Τα μυστικά του μεγάλου «πακέτου» ιδιωτικοποιήσεων
Ο άνθρωπος που έχει τις μεγαλύτερες πιθανότητες να αναλάβει τη θέση του κεντρικού διαχειριστή του προγράμματος είναι, σύμφωνα με πληροφορίες, ο Γιάννης Στουρνάρας, πρώην πρόεδρος του Συμβουλίου Οικονομικών Εμπειρογνωμόνων επί Κ. Σημίτη και σημερινός επικεφαλής του ΙΟΒΕ, του ερευνητικού ιδρύματος του ΣΕΒ. Ο κ. Στουρνάρας είναι ο βασικός συντάκτης του προγράμματος ιδιωτικοποιήσεων που έχει ενσωματωθεί στο Μεσοπρόθεσμο.
Η διαχείριση του προγράμματος θα γίνει από ειδικό Ταμείο, ένα κρατικό fund ουσιαστικά, με μοναδικό σκοπό του καταστατικού του την άντληση εσόδων από την ιδιωτική περιουσία του Δημοσίου (αυτή η έννοια εξαιρεί, βεβαίως, τη δημόσια περιουσία [εθνικά πάρκα, μνημεία πολιτισμού κ.ά.] και περιλαμβάνει όλα τα ακίνητα με εμπορική αξία, τις μετοχές επιχειρήσεων και τα δικαιώματα εκμετάλλευσης ορυκτού πλούτου).
Σύμφωνα με όσα ανέφερε ο Ευάγγ. Βενιζέλος την Παρασκευή στους βουλευτές, όλες οι σημαντικές συμβάσεις και πράξεις θα κυρώνονται με νόμο από τη Βουλή, ώστε να μη δημιουργηθεί η εντύπωση για ξεπούλημα. Οι εταίροι θα έχουν δύο παρατηρητές στο Ταμείο αξιοποίησης της ιδιωτικής περιουσίας του Δημοσίου χωρίς δικαίωμα ψήφου, αλλά για να παρακολουθούν και να αντιλαμβάνονται τις δυσκολίες και να μεταφέρουν τεχνογνωσία όπου χρειάζεται. Στην πραγματικότητα όμως το «σφυρί» των ιδιωτικοποιήσεων έχει περάσει στα χέρια των πιστωτών: Τα έσοδα ιδιωτικοποιήσεων έχουν ενσωματωθεί στο συνολικό πλάνο χρηματοδότησης της χώρας, ώστε να αποφύγει τη χρεοκοπία.
Επιπλέον, το πρόγραμμα ιδιωτικοποιήσεων «δένεται» νομικά από τους πιστωτές με έναν τρόπο που δεν επιτρέπει στην κυβέρνηση να κρατήσει οποιονδήποτε ουσιαστικό έλεγχο της διαδικασίας. Σύμφωνα με πληροφορίες, η περιουσία προς ιδιωτικοποίηση που αναφέρεται στο Μεσοπρόθεσμο, δηλαδή τα «φιλέτα» δημοσίων επιχειρήσεων και ακινήτων, θα μεταβιβασθεί εξαρχής στο Ταμείο. Εκεί θα υπάρχει νομική εγγύηση «αποξένωσης» («alienation») του Δημοσίου από αυτήν την περιουσία. Δηλαδή, τα περιουσιακά στοιχεία θα θεωρούνται ήδη ιδιωτικοποιημένα, αφού θα περνούν σε ένα Ταμείο με μοναδικό σκοπό του καταστατικού του την εκποίηση δημόσιας περιουσίας. Αυτό είναι βασικό στοιχείο της διαδικασίας, αφού αποτρέπει οποιαδήποτε προσπάθεια της σημερινής ή μελλοντικής κυβέρνησης να «κάνει πίσω» σε κάποια ιδιωτικοποίηση, συνεκτιμώντας παραμέτρους που άπτονται του εθνικού συμφέροντος.
Σημειωτέον ότι το Ταμείο θα έχει τεράστια ευελιξία στη διαχείριση της περιουσίας, που δημιουργεί έντονο σκεπτικισμό για τα αποτελέσματα: Θα μπορεί να «τεμαχίζει» και να πουλάει τμηματικά επιχειρήσεις που δεν βρίσκουν αγοραστή, αλλά και να μεθοδεύει τις διαδικασίες ιδιωτικοποιήσεων με μόνο γνώμονα την επίτευξη των προβλεπόμενων εσόδων. Αν, για παράδειγμα, από την πώληση του 17% των μετοχών της ΔΕΗ δεν συγκεντρωθούν τα προβλεπόμενα έσοδα, θα προστίθεται αμέσως «πακέτο» μετοχών άλλης επιχείρησης, ή ακίνητο που θα εκποιείται νωρίτερα από ό,τι προβλέπει το ενδεικτικό χρονοδιάγραμμα, ώστε να εξασφαλίζονται τα προβλεπόμενα έσοδα. Αν με αυτόν τον τρόπο καταλήξουμε σε εξάντληση των περιουσιακών στοιχείων που έχουν ενσωματωθεί στο Μεσοπρόθεσμο, χωρίς να επιτυγχάνονται οι εισπρακτικοί στόχοι, στο Ταμείο θα μεταβιβάζονται και άλλα περιουσιακά στοιχεία του Δημοσίου, μέχρι να συγκεντρωθούν τα απαιτούμενα έσοδα. Αυτό είναι και ένα «παράθυρο» ανεξέλεγκτης εκποίησης περιουσίας, που μπορεί να είναι πολύ ευρύτερη από τα περιουσιακά στοιχεία που μνημονεύονται στο Μεσοπρόθεσμο ως υποψήφια προς πώληση.
Με τον εφαρμοστικό νόμο εισάγονται, εξάλλου, δύο κρίσιμες ρυθμίσεις, που αφορούν την ακίνητη περιουσία και δημιουργούν σοβαρό σκεπτικισμό: Με τον θεσμό της επιφάνειας ανοίγει ο δρόμος για… αιωνόβιες παραχωρήσεις ακινήτων του Δημοσίου, με χαμηλό κόστος για τους ιδιώτες επενδυτές. Επιπλέον, με την καθιέρωση διαδικασιών fast-track, όπως αυτές που ακολουθήθηκαν την περίοδο των Ολυμπιακών Αγώνων, για την απελευθέρωση ακινήτων από διεκδικήσεις και για ευελιξία στις χρήσεις και στους όρους δόμησης, εισάγεται ένας εν δυνάμει επικίνδυνος βαθμός «αυθαιρεσίας» στην αξιοποίηση ακινήτων από επενδυτές.