Ο ΙΑΚΩΒΟΣ!

«Ιάκωβε,
αδελφέ, σύντροφε, δάσκαλε, πρόεδρέ μας επίτιμε,

Όσο οι ώρες της απουσίας σου πληθαίνουν, τόσο το κενό που αφήνεις περισσότερο μεγαλώνει και τόσο η προσαρμογή σε μια πραγματικότητα γίνεται πιο αδιαπέραστη. Για εμάς, που μια ζωή πορευτήκαμε πάνω στα χνάρια που χάραξες για ένα καινούργιο θεατρικό λόγο, τέτοιον που να συμπορεύεται με την εποχή μας, η ώρα ετούτη γίνεται παραπάνω πικρή, χωρίς όμως να μας λείπει το κουράγιο και το όραμα, που γενναιόδωρα μας χάρισες και πάντα για μια καινούργια έβδομη μέρα της δημιουργίας, για μια χωρίς φραγμούς και διακρίσεις αυλή των θαυμάτων σε μια νύχτα χωρίς ηλικία!

Φίλε, αρχηγέ και μπροστάρη μας, σου μεταφέρω τον αποχαιρετισμό των 350 πιστών στον Οδυσσέα της Μεγάλης Θεατρικής μας Ιθάκης»…

Ήταν τα λόγια με τα οποία αποχαιρέτησα για λογαριασμό της Εταιρείας των Ελλήνων Θεατρικών Συγγραφέων, το πρωί του περασμένου Σαββάτου, στην εκκλησία της Αγίας Ζώνης, ένα πολύ αγαπημένο μου φίλο, τον σπουδαίο συγγραφέα μας, τον Ιάκωβο Καμπανέλλη. Ήταν επιθυμία δική του να γίνει σ’ αυτή την εκκλησία η επικήδεια τελετή, μια και ήταν γείτονάς της, χρόνια στην ενορία της και έτσι πιστός να μην αλλάζει τις συνήθειές του, όπως και τις σχέσεις του με τους ανθρώπους, ούτε και τις ιδέες του με τις οποίες γέμιζε τα γραψίματά του και έτσι όπως του το είπα και στον αποχαιρετισμό μας. «Συμπορευόμενος με την εποχή του», πάντα να αφουγκράζεται αυτό που έρχεται, αυτό που αλλάζει και που διαμορφώνει το κάθε μας «αύριο». Πότε σχεδιάζοντας την απελευθέρωση της γυναίκας που αποφασίζει μόνη για τον εαυτό της, όπως ήταν η «Στέλλα» του, που τόσο δυναμικά το επιβεβαίωσε και στη ζωή της η Μελίνα. Η «Στέλλα – Μελίνα» που δεν ανήκε σε κανένα, ούτε στον Μίλτο, τον παιχταρά του Ολυμπιακού, ούτε στον Ανδρέα του τάχαμου σοσιαλισμού. Ήταν η Στέλλα που ανήκε μόνο στον εαυτό της, όπως την έγραψε ο Ιάκωβος.

Και άλλοτε πάλι, περιγράφοντας την αγωνία της ανεργίας που κάθε μέρα γίνεται για τους νέους ανθρώπους σκληρή πραγματικότητα και που αντί να τους οδηγήσει στην 7η μέρα της δημιουργίας, τους στέλνει στον θάνατο των ονείρων. Κι αυτός ο θάνατος ειδικά είναι και ο χειρότερος.

Πένηντα οκτώ ολόκληρα χρόνια κράτησε η φιλία μας, τότε που γυρίζοντας την πρώτη μου ταινία, τον «Μπαμπά εκπαιδεύεται», έπαιζε πρωτοεμφανιζόμενος ο κατά επτά χρόνια μικρότερος αδελφός του, ο Γιώργος Καμπανέλλης, και με την αφορμή που είχε έρθει σε ένα γύρισμα και ο Ιάκωβος, άρχισε και η φιλία μας και που σφραγίστηκε με δύο ταινίες, τη «Χιονάτη και τα επτά γεροντοπαλίκαρα» που την κάναμε μαζί, για χάρη του μεγάλου του έρωτα για την Τζένη Καρέζη, αποφασισμένη περισσότερο «για την πλάκα μας», αλλά και εξοπλισμένη με 7 κωμικούς, παραμυθοκωμωδία και την «7η μέρα της δημιουργίας» αργότερα, που κι αυτή ήταν επιλογή μας θυμού για την επικρατούσα πολιτική μας κατάσταση περίπου σαν τη σημερινή, με αποτέλεσμα, άσχετα με το πώς βαθμολογούνται σήμερα, οικονομικά καταστροφικές και οι δύο, χωρίς αυτό να διαταράξει τη φιλία μας, σπάνιο αυτό, αλλά γι’ αυτό και η φιλία μου με τον Ιάκωβο ήταν από τις πολύ σπάνιες και έτσι τη μετράω.

Επτά μέρες πριν μας αποχαιρετήσει, ο Ιάκωβος ήταν στην Εντατική διασωληνωμένος με σοβαρό καρδιακό πρόβλημα, όταν με ειδοποίησαν ότι πέθανε η γυναίκα του, η γλυκύτατη Νίκη, πρόσωπο επίσης ιδιαίτερα αγαπητό μου. Δεν ξέρω αν του το είπαν στην κατάσταση που βρισκόταν και ο ίδιος. Το γεγονός πάντως είναι ότι επάνω στις επτά ημέρες έφυγε και ο ίδιος, δεν ξέρω αν με απόκρυφη αίσθηση, που δεν το αποκλείω, για να μην την αφήσει μόνη, σαν με μια μυστική φωνή να της φώναξε:

«Περίμενε, Νίκη, έρχομαι να φύγουμε παρέα…».

Τι είναι η μοίρα που αν υπάρχει, ποιος μπορεί να το βεβαιώσει, αν δηλαδή είναι μια δύναμη παραπάνω από τις συμπτώσεις και που αν το ξέραμε ότι υπάρχει, ίσως πολλά μας λάθη να τα είχαμε αποφύγει.

Έχω πάει σε πολλές κηδείες και πολύ δικών μου ανθρώπων, όπως και φίλων και καταφέρνω να είμαι ψύχραιμος, όσο μπορεί η ψυχραιμία να κρατάει την άμυνά της.

Το περασμένο Σάββατο, την ώρα που τον ξεφόρτωναν από τη νεκροφόρα, συνοδευμένο από το τελευταίο χειροκρότημα, στάθηκε αδύνατον να συγκρατήσω κάτι δάκρυα που μου μούσκεψαν τα μάτια. Και ένιωσα μια ανακούφιση, γιατί είναι ωραίο να έχεις ακόμη έστω και μια μικρή παρακαταθήκη από δάκρυα.

ΤΟ ΜΕΓΑΛΟ «ΡΙΣΚΟ»
ΤΟΥ «ΠΑΛΛΑΣ»

«Σάλτο επικίνδυνο» και μάλιστα σε καιρούς τόσο οικονομικά ευάλωτους για τη σημερινή θεατρική μας πραγματικότητα, το καινούργιο πρωτοποριακό εγχείρημα του Δημήτρη Παπαϊωάννου, το «Μέσα», που το ξεκινάει στο «Παλλάς» την Παρασκευή η «Ελληνική Θεαμάτων». Φτάνει να λογαριάσουμε το απλησίαστο της δαπάνης του ανεβάσματος για τα δικά μας θεατρικά δεδομένα, το δύσβατο της εξάωρης διάρκειας των παραστάσεων, του «έργου χωρίς αρχή, χωρίς μέση και χωρίς τέλος», του «όταν θέλεις φεύγεις και ύστερα όποια ώρα θέλεις ξαναμπαίνεις» και τα όσα άλλα ανορθόδοξα για τον συνηθισμένο στις παραδοσιακές θεατρικές δομές θεατή, όσο να ‘ναι δημιουργούν τις κάποιες ανησυχίες. Και μάλιστα η ως τώρα πορεία του κ. Παπαϊωάννου δεν είχε πάντα την επιτυχία όπως της εορτής των Ολυμπιακών Αγώνων, του «Δύο» και της «Μήδειας».

Όμως αυτό είναι πάντα και το θέατρο. Συχνά απρόβλεπτο, όπως και ανανεωτικό, προοδευτικό, πειραματικό, άλλοτε μοντέρνο, όπως και μεταμοντέρνο και όποια τολμηρή απόπειρα «κάτσει» και όποια πάλι δεν γίνεται πάντα αποδεκτή.

Και το πρόβλημα είναι κάθε φορά ποιος θα φορτωθεί την οικονομική ευθύνη με τα όποια όχι πάντα ευχάριστα αποτελέσματα. Και που στην περίπτωση του «Μέσα» είπε η «Ελληνική Θεαμάτων» το κρίσιμο «ναι», μέχρι δηλαδή που αποδέχθηκε και επεμβάσεις μέσα στο ίδιο το θέατρο με ξήλωμα καθισμάτων, καθώς και στον τρόπο της λειτουργίας του, αλλά που και σ’ αυτές τις τόσες παραχωρήσεις στις σκηνοθετικές απαιτήσεις του κ. Παπαϊωάννου δεν λείπουν τα σχόλια, όπως το ασυμβίβαστο για μια θεατρική παραγωγό εταιρεία που τολμά τέτοια ριψοκίνδυνα θεάματα υψηλών θεατρικών στόχων να παρουσιάζει σε άλλο δικό της θέατρο του ιδίου οικοδομικού τετραγώνου έργα φτηνής εμπορικότητας, που εν τούτοις σπάνε κάθε βράδυ ταμεία. Και η απάντηση είναι ότι χωρίς τα δεύτερα που «σπάνε ταμεία» θα ήταν προβληματική η στήριξη των άλλων με τους υψηλούς, πειραματικούς και εξάωρους στόχους, σύμφωνα βέβαια και με την άποψη της κ. Αρχοντούλας Παπαπαναγιώτου που ρυθμίζει τα δρομολόγια των ταχυπλόων του θεατρικού στόλου της, ότι «το ένα θεατρικό χέρι νίβει το άλλο και τα δύο την οικονομική ισορροπία της ΕΛ.ΘΕΑ»!

ΓΙΩΡΓΟΣ ΛΑΖΑΡΙΔΗΣ