Πυρηνική ενέργεια και βιομηχανικός άνθρωπος
Τα τελευταία χρόνια πριν από τη μεγάλη χρηματοοικονομική κρίση, το πρόβλημα της κλιματικής αλλαγής κυριαρχούσε στον πλανήτη. Κάθε σοβαρή χώρα, αναπτυγμένη ή μη, λάμβανε μέτρα μείωσης των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, κυρίως CO2, τα οποία προκαλούν την υπερθέρμανση του πλανήτη.
Όλες οι ευρωπαϊκές χώρες είχαν ξεκινήσει την εφαρμογή πολιτικών μείωσης των εκπομπών στους πλέον ρυπογόνους κλάδους (βιομηχανία, μεταφορές κ.λπ.), στο πλαίσιο εφαρμογής του Πρωτοκόλλου του Κιότο.
Οι εκπομπές στην ΕΕ μειώνονται, ενώ η ευρωπαϊκή οικονομία έχει αναπτυχθεί σημαντικά. Ενδεικτικά αναφέρω ότι την περίοδο 1990 – 2006 το ΑΕΠ στα 27 κράτη-μέλη της ΕΕ είχε αναπτυχθεί κατά 40% ενώ οι εκπομπές είχαν μειωθεί περίπου κατά 8%.
Η συζήτηση για την κλιματική αλλαγή είχε ξεκινήσει πριν από την κρίση ενώ προχωρούσαν οι διεργασίες για την κατασκευή νέων πυρηνικών εργοστασίων. Ενώ το 2008 ήταν το πρώτο έτος από την αυγή της πυρηνικής εποχής που δεν είχε τεθεί σε λειτουργία ούτε ένας νέος αντιδραστήρας παγκοσμίως, σύμφωνα με το World Nuclear Industry Status Report, 52 σταθμοί βρίσκονταν υπό κατασκευή το 2009, εκ των οποίων οι 13 βρίσκονταν στο στάδιο αυτό επί μία εικοσαετία, ενδεικτικό των πολύ μεγάλων προβλημάτων που αντιμετώπιζαν αυτού του είδους οι εγκαταστάσεις.
Για 24 από αυτούς δεν υπήρχε οριστική ημερομηνία λειτουργίας, ενώ οι 36 κατασκευάζονταν στην Κίνα, τη Ρωσία, την Ινδία και τη Νότια Κορέα.
Στις δυτικές χώρες δεν είχε κατασκευαστεί την τελευταία δεκαετία ούτε ένας αντιδραστήρας, τα πράγματα όμως άλλαζαν ραγδαία. Όλο και περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες στρέφονταν προς την πυρηνική ενέργεια ή αναθεωρούσαν την απεμπλοκή τους από αυτή.
Στη Σουηδία η κυβέρνηση ανακοίνωσε, προ διετίας, την πρόθεσή της να αναθεωρήσει την πολιτική απεξάρτησής της από την πυρηνική ενέργεια που είχε ακολουθήσει τα τελευταία 30 χρόνια, με την κατασκευή νέων πυρηνικών αντιδραστήρων σύγχρονης τεχνολογίας για παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, που θα αντικαθιστούσαν τους δέκα παλιούς της αντιδραστήρες.
Με την κατασκευή των νέων μονάδων, η Σουηδία προσέβλεπε στην κάλυψη κατά περίπου 40% των ενεργειακών της αναγκών και θα συνεισέφερε στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, καθώς σκόπευε να μειώσει κατά 40% τις εκπομπές της ως το 2020.
Η Ιταλία, η οποία με δημοψήφισμα το 1987 είχε αποφασίσει την εγκατάλειψη της πυρηνικής ενέργειας, βρισκόταν σε πολύ προχωρημένη συζήτηση για την προμήθεια τεσσάρων αντιδραστήρων τρίτης γενιάς (αντιδραστήρες ύδατος υπό πίεση, European Pressurised Reactor, EPR) από τη γαλλική Areva, τη μεγαλύτερη εταιρεία κατασκευής πυρηνικών εργοστασίων στον κόσμο.
Στη Γαλλία ο πρώτος αντιδραστήρας EPR είχε αρχίσει να κατασκευάζεται από την Areva στη Φλομανβίλ, στα βορειοδυτικά, και είχε προγραμματιστεί να τεθεί σε λειτουργία το 2012. Στο Ολκιλουότο η Φινλανδία κατασκεύαζε το μεγαλύτερο πυρηνικό εργοστάσιο του κόσμου, με αντιδραστήρα τρίτης γενιάς, ικανό να ενεργοδοτήσει ένα εκατομμύριο κατοίκους.
Όλα αυτά, παρά το γεγονός ότι τα βασικά προβλήματα των πυρηνικών, δηλαδή η πυρηνική ασφάλεια, η αξιόπιστη και ασφαλής μακροπρόθεσμη διαχείριση των αποβλήτων και η μη διάδοση των πυρηνικών όπλων, δεν έχουν επιλυθεί.
Η Φουκουσίμα έθεσε εκ νέου με επιτακτικό τρόπο τη χρήση της πυρηνικής ενέργειας, καθώς έδειξε ότι και σε πολύ προηγμένες, τεχνολογικά, χώρες ο κίνδυνος ελλοχεύει. Η Φύση μάς προειδοποιεί, αλλά ο σύγχρονος άνθρωπος, ο βιομηχανικός άνθρωπος, δεν προσέχει καν τις αυστηρές και προφητικές προειδοποιήσεις. Ο έλλογος πλανήτης Γη εκδικείται για λόγους αυτοπροστασίας.
Οι αντιδράσεις μετά το ατύχημα στη Φουκουσίμα ήταν άμεσες. Η Γερμανία ανακοίνωσε ότι αναθεωρεί την απόφασή της να παρατείνει τη διάρκεια ζωής των πυρηνικών της εργοστασίων. Στις ΗΠΑ, η NRG, που είναι ο μεγαλύτερος ανεξάρτητος πάροχος ηλεκτρικής ενέργειας, ανακοίνωσε ότι σταματάει την κατασκευή ενός νέου πυρηνικού εργοστασίου στο Τέξας. Είναι η πρώτη ακύρωση από τα περίπου τριάντα σχέδια νέων εργοστασίων που έχουν κατατεθεί στις αμερικανικές αρχές.
Η Ισπανία όμως δείχνει τον δρόμο που πρέπει να ακολουθήσουν οι βιομηχανικές χώρες. Η Ισπανία επιβεβαίωσε τον Μάρτιο του 2011 ότι είναι παγκόσμια δύναμη στην εκμετάλλευση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (ΑΠΕ) και ειδικά της αιολικής, καθώς τον μήνα αυτόν παρήγαγε με τεχνολογίες ΑΠΕ το 57,9% της ηλεκτρικής ενέργειας που καταναλώθηκε στη χώρα.
Η Ελλάδα οφείλει να ακολουθήσει απαρέγκλιτα το αναθεωρημένο, από το 2007, Εθνικό Πρόγραμμα Μείωσης Εκπομπών Αερίων του Θερμοκηπίου, το οποίο υποβοηθείται από τη βαθιά ύφεση την οποία διέρχεται η χώρα λόγω της πολιτικής του Μνημονίου, και να τηρήσει τις δεσμεύσεις που έχουμε αναλάβει από το 2008 στο πλαίσιο της ΕΕ, κάτι που δεν φαίνεται σήμερα εφικτό. Συγκεκριμένα, όπως ανακοίνωσε πρόσφατα ο Επίτροπος Ενέργειας G. Oettinger, η Ελλάδα δεν θα καλύψει τον δεσμευτικό της στόχο να φτάσουν οι ΑΠΕ το 20% στο ενεργειακό μείγμα, μέχρι το 2020.
Ο άνθρωπος οφείλει πλέον να κατανοήσει ότι πρέπει να πάψει να είναι άπληστος και να προχωρήσει στην επανεκτίμηση της ιεράρχησης των αναγκών του, όπως τις είχε αποδεχθεί τους τελευταίους δύο-τρεις αιώνες. Η φύση δεν προορίζεται μόνο για την εξυπηρέτηση της παρούσας γενιάς, αλλά είναι στην υπηρεσία της ανθρωπότητας, της σημερινής, όπως την έχουμε κληρονομήσει, και των μελλοντικών γενιών. Για τον λόγο αυτό δεν πρέπει να την περιφρονούμε, να την προσβάλλουμε, να την καταστρέφουμε ασυλλόγιστα. Αυτή η αλαζονική ιδεολογία του βιομηχανικού ανθρώπου, που άρχισε απʼ τους Σταυροφόρους και συνεχίστηκε με τους κονκισταδόρες, με τον Cortes και τον Pizarro ως χαρακτηριστικούς εκπροσώπους της, τους αποικιοκράτες στη συνέχεια, και κατέληξε στη βιομηχανική εποχή, με μοναδικό σκοπό την απεριόριστη, αέναη ανάπτυξη, οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια στην καταστροφή του οικοσυστήματος του πλανήτη μας, δηλαδή στην εξαφάνιση της ανθρώπινης ζωής.