυτό, η αναγκαία θεωρητική-επιστημονική συγκρότηση των φοιτητών/τριών (και συνακόλουθα η δυνατότητα ανάπτυξης κριτικής/συγκριτικής γνώσης) και αντικαθίσταται από πρακτικές εφαρμογές και «συνταγολόγια» που αθροίζονται απλώς στα προτεινόμενα «προγράμματα σπουδών»…
Ασφαλώς οι τριετείς σπουδές αντιστοιχούν στην εποχή μας στο απολυτήριο Λυκείου… Όμως τα όποια μεταπτυχιακά θα απαιτούν πλέον δίδακτρα – και ιδιαίτερα σε μια περίοδο οξύτατης οικονομικής στενότητας των οικογενειακών προϋπολογισμών… Το πιο πιθανό, μάλιστα, είναι σε λίγα χρόνια να καθιερωθούν και δίδακτρα στα προπτυχιακά, εάν τα Πανεπιστήμια δεν μπορούν να αναζητήσουν άλλους πόρους.
Άλλωστε στον αγγλοσαξονικό χώρο, που αποτελεί «υπόδειγμα» του νομοσχεδίου, υπάρχουν υψηλά δίδακτρα και σε χώρες όπως η Αγγλία τα πανεπιστήμια εξελίσσονται σε «Ανώνυμες Εταιρείες» που απαιτούν δίδακτρα 10.000 ευρώ τον χρόνο.
Όσοι πράγματι μοχθούν, όσοι αγωνιούν για το ελληνικό πανεπιστήμιο και για το μέλλον της νέας γενιάς δεν μπορούν, σίγουρα, να «κλείσουν τα μάτια» σε πολλές αρνητικές πτυχές της σημερινής κατάστασης.
Δεν μπορεί να μην αποδεχθεί κανείς ότι υπάρχουν διδάσκοντες ασυνεπείς στα καθήκοντά τους ή ελλιπείς σε επιστημονικό επίπεδο, ή ακόμα και καθηγητές που ασχολούνται με προγράμματα -αμφιβόλου επιστημονικής χρησιμότητας- έχοντας εγκαταλείψει το διδακτικό τους έργο. Καθηγητές, ακόμα, που έχουν μεταβληθεί σε «βιβλιοπώλες» προκειμένου να αυξήσουν το εισόδημά τους.
Κανένας δεν μπορεί επίσης να κλείσει τα μάτια σε φοιτητές που δεν εμφανίζονται στις αίθουσες διδασκαλίας, σε πρυτανικές αρχές, σε διευθυντές τμημάτων που συναλλάσσονται με τις φοιτητικές παρατάξεις για να εκλεγούν…
Αυτά τα βασικά προβλήματα όμως αποκαλύπτουν μια κρίση αρχών, αξιών, ατομικών και συλλογικών συμπεριφορών. Η αντιμετώπισή τους απαιτεί διαφάνεια και αξιοκρατία, αυστηρή αξιολόγηση του έργου και της δραστηριότητας του επιστημονικού προσωπικού με βάση επιστημονικά, εκπαιδευτικά κριτήρια. Απαιτεί ένα υψηλό επίπεδο ΑΤΟΜΙΚΗΣ ΚΑΙ ΣΥΛΛΟΓΙΚΗΣ ΣΥΝΕΙΔΗΣΗΣ όλων των υπευθύνων, που σήμερα απουσιάζει.
Αντί για μια τέτοια στρατηγική, που απαιτεί ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, ΑΞΙΟΚΡΑΤΙΑ, ΣΥΝΑΙΝΕΣΗ, η κυβέρνηση διάλεξε, για άλλη μια φορά, την «οδό» της βίαιης επιβολής, του αυταρχισμού, της απαξίωσης και της καταφοράς κατά του επιστημονικού δυναμικού των πανεπιστημίων…
Το πανεπιστήμιο αποκτά, με τη σειρά του, το «Μνημόνιό του»: Ολιγαρχική και μη νομιμοποιημένη διοίκηση, σπουδές σε στιλ «φαστ φουντ», κατάργηση της δωρεάν παιδείας και πλήρης επικράτηση του οικονομικού/κερδοσκοπικού κριτηρίου στην αποτίμηση κάθε εκπαιδευτικής-επιστημονικής δραστηριότητας… Η σφραγίδα του νεοφιλελεύθερου «κοσμοειδώλου» αποτυπώνεται και στους πλέον κρίσιμους πνευματικούς θεσμούς… Αφού δεν «πέτυχε» πριν από λίγα χρόνια η νομιμοποίηση των ιδιωτικών Πανεπιστημίων, ιδιωτικοποιούνται τώρα τα δημόσια. Άλλη μια «επιτυχία» στον μακρύ κατάλογο των πολιτικών «εγκλημάτων» μιας κυβέρνησης που αντιμετωπίζει πλέον ως εχθρό της ολόκληρη την κοινωνία.