Στη δίνη του πολέμου κατά του Καντάφι η χώρα

Ήδη αμέσως μετά την απόφαση του Σ.Α. του ΟΗΕ η ελληνική κυβέρνηση επέδειξε μια ανεξήγητη σπουδή να τη στηρίξει και να κάνει ξεκάθαρο ότι μπαίνει σε μια ιδιόμορφη «συμμαχία προθύμων» για τη στήριξη ακόμα και πολεμικών επιχειρήσεων ενάντια στο καθεστώς Καντάφι.

Και λέμε ανεξήγητη σπουδή, όχι επειδή η τυχόν επιχείρηση δεν θα έχει την κάλυψη του ΟΗΕ. Ίσα ίσα, το αντίθετο. Τυπικά η κυβέρνηση μπορεί ακριβώς να επικαλεστεί την απόφαση του Σ.Α. Και αυτό έκανε.

Προκύπτουν ωστόσο ερωτήματα.

Γιατί τόση «προθυμία» και μάλιστα χωρίς ανταλλάγματα;

Μήπως αυτή η στάση της ελληνικής κυβέρνησης σήμερα σηματοδοτεί το και τυπικό τέλος της αραβικής πολιτικής της Ελλάδας, που είχε εγκαινιαστεί απʼ τις κυβερνήσεις του Α. Παπανδρέου (με υπουργό Εξωτερικών τον Κάρ. Παπούλια, υπενθυμίζουμε…) και συνεχίστηκε, αν και με διακυμάνσεις, από όλες τις ελληνικές κυβερνήσεις στη συνέχεια;

Για παράδειγμα, η Τουρκία, που επέλεξε μια διαφορετική προσέγγιση του όλου ζητήματος, την όχι άμεση, πρόθυμη, άκριτη υποστήριξη των επιλογών του ΝΑΤΟ για μια στρατιωτική επέμβαση, μπορεί να διαδραματίσει ρόλο μεσολαβητή στη συνέχεια. Και μάλιστα ο Καντάφι ήδη το ζήτησε, για Τουρκία και Μάλτα.

Δεν θα ήταν πολύ καλύτερο, αν σε μια τέτοια θέση βρισκόταν η Ελλάδα, παραδοσιακός φίλος των Αράβων;

Γιατί η Ελλάδα να γίνει μέρος του προβλήματος, αντί μέρος της επίλυσής του;

Σε κάθε περίπτωση, πάντως, πολλά θα κριθούν απʼ την απάντηση στο ερώτημα, πόσο θα διαρκέσει η κρίση.

Όσο συντομότερα τερματιστεί, τόσο το καλύτερο για τη χώρα μας, αφού οι παρενέργειές της, πολιτικές, οικονομικές, ανθρωπιστικές, είναι σοβαρότατες.

Και πλήττουν χώρες που βρίσκονται στην ευρύτερη περιοχή, όπως είναι η Ελλάδα.

Μια άλλη επίσης σοβαρότατη παρενέργεια είναι αυτή των νέων κυμάτων προσφύγων λόγω της κρίσης στη Λιβύη, αλλά και γενικότερα στη Β. Αφρική. Μάλιστα, για χώρες σαν την Ελλάδα, αυτό το σοβαρότατο πρόβλημα αναμένεται να παρουσιαστεί με οξύτατο τρόπο.

Αλλά και τουριστικά θα πληγεί η Ελλάδα, εφόσον η κρίση συνεχιστεί επί μακρόν, αφού βρίσκεται κοντά στη ζώνη των επιχειρήσεων. Ιδιαίτερα δε περιοχές σαν την Κρήτη αναμένεται να πληγούν περισσότερο.

Πάντως, και σε ό,τι αφορά την ελληνική συμμετοχή σε πολεμικές επιχειρήσεις, θα είναι περιορισμένη.

Όπως φαίνεται, το βάρος αεροπορικών επιδρομών ενάντια στη Λιβύη θα το σηκώσουν κυρίως Γαλλία, Μεγ. Βρετανία και φυσικά οι ΗΠΑ. Ελληνικά μαχητικά αεροσκάφη δεν προβλέπεται να χρησιμοποιηθούν.

Η βάση της Σούδας βοηθητικά θα χρησιμοποιηθεί, για ανεφοδιασμούς πολεμικών αεροσκαφών.

Ενώ οι εκτιμήσεις για το τι μέλλει γενέσθαι, ξεκινούν απʼ την πτώση του Καντάφι μέχρι τη διάσπαση της Λιβύης σε δυτικό τμήμα, υπό τον Καντάφι και ανατολικό υπό τους εξεγερθέντες αντικαθεστωτικούς…

Τι σημαίνει η εμπλοκή μας

Με μία λιτή ανακοίνωση το ΥΠΕΘΑ ανακοίνωσε την Παρασκευή τη συνάντηση του κ. Ευάγγ. Βενιζέλου με τον υπουργό Εξωτερικών κ. Δ. Δρούτσα. Αντικείμενο της συνάντησης –τι άλλο;– η κρίση στη Λιβύη υπό τα νέα δεδομένα που φέρνει η απόφαση 1973 του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, για επιβολή «Ζώνης Απαγόρευσης Πτήσεων», αλλά και της απόφασης του Καντάφι, να «κλείσει» τον εναέριο χώρο της χώρας.

Αν εμπλακεί το ΝΑΤΟ, τότε η δική μας συμμετοχή θα πρέπει να θεωρείται δεδομένη και λόγω γεωγραφικής γειτνιάσεως, αλλά και λόγω πολιτικής βούλησης. Ειδικά όμως στο τελευταίο, φαίνεται ότι υπάρχουν διαφορετικές φωνές στην κυβέρνηση για το εύρος της συμμετοχής μας, με τον κ. Δρούτσα να επιθυμεί μεγαλύτερη εμπλοκή από ό,τι θα ήθελε ο κ. Βενιζέλος. Δημοσιογραφικές πληροφορίες ανέφεραν ότι ο κ. Δρούτσας δήλωσε ότι «Αν το ΝΑΤΟ αποφασίσει εμπλοκή, η Ελλάδα θα συμμετάσχει με όλες της τις δυνάμεις».

Σε κάθε περίπτωση, η εμπλοκή μας θα περιλαμβάνει λίγο απʼ όλα. Ναυτικές και αεροπορικές διευκολύνσεις κυρίως από τη Βάση της Σούδας, συμμετοχή φρεγατών για περιπολίες ανοικτά της Λιβύης, πλοίο γενικής υποστηρίξης και συζητείται η αποστολή αριθμού μαχητικών αεροσκαφών για συμμετοχή στις επιχειρήσεις επιβολής της «Ζώνης Απαγόρευσης Πτήσεων».

Αγγλία, Γαλλία, Δανία, Νορβηγία, Καναδάς, Ολλανδία κ.ά. θα είναι οι πρώτες χώρες του ΝΑΤΟ που θα ενταχθούν στις επιχειρήσεις, ενώ επιφυλάξεις διατυπώνουν η Τουρκία και η Γερμανία. Ο γγ του ΝΑΤΟ κ. Ράσμουνσεν, με δηλώσεις του αργά την Παρασκευή, επιβεβαίωσε ότι το ΝΑΤΟ έχει έτοιμο σχέδιο για την εφαρμογή της απόφασης 1973 του Σ.Α. του ΟΗΕ.

Πηγές του ΓΕΕΘΑ ανέφεραν ότι υπάρχει ετοιμότητα για να διατεθούν αμέσως ναυτικές και αεροπορικές δυνάμεις και έξτρα αεροπορικά πληρώματα, ενώ τα Εθνικά Κέντρα Επιχειρήσεων παρακολουθούν από προχθές πολύ στενά τα πολεμικά γεγονότα στη Λιβύη.

Οι αρχικοί δισταγμοί

Τα πράγματα φαίνονταν νʼ ακολουθούν την πορεία τους προς μια θριαμβευτική αποκατάσταση της εξουσίας του Μουαμάρ Καντάφι. Το μόνο προπύργιο των εξεγερμένων, που παρέμενε ακόμη εκτός βολής, ήταν η Βεγγάζη. Και αυτή όμως ανέμενε επίθεση μέχρι την ώρα που γράφονταν αυτές οι γραμμές.

Οι Αμερικανοί, με ανοικτά τα μέτωπα στο Αφγανιστάν και το Ιράκ και σαρωτικές διαδηλώσεις σε φιλοαμερικανικά αραβικά καθεστώτα, με πρώτο το στρατηγικότατο Μπαχρέιν στον Κόλπο, δίσταζαν. Ένας άλλος λόγος είναι η ευκολία με την οποία η αραβική κοινή γνώμη θα μπορούσε να μεταστραφεί σε βίαιο αντιαμερικανισμό, αρχίζοντας από τον εκρηκτικό Λίβανο, έπειτα από μια αμερικανική ή ΝΑΤΟϊκή επέμβαση.

Με τις ίδιες σκέψεις και άλλες υστεροβουλίες συμφερόντων, έδειχναν την ίδια επιφυλακτικότητα και άλλοι δυτικοί ηγέτες, με πρώτη τη Γερμανία, η οποία δεν το κράτησε καθόλου κρυφό.

Ο ρόλος του
Αραβικού Συνδέσμου

Ο μεγάλος πρωταγωνιστής που κλόνισε, μαζί με τους Άγγλους, τους δισταγμούς των ΗΠΑ είναι ο γάλλος Πρόεδρος Νικολά Σαρκοζί. Είναι ο πρώτος που έσπευσε να αναγνωρίσει το Εθνικό Συμβούλιο της Βεγγάζης ως τη νέα λιβυκή κυβέρνηση, κόβοντας τις γέφυρες με το προηγούμενο καθεστώς και κάνοντας μόνος του ένα βήμα εμπρός από τους άλλους ευρωπαίους εταίρους του, χωρίς να έχει προηγουμένως καμία συνεννόηση μαζί τους.

Ο γάλλος Πρόεδρος έστειλε στην Ουάσινγκτον τον υπουργό Εξωτερικών Ζιπέ, ο οποίος ανέλαβε, με τη γνωστή ενεργητικότητά του, να προβεί σε έντονα διαβήματα προς τρεις κυρίως κατευθύνσεις, ώστε να ανοίξει τον δρόμο για ένα σχετικό ψήφισμα του Συμβουλίου Ασφαλείας. Η μεγαλύτερή του επιτυχία ήταν η έγκριση ψηφίσματος από τον Αραβικό Σύνδεσμο υπέρ της εγκαθιδρύσεως ζώνης απαγορεύσεως πτήσεων πάνω από τη Λιβύη. Το ψήφισμα έστελνε το μήνυμα ότι μια τέτοια επέμβαση θα είχε την κάλυψη των αραβικών κρατών και δεν θα ερμηνευόταν ως επέμβαση κατά των Αράβων.

Η έγκριση ενός τέτοιου ψηφίσματος δεν είναι άσχετη με την εκκρεμή ακόμη κατάσταση την Αίγυπτο, όπου μεταξύ των υποψηφίων Προέδρων στις αναμενόμενες εκλογές θα είναι και ο αιγύπτιος γενικός γραμματέας του Αραβικού Συνδέσμου Αμρ Μούσα. Εάν δεν υπήρχε η εκκρεμότητα αυτή, η Αίγυπτος, ηγετική χώρα του αραβικού κόσμου και γειτονική της Λιβύης, όπου έχει, άλλωστε, τεράστια συμφέροντα με 1,5 εκατ. εργαζόμενους, θα παρενέβαινε ως μεσολαβητής.

Το ψήφισμα του Αραβικού Συνδέσμου διευκόλυνε την ουδετεροποίηση της Ρωσίας και της Κίνας, που διαθέτουν βέτο στο Συμβούλιο Ασφαλείας. Προκαλεί ερωτήματα η στάση της Ρωσίας, η οποία, διά στόματος Πούτιν, είχε ταχθεί αρχικά εναντίον κάθε ξένης επεμβάσεως, υποστηρίζοντας ότι οι ίδιοι οι Λίβυοι θα έπρεπε να λύσουν τα μεταξύ τους προβλήματα. Υπήρξε, στη συνέχεια, μια διαφοροποίηση της ρωσικής θέσεως, με δήλωση της ρωσικής κυβέρνησης ότι επέβαλε απαγόρευση πωλήσεως όπλων στη Λιβύη και απαγόρευση εισόδου στη Ρωσία του λίβυου ηγέτη και της οικογένειάς του.

Πού θα οδηγήσει
τελικά η επιβολή ζώνης
απαγορεύσεως πτήσεων;

Η επιβολή ζώνης απαγορεύσεως πτήσεων είναι η πρώτη πράξη μιας στρατιωτικής επεμβάσεως και έχει δύο άμεσους στόχους. Να εμποδίσει, πρώτον, τον λίβυο ηγέτη να ολοκληρώσει τη νίκη του, με την κατάληψη της Βεγγάζης. Να αφαιρέσει, δεύτερον, από τα καθεστωτικά στρατεύματα το στρατηγικό όπλο της αεροπορίας, που είναι σημαντικό πλεονέκτημα.

Για την εφαρμογή της ζώνης απαγορεύσεως πτήσεων δεν αποκλείονται βομβαρδισμοί αντιαεροπορικών θέσεων, αλλά και καταστροφή των αεροπορικών υποδομών και ενδεχομένως της ίδιας της λιβυκής αεροπορίας.

Προφανώς, όμως, αυτό δεν αρκεί ως υποστήριξη για την προέλαση των αντικαθεστωτικών. Είναι βέβαιο ότι θα προσφερθούν σʼ αυτούς σύγχρονα όπλα, σύμβουλοι και λογιστική υποστήριξη. Η υποστήριξη αυτή και η επέμβαση στο σύνολό της θα χρησιμοποιηθεί ως μοχλός πιέσεως για την αποχώρηση του Μουαμάρ Καντάφι από την εξουσία. Ένα τέτοιο ενδεχόμενο όμως δεν είναι καθόλου βέβαιο, γιατί είναι γνωστή η προσωπικότητα του λίβυου ηγέτη και η πίστη του ότι υπερασπίζει τη λιβυκή επανάσταση, ταυτίζοντας το προσωπικό του πεπρωμένο με εκείνο της Λιβύης.

Οι σχεδιαστές της επεμβάσεως έχουν την ελπίδα ότι, μετά τη διεθνή επέμβαση, δεν θα μείνουν πιστές στον Μουαμάρ Καντάφι όλες οι μονάδες του στρατού και όλες οι φυλές που τώρα τον στηρίζουν.

Παραμένει επίσης άγνωστος «Χ» ποιες θα είναι οι αντιδράσεις αραβικών χωρών όπως η Αλγερία, η Συρία, ο Λίβανος και η ίδια ακόμη η Αίγυπτος, όταν θα έχει αρχίσει η αεροπορική επέμβαση και αποδειχθεί στην πορεία ότι δεν είναι τόσο «ανθρωπιστική» και «δημοκρατική». Κανείς επίσης δεν ξεχνά το χρυσόμαλλο δέρας της Λιβύης, το πετρέλαιο και το φυσικό της αέριο, για το οποίο διαγκωνίζονται σκληρά οι δυτικές πετρελαϊκές εταιρείες, που είχαν αποκληρωθεί από τον Μουαμάρ Καντάφι, μετά τη δυτική υποστήριξη στους εξεγερμένους. Ο προβληματισμός αυτός δεν αφήνει έξω τους Λίβυους και υπάρχει το ερώτημα κατά πόσο θα δουν την επέμβαση αυτή ως πράγματι ανθρωπιστική και δημοκρατική ή ως επίθεση κατά της χώρας τους με πραγματικό στόχο τον έλεγχο του πλούτου της.

Από την άλλη πλευρά, ο γάλλος Πρόεδρος, όπως και ο βρετανός πρωθυπουργός, πόνταραν πολύ ριψοκίνδυνα. Τώρα που έχουν στο χέρι την απόφαση του Συμβουλίου Ασφαλείας, θα πιέσουν δυνατά για να ανατρέψουν το καθεστώς και να εγκαθιδρύσουν μια φιλική κυβέρνηση στην Τρίπολη.

Ο γάλλος Πρόεδρος έχει, επιπλέον, προεδρικές εκλογές, τον επόμενο χρόνο, με πιθανότερο αντίπαλο τον σημερινό διευθυντή του ΔΝΤ. Οι δημοσκοπήσεις δεν είναι, προς το παρόν, καθόλου καλές. Βλέπει, οπωσδήποτε, το θέμα της Λιβύης και μέσα από το πρίσμα της εσωτερικής πολιτικής καταστάσεως.

Είναι βέβαιο, επομένως ότι η κατάσταση στη Λιβύη θα παρουσιάσει επικίνδυνες περιπλοκές, όχι μόνο τοπικά αλλά και στον άλλο αραβικό κόσμο.

Η συζήτηση στο ΝΑΤΟ

Υποψήφιος δυναμικός φορέας για την εφαρμογή της αποφάσεως του Συμβουλίου Ασφαλείας είναι, βεβαίως, το ΝΑΤΟ. Όπως όμως δεν υπάρχει ομοφωνία στους κόλπους της ΕΕ, δεν υπάρχει και στους κόλπους του ΝΑΤΟ. Η Τουρκία του Ερντογάν έσπευσε ήδη να εκφράσει την έντονη διαφωνία της για οποιαδήποτε παρέμβαση. Αρνητική είναι επίσης η Γερμανία. Θα θέσει άραγε η Τουρκία ή οποιαδήποτε άλλη χώρα-μέλος βέτο για την εμπλοκή του ΝΑΤΟ ή θα περιοριστεί απλώς στη διαφωνία της;

Η Ελλάδα έσπευσε ήδη να ευθυγραμμισθεί με την απόφαση για εφαρμογή ζώνης απαγορεύσεως πτήσεων, επικαλούμενη την απόφαση του Συμβουλίου Ασφαλείας.

Δεν ανέμενε κανείς και τίποτε άλλο από την κυβέρνηση του Μνημονίου, που ακολουθεί ως συστηματική πολιτική την ευθυγράμμιση και την άψογη συμπεριφορά έναντι εταίρων και συμμάχων. Εξήγγειλε ότι θα διαθέσει για τον σκοπό αυτό τις υποδομές και εγκαταστάσεις της Σούδας.

Η πολιτική αυτή δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι είναι προς το συμφέρον της Ελλάδος και θα πρέπει η κυβέρνηση να είναι προσεκτική και να μην παρακολουθήσει οποιαδήποτε αλόγιστη κλιμάκωση που θα εμπλέκει την Ελλάδα και θα εξυπηρετεί ξένα συμφέροντα.