ΣΥΜΦΩΝΟ ΣΤΗΡΙΞΗΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩ

Προσπαθούσαν να βρουν τρόπους για τη στήριξη του ευρώ πάση θυσία και έναντι οιουδήποτε τιμήματος των λαών που βρίσκονται σήμερα κάτω από την κηδεμονία της ΟΝΕ. Η συζήτηση ήταν στην ουσία για τη στήριξη και μόνον του ευρώ και όχι για το περίφημο Σύμφωνο Ανταγωνιστικότητας και Ανάπτυξης. Και τελικά απεφάσισαν ότι αυτό το Σύμφωνο Ανταγωνιστικότητας, όπως τελικά θα διαμορφωθεί στη Σύνοδο Κορυφής στις 24 – 25 Μαρτίου, θα ονομάζεται πλέον Σύμφωνο Στήριξης του Ευρώ. Αυτά καθ’ όσον αφορά τη γενική θεώρηση των αποτελεσμάτων της Συνόδου Κορυφής της Ευρωζώνης, γιατί το περιεχόμενο και οι ρυθμίσεις ήσαν ήδη γνωστά. Εκείνο που παρουσιάζει μεγάλο ενδιαφέρον είναι οι ρυθμίσεις που αφορούν και τη χώρα μας.

O πρωθυπουργός επέστρεψε από τις Βρυξέλλες με μέτρα και ρυθμίσεις άλλα από τα οποία μπορούν να θεωρηθούν θετικά και άλλα αρνητικά. Τελικά δεν έδειξε να είναι απόλυτα ευχαριστημένος από τα αποτελέσματα της Συνόδου όσον αφορά την Ελλάδα, και γι’ αυτό ήταν περιορισμένες οι θριαμβολογίες. Ας δούμε τώρα το ισοζύγιο των θετικών και των αρνητικών μέτρων για τη χώρα μας.

Θετικά μέτρα: Οι εταίροι μας στην ΟΝΕ δέχτηκαν, όπως ήταν αναμενόμενο, την επιμήκυνση του χρόνου εξόφλησης του δανείου των 110 δισ. ευρώ, που χορήγησε στην Ελλάδα η «τρόικα». Το μέτρο αναμφισβήτητα είναι θετικό, καθώς δίνει ανάσα στον δημόσιο κορβανά να προσπαθήσει να εξοφλήσει το χρέος αυτό με περισσότερη άνεση χρόνου. Και μετατοπίζει την εκδήλωση των δημοσιονομικών μας δυσχερειών από το έτος 2013 στο έτος 2015. Παρά την επιμήκυνση του χρόνου, όμως, οι υποχρεώσεις απέναντι στους δανειστές μας της «τρόικας» και στους άλλους ιδιώτες δανειστές παραμένουν, και μάλιστα θα τροποποιούνται κάθε φορά που θα παρατηρείται μη επίτευξη των στόχων του Μνημονίου. Το δεύτερο θετικό στοιχείο είναι η αποφασισθείσα μείωση του επιτοκίου δανεισμού των 110 δισ. ευρώ κατά μία ποσοστιαία μονάδα. Το μέτρο αυτό πραγματικά θα ανακουφίσει τον προϋπολογισμό, καθώς μειώνει κατά 20% περίπου τις δαπάνες εξυπηρέτησης του δανείου της «τρόικας». Σε μια περίοδο όπως η τωρινή, που γίνεται προσπάθεια συγκράτησης των δημοσίων δαπανών, η μείωση των ποσών που απαιτούνται για την εξυπηρέτηση του δανείου είναι μια ελάφρυνση, που υπολογίζεται ότι αντιστοιχεί σε ένα δισ. ευρώ ετησίως για τα πρώτα χρόνια του δανείου, που είναι και τα πιο κρίσιμα. Τέλος, στα θετικά σημεία των αποφάσεων της Συνόδου Κορυφής είναι και η ενίσχυση του Μηχανισμού Στήριξης των αδύναμων οικονομιών της Ευρωζώνης, στις οποίες πρώτη και καλύτερη περιλαμβάνεται η χώρα μας. Η επιμήκυνση του χρόνου αποπληρωμής του δανείου, η μείωση του επιτοκίου και η ενίσχυση με περισσότερα κεφάλαια του Μηχανισμού Στήριξης με τη δικαιοδοσία να αγοράζει κρατικά ομόλογα, ήσαν ρυθμίσεις γνωστές, που ξεκίνησαν από πρωτοβουλία του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, ίσως από τη διαπίστωσή του ότι τα βάρη του ελληνικού λαού ήταν δυσβάστακτα και το Μνημόνιο έχει χρεοκοπήσει. Επομένως αυτές οι ευνοϊκές για την Ελλάδα ρυθμίσεις δεν είναι αποτέλεσμα επιτυχών ελιγμών και διαπραγματεύσεων του πρωθυπουργού, όπως θέλουν να τις παρουσιάσουν μερικοί. Ας δούμε όμως τώρα και τις αρνητικές ρυθμίσεις για τη χώρα μας.

Αρνητικά μέτρα: Στο ισοζύγιο, ως αρνητικά μέτρα κατά την άποψή μας θα πρέπει να περιληφθούν:

Με δεδομένο ότι το Μνημόνιο με τα μέτρα του και την ύφεση που προκαλεί οδηγεί στην αύξηση της υπερχρέωσης του Δημοσίου, η ισχύς και η διάρκειά του παρατείνονται για πολλά χρόνια ακόμη. Από το 2010 οι ρυθμοί αύξησης του δημοσίου χρέους είναι ιλιγγιώδεις. Υπενθυμίζουμε ότι στο τέλος του 2009 το δημόσιο χρέος ήταν στο 115% του ΑΕΠ και στο τέλος του 2012 υπολογίζεται ότι θα προσεγγίσει στο 168% του ΑΕΠ. Στη συμφωνία που έγινε στη Σύνοδο Κορυφής στο Eurogroup και θα οριστικοποιηθεί στη Σύνοδο στις 24 – 25 Μαρτίου, τα κράτη μέλη ανέλαβαν την υποχρέωση μέσα σε διάστημα 20 ετών να μειωθεί το δημόσιο χρέος τους στο 60% του ΑΕΠ. Αυτό ισχύει φυσικά και για τη χώρα μας και σημαίνει ότι από το 2012 και μέχρι το 2032, δηλαδή μέσα σε αυτό το διάστημα, θα πρέπει κάθε χρόνο να μειώνεται το δημόσιο χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ κατά πέντε μονάδες, που σε αριθμητικά μεγέθη μεταφράζεται σε 15 περίπου δισ. ευρώ κάθε χρόνο. Για να επιτευχθεί αυτό θα πρέπει να έχουμε πρωτογενή περισσεύματα από τον προϋπολογισμό, πράγμα απίθανο, και να ξεπουληθεί όχι μόνο η δημόσια περιουσία αλλά και ό,τι περιουσιακό στοιχείο υπάρχει στην Ελλάδα. Εάν δεν θελήσουμε να ακολουθήσουμε αυτό το σενάριο, θα πρέπει να δανειζόμαστε συνεχώς από τον Μηχανισμό Στήριξης που δημιουργείται τώρα, και φυσικά με όρους Μνημονίου. Επομένως δεν είναι μόνο ότι θα έχουμε λιτότητα κατά τη διάρκεια των 20 επόμενων ετών, αλλά θα έχουμε και εντατικοποίηση των όρων των 100 ή 200 Μνημονίων που θα ακολουθήσουν. Δηλαδή, κάθε χρόνο θα έχουμε 4-5 επικαιροποιημένα Μνημόνια, ανάλογα με τις εξελίξεις των μακροοικονομικών μεγεθών της οικονομίας μας και σε συνδυασμό με τις δανειακές μας ανάγκες. Να γιατί πολλοί οικονομολόγοι συνιστούν το «κούρεμα» του δημοσίου χρέους παράλληλα με την επιμήκυνση του χρόνου αποπληρωμής και ταυτόχρονα την επάνοδο της Ελλάδος στο εθνικό μας νόμισμα. Γι’ αυτόν τον λόγο και οι αγορές δυσπιστούν ακόμη όσον αφορά τη διαχειρισιμότητα του ελληνικού δημοσίου χρέους στα μελλοντικά χρόνια και έτσι διατηρούν τα spreads των ομολόγων μας σε πάρα πολύ υψηλά επίπεδα. Βέβαια ο Μηχανισμός Στήριξης ο οποίος δημιουργείται και ενισχύεται σε κεφάλαια θα μπορεί να αγοράζει κρατικά ομόλογα των χωρών μελών της Ευρωζώνης, αλλά βέβαια οι όροι θα είναι πολύ βαρείς και με μόνο θετικό στοιχείο τα μειωμένα ίσως επιτόκια έναντι εκείνων που θα απαιτεί η αγορά. Και αυτό άραγε θα είναι μια κάποια λύση; Θα δούμε. Στο σημείο αυτό καλό είναι να θυμηθούμε την παραίνεση που προ ημερών απηύθυνε στην Ελλάδα η κ. Μέρκελ. «Πουλήστε για να σας βοηθήσουμε». Αυτό θα σημάνει την εφαρμογή ενός ευρύτατου προγράμματος αποκρατικοποιήσεων, που ίσως υπερβεί τα 50 δισ. εάν υπάρχει υστέρηση εσόδων. Και θα σημάνει την πλήρη απογύμνωση του κράτους από κάθε περιουσιακό στοιχείο. Αυτήν τη στιγμή η μεν «τρόικα» απαιτεί την είσπραξη επιπλέον 22 δισ. ευρώ μέχρι το 2015 για να ικανοποιηθούν οι στόχοι του Μνημονίου, το δε Σύμφωνο Στήριξης του Ευρώ απαιτεί την είσπραξη 50 δισ. από εκποίηση δημόσιας περιουσίας. Πιστεύουμε ότι ο πρωθυπουργός έχει αντιληφθεί ότι η Ελλάδα θα βρίσκεται συνεχώς υπό τη δαμόκλειο σπάθη της «τρόικας» με τις απαιτήσεις του Μνημονίου και του Συμφώνου Στήριξης, το καθένα από τα οποία θα μας στέλνει και ξεχωριστές δέσμες μέτρων. Αυτές ακριβώς οι καταστάσεις φόβισαν και τον νέο πρωθυπουργό της Ιρλανδίας και αποποιήθηκε κάθε στήριξη, γιατί δεν θέλησε να αναλάβει επιπρόσθετες δεσμεύσεις στο πλαίσιο στήριξης του ευρώ. Εμείς όμως, πάντα πρόθυμοι και ευπειθέστατοι, δεν θελήσαμε να χαλάσουμε το χατίρι κανενός. Και όχι μόνο τώρα, ανέκαθεν. Η ανικανότητα της διαπραγματευτικής δύναμης της εκάστοτε κυβερνητικής μας ηγεσίας σε όλο της το μεγαλείο!

Και για να τελειώσουμε τη σημερινή μας παρουσίαση, θα πρέπει να υπογραμμίσουμε με ιδιαίτερη έμφαση ότι στα συμπεράσματα της Συνόδου Κορυφής των Βρυξελλών αναφέρεται ότι τα μέτρα τα οποία υιοθετήθηκαν στοχεύουν στον συντονισμό της οικονομικής πολιτικής των κρατών μελών στα δημοσιονομικά, στα φορολογικά, στα μισθολογικά και στα συνταξιοδοτικά θέματα που αντιμετωπίζουν τα κράτη μέλη, καθώς και στις μεταρρυθμίσεις στην αγορά εργασίας και στην κοινωνική πολιτική.

Αυτές οι ρυθμίσεις σημαίνουν ότι νευραλγικοί τομείς της οικονομικής πολιτικής ξεφεύγουν πλέον από την αρμοδιότητα των κυβερνήσεων και περνάνε στην αρμοδιότητα του «Ιερατείου των Βρυξελλών». Με αυτές τις επιλεκτικές επιλογές δεν μπορεί να επιτευχθεί συντονισμός και σύγκλιση της οικονομικής πολιτικής των κρατών της Ευρωζώνης. Απλώς στο κάθε κράτος μέλος θα υπαγορεύονται ειδικές ρυθμίσεις πάνω σε θέματα δημοσιονομικά και μισθολογικά, μεταρρυθμίσεις στην αγορά εργασίας, με στόχο τη συρρίκνωση της κοινωνικής πολιτικής των κρατών. Καθετί που θα δημιουργεί ή θα συνεπάγεται έξοδα για τον δημόσιο κορβανά θα εξαφανίζεται. Γι’ αυτό και ο πρόεδρος του Eurogroup κ. Γιούνκερ διαφωνεί με τις ρυθμίσεις του Μηχανισμού Στήριξης του Ευρώ και προμαντεύει την αποτυχία όλων αυτών των θεσμών που θέλει να επιβάλει η κ. Μέρκελ με τη συμμαχία του Σαρκοζί. Όταν ο επικεφαλής του Eurogroup μιλάει έτσι για τις αποφάσεις της Συνόδου Κορυφής των Βρυξελλών, νομίζουμε ότι είναι περιττές οι τυμπανοκρουσίες της κυβέρνησης ότι τάχα η Ελλάδα και τα άλλα προβληματικά κράτη του ευρωζωνικού Νότου ευεργετούνται.

Περιμένουμε τώρα τις τελικές αποφάσεις της Συνόδου Κορυφής της 24ης Μαρτίου, όπου θα αποφασιστούν οι λεπτομέρειες για την εφαρμογή των θεσμών που παρουσιάσαμε παραπάνω. Και πολλές φορές οι λεπτομέρειες καταπίνουν την ουσία και τη μεταπλάθουν.