Βυζάντιον

Τα τελευταία χρόνια η Εθνική Λυρική Σκηνή ταλαιπωρείται από την έλλειψη κονδυλίων, χορηγών και γενικώς από την έλλειψη ενδιαφέροντος. Αδίκως, αλλά όχι και αδικαιολόγητα. Το ελληνικό κοινό δεν διαθέτει παιδεία ούτε έχει υφάνει παράδοση στην παρακολούθηση όπερας. Ο Έλληνας μπορεί να ακούσει λιμπρέτο και να νομίζει ότι είναι φρέντο καπουτσίνο με κομματάκια σοκολάτας. Η αλήθεια είναι πως αδυνατείς να περάσεις εύκολα από το «Μπήκαν τα γίδια στο μαντρί» στην «Κάρμεν». Κάπως έτσι γεννήθηκε η ελληνική οπερέτα, ένας εξαιρετικός τρόπος για να εκπαιδευτεί το κοινό των ημιάγριων βουκόλων που όφειλαν να πετάξουν τη βράκα και να φορέσουν σμόκιν. Το βράδυ της Τετάρτης κατάλαβα και για ποιον λόγο η οπερέτα δεν ευδοκιμεί στη βασανισμένη πατρίδα μας. Γιατί να πληρώσεις εισιτήριο όταν ήδη πρόκειται για κομμάτι της καθημερινότητάς σου;

•• •

Ελάτε, ελάτε! Τρέξτε στις μύτες των ποδιών σας σηκώνοντας ελαφρώς τις φούστες σας για να μην τις πατήσετε. Ελάτε να γείρετε μαζί μου πάνω στην κουπαστή της πόρτας για να παρακολουθήσετε τι πραγματικά συμβαίνει στο μεγάλο σαλόνι. Ο κύριος, ευθυτενής και ροδαλός, περιστρέφεται κάτω από τον πολυέλαιο, κουνώντας τα χέρια όπως ο μαέστρος μπροστά στην ορχήστρα ή η μαριονέτα στη σκηνή της. Γυρίζει γύρω από τον εαυτό του και μονολογεί με πολλά μικρά επιφωνήματα. Είναι μια κωμική ματιά σε ένα μεγάλο δράμα. Γύρω του υπάρχει ένα πλήθος κομπάρσων, όπου ο καθένας έχει μόνο μια μικρή φωνούλα για να ακουμπήσει πάνω στις νότες που χτυπιούνται όπως τα ψάρια στο καλάθι. Έχετε μπροστά σας τις ώρες της συγκυβέρνησης στο Μαξίμου. Παρακολουθείτε τι έγινε όταν, για πρώτη φορά στα παγκόσμια χρονικά, ένας πρωθυπουργός υπέβαλε την παραίτησή του στον αρχηγό της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Και δεν βλέπετε τίποτα περισσότερο ή τίποτα λιγότερο από μια σκηνή ελληνικής οπερέτας, όπου ο σκηνοθέτης αποφάσισε να υπερτονίσει κάπως την κωμική διάσταση των χαρακτήρων.
•••
Που λέτε, γράφω το πρωί της Πέμπτης, ανήμερα των γενεθλίων του πρωθυπουργού, που αποφάσισε να κάνει ανασχηματισμό αντί για πάρτι. Στην αρχή έλεγα να γράψω αργότερα, να περιμένω τη σύνθεση της νέας κυβερνήσεως και να διατηρηθώ κάπως πιο φρέσκος. Αλλά είναι σαν να ακούς ένα ανέκδοτο που ξέρεις το τέλος. Όσο γελοίο κι αν είναι, δεν πρόκειται να γελάσεις. Εν τέλει, αποφάσισα ότι δεν υπάρχει κανένας ιδιαίτερος λόγος να χάνω τον χρόνο μου μια μέρα που ξημέρωσα ως ένας μέτριος δημοσιογράφος και μπορεί να νυχτώσω ως κορυφαίος υπουργός. Αυτήν τη στιγμή πιστεύω ότι μπορεί να γίνει οτιδήποτε. Να μη βρίσκει κανέναν και να ανοίξουν τον κατάλογο του Μαξίμου με τους αποδέκτες των SMS. Φαντάζομαι τον πρωθυπουργό να τηλεφωνεί σε υποψήφιους υπουργούς, όπως ο απελπισμένος τηλεφωνεί σε παλαιές ερωμένες μήπως και του κάνει καμιά το ψυχικό μέσα στην ερημιά του Σαββατοκύριακου. Ας είναι. Μπορεί η ορθή γραμμή, αυτή που χαράσσουν σήμερα οι αρθρογράφοι μας, να είναι αφοριστική, πλην όμως αγνοεί την ανθρώπινη διάσταση αυτής της μικρής περιπέτειας. Τι μας έδειξε πρωτίστως ο πρωθυπουργός και δευτερευόντως ο αρχηγός της αντιπολιτεύσεως; Ότι και στην πολιτική το προσωπικό, το ανθρώπινο στοιχείο υπερισχύει συνθηκών και ιστορικών συγκυριών. Οι ηγέτες δεν παύουν να είναι ένα κομμάτι από μας, να ξεκινούν από μας και να γυρίζουν σε μας. Να είναι άνθρωποι. Και ακόμα πιο προσιτοί, να είναι ανθρωπάκια.
•••
Ζούμε στη χώρα όπου ο Γιώργος Καρατζαφέρης εμφανίζεται σοβαρότερος όλων. Μπορεί, βέβαια, να του πέφτει κάπως η μάσκα όταν προτείνει τον Κωστή Στεφανόπουλο για πρωθυπουργό – με τον 85χρονο Κωστή η χώρα δεν θα επέστρεφε απλώς στη δραχμή, θα γύριζε στην οκά. Όμως το ότι ο Καρατζαφέρης είναι σοβαρότερος όλων φωτίζει επιβλητικά και το σκηνικό της οπερέτας που σας περιέγραφα. Ο Καρατζαφέρης θα ήταν σοβαρότερος όλων μόνο σε νεκροταφείο ή σε οπερέτα. Βέβαια, και η δική του στάση εκπορεύεται από τα ταπεινά βουλιμικά του κίνητρα. Τα βράδια κάθεται σπίτι με το χέρι στο Ευαγγέλιο και ορκίζεται από υπουργός Δημοσίας Τάξεως (θα επαναφέρουμε την παλαιά ονομασία ειδικώς για τον Γιώργο) μέχρι πρωθυπουργός και στρατάρχης, ίσως και Αρχιεπίσκοπος. Ο Καρατζαφέρης λοιπόν, για λόγους ταπεινού προσωπικού συμφέροντος, περιγράφει μια λύση που διατηρεί καλές σχέσεις με τη λογική: μια κυβέρνηση εθνικής ενότητας που θα αγνοήσει το πολιτικό κόστος, θα κάνει συνταγματικές τομές, επαναδιαπραγμάτευση του Μνημονίου, τέλος πάντων θα μπορεί να κάνει ως και έρωτα, αλλά όχι πόλεμο. Βέβαια όσο η μισή χώρα θέλει να ξαναβάλει φουστανέλα-τσαρούχι και η άλλη μισή θέλει να διώξει τα παιδιά της στη Δύση, λίγα πράγματα μπορεί να πετύχει αυτή η κυβέρνηση, πλην όμως θα ήταν μια αρχή. Ασφαλώς αυτή η κυβέρνηση χρειάζεται τους δύο πυλώνες του πολιτικού συστήματος. Τη μεγάλη προοδευτική (λέμε τώρα) και τη μεγάλη συντηρητική παράταξη. Και τώρα δείτε πώς οι άνθρωποι που σας έλεγα παραπάνω μετατρέπονται σε καρτούν κακότεχνου σκιτσογράφου.
•••
Είναι κάτι περισσότερο από εμφανές πως το μεσημέρι της Τετάρτης επάνω στον Παπανδρέου έπεσαν όλοι: από τη μητέρα του μέχρι τον σκύλο του που του δάγκωνε το παντελόνι. Όμως η συμπεριφορά του είναι απολύτως ανθρώπινη. Από τη μια λύγισε υπό το βάρος της κρίσης και της πίεσης. Λύγισε, παραδέχθηκε ότι δεν μπορεί, ουσιαστικά δέχθηκε να παραδώσει το μπρελόκ του Μαξίμου στον Σαμαρά, απλώς θα του έδινε ένα κλειδί τον μήνα. Σεβαστό. Το έχουν πάθει χιλιάδες άλλοι που υποχρεώθηκαν να κάνουν τη δουλειά του μπαμπά τους, ενώ στην πραγματικότητα ήθελαν να ζήσουν στη φύση ζωγραφίζοντας τη βροχή. Δεν είναι κακό, θα έλεγα πως είναι τρυφερό σαν νανούρισμα. Ο Γιώργος ήθελε έναν εύσχημο τρόπο για να φύγει με τα εύσημα του υπευθύνου και να βρει τον Καραμανλή που τον περίμενε, με αναμμένη τη μηχανή, για μια βόλτα στα κιτρινισμένα χωράφια της Ιστορίας. Είμαι βέβαιος πως, αν στην προσφορά του Σαμαρά ήταν και μια τορπιλάκατος του Πολεμικού Ναυτικού με προσαρμοσμένα κουπιά για υπεραθλητές της κωπηλασίας, τώρα ο Γιώργος θα είχε φτάσει έξω από την Πάρο. Έλα όμως που και ο Σαμαράς έπεσε θύμα της ανθρώπινης φύσης. Μην ήταν η βουλιμία; Η απλή βλακεία; Η βαρβατίλα του Χρύσανθου και του Φαήλου που κάνει το αίμα να βράζει και τη λογική να γίνεται καπνός; Καμιά γκάφα του Μιχελάκη; Ότι κι αν έφταιξε, είναι τόσο ανθρώπινο όσο και οι τσιρίδες στη σκηνή της οπερέτας. Υποθέτω ότι στη Ρηγίλλης άρχισαν να μοιράζουν ποτηράκια και πλαστικά πιατάκια για το πάρτι. Ο Φαήλος, το αγόρι το σκληρό, το βαρβάτο, το αρσενικό το καθαρόαιμο, η διασταύρωση ταύρου αρένας με Αμαζόνα, μπορεί να κανόνιζε να φέρει κορίτσια. Ο Σαμαράς πρόβαρε εκείνη την έκφραση του μπαγασάκου που μόλις τον ξύπνησαν για να του πουν ότι πέρασε στις εξετάσεις για την Εθνική Τράπεζα. Και όλοι μαζί κελαηδούσαν σαν αηδόνες στο κλαρί. Το πρόβλημα όλων τους είναι πως έχουν τα ίδια βουλιμικά κίνητρα με τον Καρατζαφέρη, αλλά βρίσκονται σε θέση που τους εκθέτει.
•••
Και τώρα καθίστε πίσω, σηκώστε το βλέμμα στο ταβάνι ή στον ουρανό, ακουμπήστε την εφημερίδα στο στήθος σας και προσπαθήστε να εκτιμήσετε τις συνθήκες. Έχετε έναν πρωθυπουργό που κυριολεκτικώς δεν τον εμπιστεύεται πλέον ούτε η μάνα του, πόσω μάλλον οι αγορές ή οι ομόλογοί του. Δίπλα του βάλτε έναν αρχηγό αξιωματικής αντιπολίτευσης που έχει την αίσθηση ότι η Ιστορία βάζει ζαρτιέρα, κορσέ και ψηλά τακούνια και τον περιμένει για να τρυγήσουν μαζί μοναδικές στιγμές έντασης. Έναν πολιτικό αρχηγό που κάνει καραόκε με λόγους μεγάλων ανδρών. Δύο αριστερούς πολιτικούς αρχηγούς που τα βράδια φεύγουν αεροπορικώς για τον μακρινό κόσμο τους. Και διάφορους άλλους που δεν είναι ακριβώς κομπάρσοι, αλλά έχουν τον ρόλο του βενζινά σε μια ταινία δρόμου, τη φιγούρα του κάπελα σε μια οπερέτα. Είστε υποχρεωμένοι να βρείτε λύσεις με αυτούς. Οποιαδήποτε άλλη επιλογή ευτυχώς απαγορεύεται. Η λύση σας πρέπει να είναι πολιτική, συνταγματική, νόμιμη. Πείτε μου τι μπορείτε να κάνετε. Είναι σαν να σου δίνουν έναν κύβο του Ρούμπικ για να τον μετατρέψεις σε σφαίρα. Ειλικρινώς δεν ξέρω. Αν ήταν χειμώνας, μπορεί να πρότεινα μια λύση. Είναι καλοκαίρι και προτιμώ να μου προτείνει εκείνο.