ΜΠΛΕΓΜΕΝΟΣ Ο ΛΑΜΠΡΑΚΗΣ στο πραξικόπημα κατά του Μακαρίου

Ένα από αυτά προκαλεί σοκ. Κατατέθηκε από τον βουλευτή του ΔΗΚΟ Ζαχαρία Κουλία και φέρει τον αποθανόντα εκδότη Χρήστο Λαμπράκη ως έναν από τους συνωμότες του πραξικοπήματος της 15ης Ιουλίου του 1974 κατά του Προέδρου Μακαρίου, που είχε βέβαια την πλήρη αμερικανική κάλυψη.

Το έγγραφο

Το έγγραφο που δημοσιεύει σήμερα το «Παρόν» κατατέθηκε ενώπιον της αρμόδιας Επιτροπής της Κυπριακής Βουλής, η οποία εξέταζε τον φάκελο της Κύπρου από τον Ανδρέα Βωβίδη, γραμματέα του Προέδρου Μακαρίου. Είναι δακτυλογραφημένο και δεν έχει ούτε σφραγίδα ούτε συντάκτη. Σύμφωνα με έναν ισχυρισμό, στον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο είχε δώσει τα έγγραφα ο Κωνσταντίνος Καραμανλής και σύμφωνα με πληροφορίες αποτελούσαν αναφορές της τότε ΚΥΠ. Ο Βωβίδης διαφώνησε και είπε προς τον Μακάριο ότι αυτή ήταν η ιστορία της Κύπρου. Για να απαντήσει ο Μακάριος ότι, εάν τα έγγραφα έβλεπαν στο σύνολό τους το φως της δημοσιότητας θα προκαλείτο νέος εμφύλιος. Ο Βωβίδης κατέκαψε τα έγγραφα πλην επτά εξ αυτών. Το ένα ήταν αυτό που κατέθεσε ο βουλευτής του ΔΗΚΟ Ζαχαρίας Κουλίας στην κυπριακή Βουλή την περασμένη Πέμπτη και προκάλεσε μεγάλη συζήτηση και πήρε τεράστιες διαστάσεις, αφού αποκαλύπτει τη σκοτεινή πλευρά για το πώς οργανώθηκε το πραξικόπημα.

Η ομάδα του πραξικοπήματος

Στο έγγραφο τονίζεται ότι το πραξικόπημα στηριζόταν σε μια παλιά μελέτη «του φίλου και συνεργάτη του ταξίαρχου Ιωαννίδη, πρώην συνταγματάρχη Αντ. Λέκκα». Το σχέδιο επιχειρούσαν να το προσαρμόσουν στην τότε πραγματικότητα οι εξής:

1. Ο ταξίαρχος Ιωαννίδης,

2. Ο αντισυνταγματάρχης Μ. Πιληχός, ο οποίος εμφανιζόταν «εις πάσαν περίπτωσιν και ομιλών εξ ονόματος του Αρχηγού (ως έλεγεν υπονοών τον ταξίαρχον Ιωαννίδην)».

3. Ο συνταγματάρχης Κονδύλης.

4. Ο Ανδρέας Ποταμιάνος, εφοπλιστής και φίλος του Στρατηγού Γεωργίου Γρίβα.

5. Ο Χρήστος Λαμπράκης, ιδιοκτήτης και διευθυντής των καθημερινών εφημερίδων των Αθηνών «Βήμα» και «Νέα», «ήτο ο πολιτικός νους του όλου εγχειρήματος, μεμυημένος εις τον εναντίον του Μακαρίου σχεδιασμόν υπό αμφοτέρων των προσωπικών του φίλων Α. Ποταμιάνου και Ι. Σωσσίδη, κυρίως δε του δευτέρου, όστις ήτο και ο διπλωματικός σύμβουλος εις το εγχείρημα Μακαρίου».

6. Ο Ιωάννης Σωσσίδης, ο οποίος «ήτο διπλωμάτης και φοβερός αντιμακαρικός». Σημειώνουμε εδώ ότι ο Σωσσίδης ήταν στενός συνεργάτης του Γεωργίου Παπανδρέου και συμμετείχε στις συνομιλίες της Γενεύης το Καλοκαίρι του 1964 όταν οι Αμερικανοί είχαν καταθέσει τα δύο σχέδια Άτσεσον επί του Κυπριακού. Ο Σωσσίδης θεωρούσε αποκλειστικά υπεύθυνο από τότε τον Μακάριο, επειδή είχε απορρίψει το σχέδιο Άτσεσον 2. Ο μεν Σωσσίδης, όπως και ο Γεώργιος Παπανδρέου, το θεωρούσαν ως μια μορφή Ένωσης με ανταλλάγματα, ο δε Μακάριος ως μορφή διπλής Ένωσης.

7. Ο Παντελής Δημητρίου, ο οποίος «ήτο ο άνθρωπος του Ιωαννίδη εις Κύπρον, ήταν ο άνθρωπος που ελάμβανε τας εντολάς του ταξίαρχου Ιωαννίδη και έδιδε τας οδηγίας εις Κύπρον». Διετέλεσε υπουργός Εσωτερικών και Δημόσιας Τάξης κατά το πραξικόπημα.

Τελευταία σύσκεψη

και αμφισβήτηση

Στο έγγραφο προβάλλεται ο ισχυρισμός ότι η τελευταία σύσκεψη «εγένετο τρεις ημέρας προ του εγχειρήματος και μετέσχον εις αυτήν άπαντες με συμμετοχή του αφιχθέντος επίσης εν συνεχεία Προέδρου κ. Σαμψών. Αύτη επραγματοποίηθη εις την εν Πόρω πολυτελήν έπαυλιν του κ. Χ. Λαμπράκη, εις την οποίαν αρκετάς φοράς εφιλοξενείτο ο ταξίαρχος Δ. Ιωαννίδης».

Το «Παρόν» επικοινώνησε με το στενό περιβάλλον του Νίκου Σαμψών, το οποίο αμφισβητεί τη γνησιότητα του εν λόγω εγγράφου, όπως και άλλων. Όπως μας επισημάνθηκε, ο Σαμψών, τρεις ημέρες προ του πραξικοπήματος, δεν ήταν στην Αθήνα.

Το πραξικόπημα διενεργήθηκε στις 15 Ιουλίου.

Στις 11 Ιουλίου ο Σαμψών μιλούσε ενώπιον της Κυπριακής Βουλής, στις 12 του μήνα κατευόδωνε δημοσία θέα φίλους του έλληνες αξιωματικούς στο Διεθνές Αεροδρόμιο Λευκωσίας και στις 13 του μήνα, ημέρα της Αγίας Βερονίκης, δηλαδή ημέρα της ονομαστικής εορτής της συζύγου του, ήταν στη Λευκωσία. Στις 14 του μήνα, μία μέρα πριν από το πραξικόπημα, ήταν πρώτος κουμπάρος στο χωριό Τύμπου πλησίον της Λευκωσίας, όπου η διασκέδαση κράτησε ως το πρωί!

Η θέση αυτή αντικρούεται από την άλλη πλευρά, που επισημαίνει ότι δεν μπορεί ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος να μην είχε τσεκάρει τη γνησιότητα του εγγράφου και την ακρίβεια των όσων καταγράφει, όπως και αν πραγματικά συμμετείχε ο Σαμψών και ο άλλος Κύπριος, ο Παντελής Δημητρίου. Και αν είχε την παραμικρή αμφιβολία, σίγουρα δεν θα το κρατούσε στο προσωπικό του αρχείο. Ούτε βέβαια ο Ανδρέας Βωβίδης, γραμματέας τότε του Αρχιεπίσκοπου, θα διακινδύνευε την αξιοπιστία του και θα παρέσυρε την κυπριακή Βουλή σε φιάσκο.

Να σημειωθεί ότι ο φάκελος της Κύπρου μόλις ολοκληρωθεί θα σταλεί στην ελληνική Βουλή.