Ιαπωνία: Οι κοντές μνήμες του Τσερνομπίλ…
Εκτός του υπέρογκου κόστους εφαρμογής, των τεράστιων κινδύνων που εγκυμονεί σ’ όλες τις παραγωγικές της φάσεις και των ατυχημάτων με τις καταστροφικές συνέπειες, το πρόβλημα και μόνο της οριστικής διάθεσης των αποβλήτων και της διάλυσης των γηρασμένων πυρηνικών εγκαταστάσεων παραμένει πρακτικά άλυτο, δημιουργώντας μια δυσβάσταχτη κληρονομιά στις επόμενες γενιές σε βάθος χιλιάδων ετών. Η εξέλιξη της πυρηνικής τεχνολογίας, όσο κι αν είναι αποτέλεσμα σπουδαίων επιστημονικών ανακαλύψεων, σκοντάφτει σε εγγενή όρια, τα οποία την καθιστούν ασύμφορη και επιζήμια για την ανθρωπότητα. Τα πυρηνικά εργοστάσια θέτουν σε κίνδυνο τη συνέχιση της ζωής στον πλανήτη.
Η υιοθέτηση της πυρηνικής σχάσης για παραγωγή ρεύματος, εκτός από τεχνολογική επιλογή, είναι και πολιτική απόφαση: Αφενός οι κίνδυνοι από την τεχνολογία αυτή αφορούν πολύ μεγάλο μέρος της κοινωνίας, χωρίς αυτή να συμμετέχει στη λήψη της
απόφασης για τη χρήση της, και αφετέρου οι απαιτούμενες διαδικασίες και πρακτικές
ασφάλειας των εγκαταστάσεων οδηγούν σε μια στρατιωτικού τύπου δομή της δημόσιας διοίκησης και της κοινωνίας.
Στις χώρες του ελεύθερου ανταγωνισμού και των πολυεθνικών γιγάντων, η κοινωνία, οι φορείς της και οι σχετικοί επιστήμονες είναι πάντα εκτός σκηνής για τέτοιου είδους σοβαρές αποφάσεις. Τα νήματα κινούνται από μεγάλες εταιρείες και τεχνοκράτες με ισχυρότατη επιρροή και με αποκλειστικό γνώμονα το ιδιωτικό οικονομικό συμφέρον. Αυτά τα τεράστια οικονομικά κέντρα προετοιμάζουν σταδιακά την κοινή γνώμη, και, κυρίως, παρεμποδίζουν την εξέλιξη προγραμμάτων εναλλακτικών μορφών ενέργειας με προφανή στόχο: Όταν το ενεργειακό θα φτάσει σε αδιέξοδο, μόνη λύση να είναι η πυρηνική ενέργεια. Είναι βέβαιο ότι, εάν τα αντίστοιχα κονδύλια είχαν διατεθεί σε έρευνα στις εναλλακτικές μορφές ενέργειας και στην αναδιάρθρωση των αναγκών του πολιτισμένου κόσμου, το ενεργειακό πρόβλημα θα ήταν αυτήν τη στιγμή πιο κοντά στη λύση του παρά σε αδιέξοδο.
Οι κυρίαρχοι παράγοντες του ενεργειακού λόμπι στον πλανήτη αντιμετωπίζουν την ενέργεια ως εμπόρευμα, από το οποίο προσδοκούν κέρδος. Επιδιώκουν έτσι να δημιουργήσουν σχέσεις ενεργειακής και πολιτικής εξάρτησης των κρατών, στο όνομα της δήθεν αλλαγής και της απεξάρτησης από τις εισαγωγές πετρελαίου. Κυρίως, όμως, πρέπει να αλλάξει το καταναλωτικό μοντέλο των ανεπτυγμένων κοινωνιών και αυτό προϋποθέτει συμμετοχή των πολιτών στις αποφάσεις, κατανόηση των φυσικών κύκλων και συνειδητοποίηση ότι το δίλημμα μεταξύ της καταστροφής του πλανήτη από το φαινόμενο θερμοκηπίου ή από τα ραδιενεργά απόβλητα είναι τεχνητό.
Μακροπρόθεσμα, δεν αμφιβάλλει κανείς ότι η καλύτερη λύση στο ενεργειακό πρόβλημα θα ήταν η μείωση των ενεργειακών αναγκών, η βελτίωση του βαθμού απόδοσης των διεργασιών και η ευρεία επέκταση της χρήσης ήπιων και ανανεώσιμων πηγών ενέργειας που, ακόμη και με τον σημερινό βαθμό τεχνολογικής ωριμότητας, μπορούν να καλύψουν ένα σημαντικό μέρος των ενεργειακών αναγκών του ανθρώπου. Όμως αυτή η κατεύθυνση πρέπει να επιβληθεί από «από κάτω», από ένα ευρύ περιβαλλοντικό κίνημα και κίνημα πολιτών, αφού είναι προφανές ότι οι κυβερνήσεις επηρεάζονται από ένα πλέγμα συμφερόντων που εμποδίζουν την αλλαγή κατεύθυνσης της καταναλωτικής πορείας της κοινωνίας. Εάν αυτό δεν γίνει έγκαιρα και με την απαραίτητη διάθεση ανθρώπινου δυναμικού και κονδυλίων στην εναλλακτική έρευνα και τη διάδοση των εφαρμογών της, τότε σε μερικά χρόνια θα είμαστε υποχρεωμένοι να παρακολουθούμε το ένα μετά το άλλο τα πυρηνικά ατυχήματα και να αποδεχόμαστε την πυρηνική ενέργεια ως τη μόνη λύση για τη συνέχιση της ζωής σε… άλλον πλανήτη.