Τα χειρότερα δεν έχουν όριο…
Όταν οι ευρωπαίοι ηγέτες έπαιζαν το αναίσχυντο τοκογλυφικό παιχνίδι των εκβιασμών και του ολέθριου Μνημονίου εις βάρος της Ελλάδος -με πλήρη υποταγή του κ. Παπανδρέου στις θελήσεις τους- δεν είχαν συναίσθηση πού οδηγούν την Ελλάδα και την Ευρώπη. Δεν το αντελήφθησαν ούτε αργότερα, όταν μπήκαν στον κύκλο του θανάτου η Πορτογαλία και η Ιρλανδία, ούτε όταν το θλιβερό Μνημόνιο έδειχνε, έναν χρόνο μετά, ότι ο δρόμος της «σωτηρίας» ήταν αδιέξοδος και οδηγούσε την Ελλάδα στην καταστροφή και την Ευρώπη σε γενική ανάφλεξη. Το συνειδητοποίησαν αργά, με αφορμή την Ιταλία. Αλλά ήδη το περιθώριο των κινήσεων και των επιλογών προέβαλλε ασφυκτικό…
Εκείνο που προέβλεπαν πλείστοι όσοι αναλυτές ότι θα συμβεί σχετικά με την Ελλάδα ήταν το αναπόφευκτο «κούρεμα» του χρέους. Η περιώνυμη αναδιάρθρωση. Ήταν και παραμένει η μόνη λύση, αφού είναι αδύνατον για τη χώρα μας να υπηρετεί το υπέρογκο και διογκούμενο χρέος. Αυτό, όμως, έγραφε η στήλη στις 12/5/2011, «θα εκνευρίσει τους δανειστές, αλλά και θα πλήξει τις ελληνικές τράπεζες, οι οποίες διατηρούν σημαντικό μέρος των ομολόγων». Όντως, οι «εκπρόσωποι» του ιδιωτικού δανειστικού τομέα αντέδρασαν, όπως έδειξε η λυσσαλέα αντίθεση των οίκων αξιολόγησης και η κατάταξη της Ελλάδας στη βαθμίδα της «επιλεκτικής χρεοκοπίας», δηλαδή ένα βήμα πριν από τη χρεοκοπία. Με την αναμενόμενη αναδιάρθρωση λοιπόν, οι ελληνικές τράπεζες θα έχουν μεν απώλειες, αλλά δεν θα κινδυνεύσουν, διότι η ρευστότητά τους θα εξασφαλιστεί από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και τους άλλους υφιστάμενους μηχανισμούς (το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας και το ELA, δηλαδή τον μηχανισμό έκτακτης ρευστότητας)…
Μιας και έχουμε εμπλακεί σ’ αυτόν τον λαβύρινθο των επείσακτων εννοιών, ας υπομνησθούν εμβολίμως ορισμένα στοιχεία που αφορούν την «επιλεκτική χρεοκοπία». Πρώτον, ο χαρακτηρισμός αυτός αποτελεί βαθμίδα στην κλίμακα των οίκων αξιολόγησης. Δεν αφορά το σύνολο του χρέους, αλλά το «κομμάτι» που θα «κουρευτεί» με την αναδιάρθρωση, δηλαδή την επαναγορά ομολόγων από την Ελλάδα σε χαμηλότερη τιμή. Δεύτερον, δεν υπάρχει κίνδυνος για τις καταθέσεις, ούτε για τη ρευστότητα των τραπεζών, για τους λόγους που αναφέρθηκαν παραπάνω. Τρίτον, το αν η «επιλεκτική χρεοκοπία» θα αποτελέσει «πιστωτικό γεγονός» -με ενεργοποίηση συμβολαίων για τα ασφάλιστρα κινδύνου, τα CDS, και περαιτέρω οδυνηρές επιπτώσεις στη χώρα- θα το αποφασίσει η Διεθνής Ένωση Ανταλλάξιμων Οικονομικών Προϊόντων και Παραγώγων (ISDA). Τέλος, αν οριστικοποιηθεί η «επιλεκτική χρεοκοπία» χωρίς να επέλθει το μοιραίο («πιστωτικό γεγονός»), η άρση της είναι θέμα συνήθως ολίγων ημερών. Η χώρα θα ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις της για το υπόλοιπο του χρέους, οι αγορές θα αποδεχθούν το καθεστώς των απωλειών και τα νέα δεδομένα (λιγότερο εναπομείναν χρέος) θα δώσουν τη δυνατότητα στους περιώνυμους να προβούν σε καλύτερη αξιολόγηση…
Στο δημοσίευμα της 12ης Μαΐου η στήλη διατεινόταν ότι το «κούρεμα» είναι αναπόφευκτο, διότι το Μεσοπρόθεσμο οδηγεί τη χώρα «σε χειρότερη θέση από τη σημερινή». Και σημείωνε ότι το «κούρεμα» αποτελεί μια ενδιάμεση χρονικά λύση, καθώς ουδόλως αποκλείεται μελλοντικώς οι εταίροι μας «να πάρουν τη μεγάλη απόφαση να σπρώξουν την Ελλάδα εκτός Ευρωζώνης». Η στήλη είχε υπ’ όψιν της συγκεκριμένες συζητήσεις στους κόλπους της Ένωσης, σχετικές με την πιθανότητα αυτή. Με δεδομένη τη γενικότερη σύγχυση και αναταραχή, και χωρίς να ξεχνάμε ότι εδώ κι έναν χρόνο οι (γαλλογερμανικές) τράπεζες έχουν ξεφορτωθεί ικανό μέρος των ελληνικών ομολόγων -άρα έχουν περιορίσει δραστικά τις πιθανές απώλειες-, ουδόλως αποκλείεται οι εταίροι να εξωθήσουν τη χώρα μας στην έξοδο από την Ευρωζώνη… Φαντάζει δύσκολο και ίσως αδιανόητο. Αλλά όπως έχουν εξελιχθεί τα πράγματα στην Ένωση και παγκοσμίως, τίποτε δεν αποτελεί έκπληξη…
Όπως είναι λογικό και αναμενόμενο, η κατάσταση στο εσωτερικό της χώρας σημαίνεται από ένταση της ανησυχίας, αλλά και από το σοκ της υποτροπιάζουσας, βάρβαρης φορολογικής επιδρομής. Εικάζεται -αν δεν θεωρείται βέβαιο- ότι η πλειονότης είναι σχεδόν αδύνατον να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις της έναντι της Εφορίας. Τούτο, πέραν του ότι δυσχεραίνει την απέλπιδα προσπάθεια της κυβέρνησης να ενισχύσει τα αναιμικά ταμεία του κράτους, φαίνεται να δημιουργεί μια δυναμική με πολιτικά χαρακτηριστικά. Δηλαδή μια αντίδραση στην ασκούμενη εξοντωτική πολιτική και στις συνολικά ολέθριες επιλογές της κυβέρνησης και της Ένωσης. Το ενδεχόμενο αυτό δεν το αποκλείουν πλέον και κάποιες έγκυρες εφημερίδες της ξένης (πρόσφατο άρθρο στους «New York Times», που αναδημοσιεύτηκε στην «Καθημερινή» της 14ης Ιουλίου 2011)…
Υπό αυτό το πρίσμα και με δεδομένα, πρώτον, ότι λαϊκές αντιδράσεις θα πυκνώσουν και πάλι τις πλατείες των «Αγανακτισμένων», δεύτερον, ότι οι δημοσκοπήσεις δείχνουν τη ΝΔ να εκτοξεύεται και, τρίτον, την πιθανότητα να… πανηγυρίζει η κυβέρνηση για το νέο δάνειο -αλλά και για το ότι ενδέχεται να περάσει με μικρές απώλειες η χώρα τις συμπληγάδες της «επιλεκτικής χρεοκοπίας»-, οι εκλογές είναι πολύ πιθανές (τον Σεπτέμβριο)…
Λέγεται στερεοτυπικά ότι ένα κόμμα που κυβερνάει, εκλογές προκηρύσσει όταν πιθανολογεί ότι θα τις κερδίσει. Η πρόσφατη εμπειρία δείχνει το αντίθετο. Κυβερνήσεις που βρέθηκαν σε δύσκολη θέση (Μητσοτάκης το ’93, Καραμανλής το 2009) διενήργησαν πρόωρες εκλογές εν πλήρει επιγνώσει ότι αυτές ήταν χαμένες. Αν ληφθεί υπ’ όψιν η περαιτέρω σκοτεινή προοπτική της χώρας, δηλαδή ο αποκλεισμός οιασδήποτε πιθανότητος να ευνοηθεί μελλοντικά από τις εξελίξεις το κυβερνών κόμμα, φαντάζει εύλογο και πολύ πιθανό να επιδιώξει πρόωρες εκλογές ο κ. Παπανδρέου. Με την κρυφή ελπίδα ότι δεν θα προκύψει αυτοδυναμία για τη ΝΔ και ότι ο ίδιος θα παραμείνει στο προσκήνιο, μετέχων ως αρχηγός του ΠΑΣΟΚ σε συζητήσεις για κυβέρνηση συνεργασίας.
Η πιθανότης αυτή αποτελεί οδό σωτηρίας για τον σημερινό πρωθυπουργό. Σε αντίθετη περίπτωση, ο κ. Παπανδρέου όχι μόνο θα τεθεί εκποδών από το κόμμα του και την πολιτική σκηνή, αλλά κινδυνεύει να πάθει ό,τι και ο πρώην πρωθυπουργός της Ισλανδίας: Τρία χρόνια μετά την κατάρρευση της οικονομίας της Ισλανδίας, «ο κ. Γκέιρ Χάαρντε καλείται να λογοδοτήσει ενώπιον της Δικαιοσύνης για τους χειρισμούς του» («Καθημερινή», 5 Ιουλίου 2011)… Με άλλα λόγια, ο κ. Παπανδρέου δεν κινδυνεύει μόνον από τον λίθο του αναθέματος και την τιμωρητική ψήφο…