Τι πρέπει να ξέρει ένας υπερτασικός ασθενής
Η προώθηση αυτή γίνεται μέσω των αγγείων, ακολουθώντας τους νόμους της υδραυλικής, επιτυγχάνεται δε μέσω των παλμικών κινήσεων της καρδιάς και των αγγείων και του καλού συντονισμού της λειτουργίας τους.
Χωρίς πίεση δεν υπάρχει ζωή. Συνεπώς όλα τα άτομα έχουν, και πρέπει να έχουν, αρτηριακή πίεση. Τα προβλήματα εμφανίζονται όταν η αρτηριακή πίεση γίνεται αρτηριακή υπέρταση. Ο καρδιολόγος, α΄ επίκουρος καθηγητής και αντιπρόεδρος της Ελληνικής Αντιυπερτασικής Εταιρείας Βασίλης Βοττέας μας ενημερώνει για τα προβλήματα που προκαλεί η υπέρταση, ποιες ηλικίες αφορά, πώς θα την προλάβουμε, πώς θα την αντιμετωπίσουμε, καθώς και πώς πρέπει να μετράμε την πίεσή μας.
// Τι εννοούμε με τον όρο υπέρταση, κύριε καθηγητά;
Υπέρταση είναι η αυξημένη αρτηριακή πίεση που ασκεί το αίμα στο εσωτερικό τοίχωμα των αρτηριών.
Ταξινομείται σε πρωτοπαθή και δευτεροπαθή υπέρταση. Η πρωτοπαθής (ή ιδιοπαθής) υπέρταση ευθύνεται για το 90-95% όλων των περιστατικών. Η δευτεροπαθής υπέρταση σχετίζεται με μια επιπλέον ειδική κατάσταση, όπως νεφρική νόσο, ορμονικό σύνδρομο, λήψη ορισμένων φαρμάκων και εγκυμοσύνη. Έχει κάποιος υπέρταση όταν η αρτηριακή του πίεση παραμένει υψηλή για μεγάλο χρονικό διάστημα, ακόμα και όταν είναι ήρεμος ή κοιμάται.
Η υπέρταση αναγνωρίζεται ως ο κύριος παράγων καρδιαγγειακού κινδύνου, καθώς συμμετέχει στη δημιουργία αθηροσκλήρωσης και μέσω αυτής στην ανάπτυξη καρδιαγγειακών νοσημάτων και των επιπλοκών τους. Κυρίως όμως οι υψηλές τιμές πίεσης ευθύνονται περισσότερο από κάθε άλλο παράγοντα στην πρόκληση αγγειακών εγκεφαλικών επεισοδίων. Δεν πρέπει να λησμονούμε ότι τα αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια είναι η τρίτη κατά σειρά αιτία θανάτου και η κυριότερη αιτία σοβαρής αναπηρίας.
Το πρόβλημα είναι ότι η υπέρταση δεν προκαλεί συμπτώματα και αυτό έχει ως αποτέλεσμα πολλά άτομα, παρότι έχουν αυξημένη αρτηριακή πίεση να μην το αντιλαμβάνονται και να μην το γνωρίζουν. Έτσι μένουν χωρίς θεραπεία, με αποτέλεσμα να καταστρέφεται το τοίχωμα των αγγείων, να δυσλειτουργούν βασικά ζωτικά όργανα (π.χ. εγκέφαλος, καρδιά, νεφρά) με κατάληξη την εμφάνιση σοβαρών κινδύνων για την ίδια τη ζωή του ασθενούς. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η αυξημένη αρτηριακή πίεση δουλεύει σιωπηλά και ύπουλα υποσκάπτοντας την υγεία του ατόμου. Πρέπει να υπάρχει πάντοτε μόνιμη επαγρύπνηση και συνεχής παρακολούθηση.
// Ποιοι παράγοντες ευνοούν την υπέρταση;
Πολλοί παράγοντες αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης υπέρτασης, από τους οποίους μερικοί μπορούν να ελεγχθούν και κάποιοι, δυστυχώς, δεν μπορούν. Οι παράγοντες που δεν μπορούν να τροποποιηθούν είναι το φύλο, η ηλικία άνω των 40 ετών, το οικογενειακό ιστορικό. Οι παράγοντες που μπορούν να τροποποιηθούν είναι η υπερβολική κατανάλωση αλατιού, η ρύθμιση του σακχαρώδη διαβήτη, η ελάττωση του σωματικού βάρους, η έλλειψη σωματικής άσκησης, το κάπνισμα, η αυξημένη κατανάλωση αλκοόλ και το άγχος. Βλαπτική συνήθεια καθημερινής διατροφής για εκατομμύρια ανθρώπους είναι η υπερκατανάλωση αλατιού. Το αλάτι που καταναλώνεται καθημερινά είτε αυτούσιο, σαν επιπρόσθετο στο φαγητό, είτε μέσω πολλών ομάδων τροφίμων (τυριά, ψωμί, σνακς, αλλαντικά, σάλτσες, ξηροί καρποί κ.λπ.) δρα σαν βραδυφλεγής βόμβα στον οργανισμό.
Είναι εκπληκτικό, όμως δύσκολα μπορεί να αντιληφθεί κάποιος πόσο μεγάλο όφελος μπορεί να προκύπτει για την υγεία του από ένα τόσο απλό μέτρο, όπως ο περιορισμός του αλατιού στη διατροφή του. Η μεγάλη κατανάλωση αλατιού ευθύνεται για την αύξηση του σωματικού βάρους, αλλά κυρίως για την αύξηση της αρτηριακής πίεσης.
Σε ό,τι έχει σχέση με το αλάτι, μερικές πρακτικές συμβουλές που βοηθάνε στην καθημερινότητα είναι:
= Να αποφεύγουμε τη χρήση της αλατιέρας κατά τη διάρκεια του φαγητού.
= Να στραγγίζουμε τις προμαγειρεμένες τροφές και τις τροφές σε κονσέρβα που περιέχουν αλάτι για τη διατήρησή τους, ώστε να φύγει η μεγαλύτερη ποσότητα υγρών που περιέχουν αλάτι.
= Να χρησιμοποιούμε φυσικές γεύσεις, όπως χυμό λεμονιού, κρασί, ξύδι ή φυτικά μυρωδικά, αντί για αλάτι.
= Να ελέγχουμε τις ετικέτες στις τροφές που αγοράζουμε για την περιεκτικότητά τους σε νάτριο.
= Να προτιμούμε τα προϊόντα που δεν περιέχουν αλάτι.
// Πότε μετράμε την πίεσή μας;
Εάν είμαστε υγιείς και με φυσιολογική αρτηριακή πίεση, δεν χρειάζεται συστηματική παρακολούθηση. Αρκεί η μέτρηση κάθε 3-6 μήνες. Εάν είμαστε υπερτασικοί και αρχίζουμε φαρμακευτική αγωγή, θα πρέπει τις πρώτες 3-4 εβδομάδες να ελέγχουμε την αρτηριακή μας πίεση δύο φορές την ημέρα, πρωί – βράδυ, και να ενημερώνουμε τον γιατρό. Εφόσον ρυθμιστεί σε ικανοποιητικά επίπεδα, η παρακολούθηση εξακολουθεί με μετρήσεις μία ή δύο φορές την εβδομάδα.
// Τι πιεσόμετρο πρέπει να χρησιμοποιείται;
Τα υδραργυρικά σφυγμομανόμετρα είναι τα πιο ακριβή στις μετρήσεις τους (κυρίως χρησιμοποιούνται στα ιατρεία), αλλά τελευταία με τις ευρωπαϊκές οδηγίες περιορίζονται σημαντικά, για περιβαλλοντικούς κυρίως λόγους, λόγω τοξικότητας του υδραργύρου. Ραγδαία εφαρμογή τα τελευταία χρόνια έχουν τα αυτόματα ηλεκτρονικά πιεσόμετρα με ικανοποιητική ακρίβεια και ευρεία χρήση στο σπίτι από τον ασθενή. Μειονέκτημα σε περίπτωση ύπαρξης αρρυθμίας (κολπικής μαρμαρυγής) είναι ότι οι μετρήσεις μπορεί να μην είναι ακριβείς.
// Ποια αρτηριακή πίεση αξιολογούμε περισσότερο, τη συστολική (μεγάλη) ή τη διαστολική (μικρή);
Εδώ παίζει ρόλο η ηλικιακή κατάσταση του εξεταζομένου. Κυρίως η συστολική αρτηριακή πίεση σε ηλικίες από 60 ετών και άνω, όπου παρουσιάζεται η εμφάνιση του προβλήματος της υπέρτασης, λαμβάνεται σοβαρά υπόψη λόγω του ότι καθορίζει τον καρδιαγγειακό κίνδυνο. Με την αύξηση του μέσου όρου ζωής σήμερα, δίνουμε μεγάλη σημασία στη μεμονωμένη συστολική υπέρταση. Αντιθέτως, σε νεαρά άτομα ηλικίας κάτω από 40 ετών η διαστολική υπέρταση είναι πιο επικίνδυνη.
// Μεταβάλλεται φυσιολογικά η αρτηριακή πίεση κατά τη διάρκεια του 24ώρου;
Φυσιολογικά τις πρώτες πρωινές ώρες η πίεση είναι αυξημένη. Σταδιακά σταθεροποιείται κατά τη διάρκεια της ημέρας μέχρι τις νυκτερινές ώρες του ύπνου, οπότε μειώνεται συνήθως σε χαμηλότερα επίπεδα. Αυτή είναι η φυσιολογική διακύμανση κατά τη διάρκεια του 24ώρου και παρατηρείται στο 70% των υπερτασικών ασθενών, τους οποίους καλούμε dippers, ενώ το 30% που δεν παρουσιάζουν μείωση κατά τη διάρκεια της νύκτας καλούνται non-dippers. Αυτό έχει ιδιαίτερη κλινική σημασία, διότι σύμφωνα με πρόσφατες μελέτες η ομάδα των ασθενών με την αυξημένη αρτηριακή νυκτερινή πίεση έχουν συχνότερα εγκεφαλικά, αγγειακά ή καρδιακά επεισόδια από τους υπόλοιπους υπερτασικούς. Χρειάζεται εγρήγορση από τους γιατρούς και συχνότερη παρακολούθηση της ομάδας αυτής, που συνήθως είναι παχύσαρκοι, διαβητικοί με αυξημένη χοληστερίνη και υπερδραστηριότητα του συμπαθητικού νευρικού συστήματος, δηλαδή υποψήφιοι για εμφάνιση καρδιαγγειακών επεισοδίων λόγω ανάπτυξης αθηρωσκλήρυνσης.
// Χρειάζεται η λήψη φαρμακευτικής αγωγής για τη ρύθμιση της υπέρτασης και πότε;
Ο γιατρός θα αποφασίσει εάν θα αρχίσετε φαρμακευτική θεραπεία εφόσον γίνει η αλλαγή τρόπου ζωής. Πρέπει πάντα να λαμβάνεται υπόψη ότι στόχος μας είναι η μείωση του συνολικού καρδιαγγειακού κινδύνου του ασθενούς και όχι μόνο ο περιορισμός της τιμής της πίεσής του.
Βασικό ρόζο παίζει η συνύπαρξη και των άλλων παραγόντων κινδύνου, που έχει ως αποτέλεσμα τον πολλαπλασιασμό των επιπλοκών από υπέρταση, δηλαδή η παρουσία σακχάρου, υπερλιπιδαιμίας, παχυσαρκίας, η χρήση καπνού, το θετικό κληρονομικό, η υπερτροφία της καρδιάς και η αναζήτηση μικροαλβουμινουρίας με την εξέταση των ούρων. Πρέπει να μη λησμονούμε ότι η φαρμακευτική αγωγή δεν αντικαθιστά τον υγιεινό τρόπο διατροφής και την τακτική σωματική δραστηριότητα, αλλά δρα συμπληρωματικά και συνεργικά στην επιτυχία της αντιμετώπισης της αρτηριακής υπέρτασης.
Υπέρταση και νεφρός
Οι νεφροί είναι το όργανο που καθημερινά καθαρίζουν (φιλτράρουν) 200 λίτρα αίματος.
Εάν υπάρχει αυξημένη αρτηριακή πίεση, τότε σιγά σιγά καταστρέφεται η δομή τους, βλάπτεται η λειτουργικότητά τους, με αποτέλεσμα να μειώνεται η ποσότητα αίματος που φιλτράρεται καθημερινά και να εμφανίζεται νεφροπάθεια.
Τότε αρχίζει να λειτουργεί πιο έντονα η καρδιά, που οδηγεί σε βλάβη του καρδιακού μυός, δηλαδή εμφανίζεται καρδιαγγειακή νόσος με βαριές συνέπειες για τη ζωή του ασθενούς.
Αυτή η αμοιβαία σχέση καρδιάς – νεφρών επιβάλει στους ασθενείς με υψηλή αρτηριακή πίεση συχνή ιατρική παρακολούθηση για την αποτροπή ανάπτυξης νεφροπάθειας.
Έχει αποδειχθεί ότι όσο έγκαιρα και αποτελεσματικά αντιμετωπίζεται η αρτηριακή υπέρταση, τόσο περισσότερο επιβραδύνεται ή αναστέλλεται η εμφάνιση νεφρικής ανεπάρκειας με κίνδυνο σοβαρής βλάβης των νεφρών.
Η θεραπευτική αντιμετώπιση της υπέρτασης στους ασθενείς με φυσιολογική νεφρική λειτουργία δεν προκαλεί, σε γενικές γραμμές, δυσλειτουργίες των νεφρών.
Δεν είναι ασύνηθες να αυξάνονται οι συγκεντρώσεις της κρεατινίνης του ορού, καθώς μειώνεται η αρτηριακή πίεση στους ασθενείς με χρόνια νεφρική ανεπάρκεια.
// Πόσο συχνά πρέπει να ελέγχεται η νεφρική λειτουργία;
Κατ’ αρχάς πριν από την έναρξη της φαρμακευτικής αγωγής, μία εβδομάδα με δέκα ημέρες μετά την έναρξη της θεραπείας ή μετά από προγραμματισμένη αύξηση της δοσολογίας.
Αυτό πρέπει να γίνεται σε υπερτασικούς ασθενείς που αρχίζουν θεραπευτική αγωγή με αναστολείς της αγγειοτενσίνης (κατηγορία φαρμάκων).
Προσοχή στους υπερτασικούς ασθενείς που εμφανίζουν νεφρική βλάβη (κρεατινίνη ορού > 200 mmol/le ή ρυθμός σπειραματικής διήθησης > 30 me/min.
Μπορεί να υποκρύπτεται νεφραγγειακή νόσος που θα πρέπει να διερευνηθεί.
// Γιατί είναι η αρτηριακή πίεση σημαντική στη νεφροπάθεια;
- # Όσο υψηλότερη είναι η αρτηριακή πίεση, τόσο περισσότερο μειώνεται η ροή αίματος στον νεφρό, καταστρέφοντας τη δομή του, βλάπτοντας τη λειτουργικότητά του και οδηγώντας τελικά σε νεφροπάθεια.
# Η υψηλή αρτηριακή πίεση, εκτός του ότι μπορεί να οδηγήσει σε νεφρική βλάβη, μπορεί επίσης να αποτελεί ένδειξη ήδη υπάρχουσας νεφρικής βλάβης.
# Μελέτες δείχνουν ότι οι πιθανότητες να έχει ένας ασθενής υψηλή αρτηριακή πίεση αυξάνονται καθώς η νεφρική λειτουργία επιδεινώνεται.
# Η βελτίωση του ελέγχου της αρτηριακής πίεσης μπορεί να επιβραδύνει την εξέλιξη της νεφροπάθειας, μειώνοντας έτσι τις πιθανότητες ενός ασθενή να χρειασθεί να υποβληθεί σε εξωνεφρική κάθαρση.
# Ο έλεγχος της υψηλής αρτηριακής πίεσης αποτελεί σήμερα την πιο σημαντική παρέμβαση στην αντιμετώπιση της νεφροπάθειας.
// Τι πρέπει να προσέχουμε στους υπερτασικούς στους οποίους προσθέτουμε ένα διουρητικό στο θεραπευτικό σχήμα που ακολουθείται ήδη και περιλαμβάνει κάποιον αναστολέα της αγγειοτενσίνης;
Απαιτείται επισταμένη και συχνή παρακολούθηση ιδίως στους ηλικιωμένους, στους διαβητικούς ή τους έχοντες διαταραγμένη νεφρική λειτουργία, στους οποίους πιθανόν να προϋπάρχει ελαττωμένη απέκκριση καλίου από τους νεφρούς.
Στην περίπτωση αυτή υπάρχει αυξημένος κίνδυνος εμφάνισης υπερκαλιαιμίας. Αν ανέλθει το κάλιο πάνω από 6.00 mmol/L, τα διουρητικά (και συγκεκριμένα τα καλιοσυντηρητικά) θα πρέπει να διακόπτονται και να ζητείται η συμβουλή του ειδικού γιατρού.
Γενικά η παρακολούθηση της νεφρικής λειτουργίας και των ηλεκτρολυτών πριν και κατά τη διάρκεια χορήγησης θεραπευτικής αγωγής για την αντιμετώπιση της αρτηριακής υπέρτασης μπορεί να αποκαλύψει παθήσεις υποκείμενες στον ασθενή κι έτσι να βοηθήσει στην αποφυγή ανεπιθύμητων ενεργειών. Οι πρώιμες βιοχημικές μεταβολές από τον εργαστηριακό έλεγχο μπορεί να είναι σημαντικές και υποδηλώνουν την ανάγκη για συχνότερη παρακολούθηση του ασθενή.
Τρώτε περισσότερες τροφές πλούσιες σε κάλιο
Η ανεπαρκής πρόσληψη καλίου μπορεί να αυξήσει την πίεση. Αντίθετα, αυξημένη πρόσληψη καλίου μπορεί να προστατέψει από την εμφάνιση της υπέρτασης ή να βελτιώσει τη ρύθμισή της στους ήδη υπερτασικούς.
Έτσι, πρέπει να γίνεται μια ικανοποιητική πρόσληψη καλίου ημερησίως (90 mmol/ημ.) Για τον λόγο αυτό, προτιμήστε τροφές πλούσιες σε κάλιο, όπως τα φρέσκα φρούτα (ιδίως οι μπανάνες, τα πορτοκάλια, τα πεπόνια κ.λπ.), τα φρέσκα λαχανικά και τα δημητριακά ολικής αλέσεως.
Συμβουλές για υπερτασικούς
• Θα πρέπει να παίρνετε τα φάρμακα όπως τα έχει δώσει ο γιατρός.
• Η λήψη να γίνεται καθημερινά και σε τακτές ώρες.
• Εάν παρουσιάζεται κάποια παρενέργεια να γίνεται συνεννόηση με τον θεράποντα γιατρό.
• Μη διακόπτετε τη φαρμακευτική αγωγή με δική σας πρωτοβουλία. Είναι πολύ ασφαλέστερο να παίρνετε φάρμακα παρά η πίεσή σας να παραμένει αρρύθμιστη!
Υπέρταση και παιδιά
Η εμφάνιση υπέρτασης σε παιδιά και εφήβους είναι συχνότερη από όσο πιστεύαμε μέχρι σήμερα.
Σημαντικό ρόλο στην πρωινή εμφάνιση αρτηριακής πίεσης σε αυτές τις ηλικίες είναι η παχυσαρκία. Προσοχή, λοιπόν, στα παιδιά με υπερτασικούς γονείς (ένας ή και οι δύο) διότι η πιθανότητα εμφάνισης πρώιμης αυξημένης αρτηριακής πίεσης στην ηλικία άνω των 12 ετών είναι 50-75%!
Το σκόρδο κάνει καλό στην πίεση
Το σκόρδο έχει βρεθεί ότι ελαττώνει την αρτηριακή πίεση όταν χορηγείται σε σχετικά μεγάλες ποσότητες (π.χ. 10 έως 25 σκελίδες νωπού σκόρδου την ημέρα). Τα σκευάσματα που κυκλοφορούν στο εμπόριο είναι εκχυλίσματα ή αποστάγματα σκόρδου που δεν έχουν σταθερή περιεκτικότητα στη δραστική ουσία του σκόρδου αλλικίνη. Έτσι είναι δύσκολη η τιτλοποίηση της δόσης, πέραν του γεγονότος ότι ακόμα και τα «χάπια» σκόρδου προκαλούν τη χαρακτηριστική δυσάρεστη οσμή.
Πώς πρέπει να μετράμε την αρτηριακή πίεση
• Θα πρέπει να παίρνετε την πίεση μετά από τουλάχιστον 5-10 λεπτά ξεκούρασης και ηρεμίας. Επίσης μία ώρα πριν να μην έχετε φάει, καπνίσει ή κουραστεί πολύ. Εάν έχετε κάνει γυμναστική πρέπει να αφήσετε να περάσει μία με δύο ώρες μετά τη γυμναστική σας μέχρι να μετρήσετε την πίεσή σας. Το περιβάλλον να είναι ήσυχο και ευχάριστο από πλευράς θερμοκρασίας. Μπορείτε να είστε καθισμένοι, αλλά να στηρίζετε την πλάτη σας.
• Η μέτρηση πρέπει να γίνεται πάντα στο ίδιο χέρι.
• Δεν πρέπει να φοράτε στενά ρούχα στο χέρι που θα μετρήσετε την πίεσή σας για να μην ε μποδίζεται η κυκλοφορία του αίματος.
• Το άνω άκρο πρέπει να είναι χαλαρό και να στηρίζεται σε μια επιφάνεια π.χ. τραπέζι, γραφείο. Εάν δεν στηρίζεται και απλώς «κρέμεται» ή είναι χαμηλότερα από το ύψος της καρδιάς, τότε η πίεση μπορεί να βρεθεί αυξημένη κατά 7-10 mmHg.
• Δεν πρέπει να έχετε τα κάτω άκρα σταυρωμένα και δεν πρέπει να μιλάτε κατά τη στιγμή της μέτρησης γιατί η πίεση θα βρεθεί αυξημένη.
• Η περιχειρίδα πρέπει να βρίσκεται περίπου στο ίδιο ύψος με την καρδιά σας.
• Πρέπει να γίνονται τουλάχιστον δύο μετρήσεις το πρωί και δύο το απόγευμα.
Πότε επηρεάζει ο καφές την πίεση
Η επίδραση του καφέ στην πίεση του αίματος είναι ένα ζήτημα για το οποίο υπάρχουν αντιφατικές απόψεις. Αν δεν πίνετε καθημερινά καφέ και δοκιμάστε να πιείτε ένα φλιτζάνι, τότε η πίεσή σας θα βρεθεί αυξημένη είτε είστε υπερτασικός είτε όχι. Με τη συνήθη καθημερινή λήψη ενός ή δύο φλιτζανιών καφέ, φαίνεται ότι ο οργανισμός συνηθίζει την καφεΐνη και η πίεσή σας δεν επηρεάζεται πλέον από αυτή σας τη συνήθεια. Σήμερα οι περισσότεροι γιατροί πιστεύουν ότι μπορείτε να απολαμβάνετε τον καφέ σας αρκεί να λαμβάνετε μέχρι 200 mg καφεΐνης την ημέρα.
Η δόση αυτή αντιστοιχεί σε δύο φλιτζάνια καφέ.
Ωστόσο, αν καταναλώνετε μεγάλες ποσότητες καφέ, δηλαδή πάνω από 3 καφέδες την ημέρα, πιθανώς θα δυσκολευτείτε να ρυθμίσετε την πίεσή σας και θα πρέπει να περιορίσετε τους καφέδες σας. Να σημειώσετε όμως ότι καφεΐνη προσλαμβάνετε και όταν καταναλώνετε κι άλλες ουσίες, όπως τσάι, αναψυκτικά, σοκολάτα κ.λπ. Ένα φλιτζάνι γαλλικού καφέ (180ml) ή ένας μονός εσπρέσσο έχει 100 mg καφεΐνης, ενώ ένα φλιτζάνι μαύρο τσάι (180ml) περιέχει 40 mg καφεΐνης, μία κόκα κόλα 70 mg καφεΐνης και μία σοκολάτα γάλακτος 45 γραμμαρίων περιέχει 10 mg καφεΐνης. Έτσι, αν εκτός από τον καφέ σας καταναλώνετε και κάποια από αυτά τα προϊόντα, θα πρέπει να κάνετε τις ανάλογες προσαρμογές.
Αν πίνετε πολλούς καφέδες και δεν μπορείτε να τους περιορίσετε ή είστε πολύ ευαίσθητοι στην καφεΐνη, τότε ένας καλός εναλλακτικός τρόπος για να περιορίσετε την ποσότητα καφεΐνης που προσλαμβάνετε είναι να πίνετε καφέ χωρίς καφεΐνη. Η περιεκτικότητα καφεΐνης σε ένα φλιτζάνι γαλλικού καφέ χωρίς καφεΐνη είναι μόλις 2 mg. Με τον τρόπο αυτό, και η πίεσή σας δεν θα επηρεάζεται αλλά και γενικότερα η υγεία σας θα ωφεληθεί, αφού η υπερβολική καφεΐνη μπορεί να σας κάνει νευρικούς, ευερέθιστους, να προκαλέσει αϋπνίες ή γαστρεντερικές διαταραχές.