Φωτιά, φαρμάκι ο τόπος
Η κατάσταση είναι τω όντι τραγική, αλλά οι καταλυτικές εξελίξεις, όπως όλα δείχνουν, δεν θα είναι ραγδαίες. Όμως, δεν αποκλείεται να επισυμβούν μελλοντικώς (το 2013) είτε υπό τη μορφή χρεοκοπίας και εξόδου από την Ευρωζώνη είτε με αναδιάρθρωση του χρέους και ασύλληπτα σκληρά νέα μέτρα…
Τα μέχρι στιγμής στοιχεία (το κείμενο γράφεται λίγη ώρα πριν από την έναρξη της άτυπης Συνόδου στις Βρυξέλλες) δείχνουν ότι η Ελλάδα θα πάρει την επιμήκυνση της αποπληρωμής, μιας και ήδη έχει δοθεί στην Ιρλανδία, και θα πιεστεί ασφυκτικά να εκποιήσει τη δημόσια περιουσία, ώστε να πετύχει και κάποια μείωση των επιτοκίων δανεισμού. Το θέμα της εκποίησης το επανέφερε χωρίς περιστροφές η κυρία Μέρκελ, η οποία, όπως και ο Σαρκοζί, έχει αποκλείσει την επαναγορά μέρους του χρέους από την Ελλάδα, με δάνειο από την μηχανισμό στήριξης. Ταυτόχρονα, θεωρείται βέβαιον ότι ο κ. Παπανδρέου θα δεχθεί, παρά τις κάποιες αντιρρήσεις του, το Σύμφωνο Ανταγωνιστικότητας που προωθεί η γερμανογαλλική πλευρά, με βασικό στοιχείο τη συνταγματική ρύθμιση για το ύψος του ελλείμματος. Οι πρόσφατες δηλώσεις Ραγκούση και Παπακωνσταντίνου δεν αφήνουν περιθώριο αμφιβολίας περί αυτού…
Όμως, υπάρχει ένα καινούριο στοιχείο στον προβληματισμό των Ευρωπαίων, το οποίο ενδέχεται να οδηγήσει σε καταλυτική αλλαγή στάσης έναντι της Ελλάδας μελλοντικά: Μέχρι τώρα έτρεμαν το ενδεχόμενο να χρεοκοπήσει η χώρα μας, γιατί θα έχαναν οι (γαλλογερμανικές) τράπεζες τα λεφτά τους, θα σημειώνονταν οξείες αντιδράσεις στο εσωτερικό της Γαλλίας και της Γερμανίας και θα κλυδωνιζόταν επικίνδυνα η ζώνη του ευρώ. Γιʼ αυτό, ποντάροντας στη «συμμορφωτική» δυναμική του Μνημονίου, έδωσαν το δάνειο των 110 δισ., ελπίζοντας ότι η Ελλάδα θα είναι σε θέση να αποπληρώσει σταδιακά το χρέος της, έστω και αν ο λαός της –βιώνοντας μια πρωτοφανή φτώχεια– θα δουλεύει μόνο για τη σταδιακή αυτή εξόφληση του χρέους…
Τώρα, όμως, φαίνεται να αλλάζουν προσανατολισμό, τουλάχιστον σε επίπεδο προβληματισμού και σεναρίων, και να καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι θα τους κοστίσει λιγότερο η μελλοντική χρεοκοπία της χώρας, παρά η διάσωσή της… Δεν είναι τυχαίο, ασφαλώς, ότι η λέξη χρεοκοπία (και η έξοδος από το ευρώ) άρχισε να «κυκλοφορεί» στο λεξιλόγιο κορυφαίων ιθυνόντων, όπως η Μέρκελ και ο Σόιμπλε. Οι ρητορικές διαβεβαιώσεις περί του αντιθέτου υπονομεύονται πλέον από τις αναφορές στο ενδεχόμενο χρεοκοπίας της Ελλάδος. Ως κορυφαία –και δραματική– εξέλιξη, η χρεοκοπία θα έπρεπε να απουσιάζει εντελώς από τις αναφορές για το μέλλον της Ελλάδος, αν δεν τους είχε απασχολήσει ως πιθανή εκδοχή που δεν αποκλείεται, και η οποία θα πρέπει από τώρα να αντιμετωπιστεί ως προς τις επιπτώσεις της στη ζώνη του ευρώ.
Είναι χαρακτηριστική η σχετική αναφορά της Μέρκελ (συνέντευξη στην «Μπιλντ»): «Σε περίπτωση που μετά το 2013 η Ελλάδα χρεοκοπήσει, τα βάρη της χρεοκοπίας αυτής θα πρέπει να επιμεριστούν και στους ιδιώτες κεφαλαιούχους»… Ταυτόχρονα η νέα σιδηρά κυρία της Ευρώπης ομολόγησε εμμέσως την πλήρη αποτυχία του δυναστικού Μνημονίου εις ό,τι αφορά το δημοσιονομικό σκέλος. Συγκεκριμένα, τασσόμενη υπέρ της επιμήκυνσης, είπε: «Δεν αρκούν τρία χρόνια για να διορθώσει η χώρα τα δημοσιονομικά της. Με το να περιμένει κανείς να αποκαταστήσει η χώρα τη δημοσιονομική της ισορροπία εντός τριών ετών, το μόνο που θα καταφέρει είναι να δημιουργήσει αναταράξεις και προβλήματα»… Αισχυντηλή ομολογία, που δικαιώνει πλήρως τους επικριτές της επαχθούς συμφωνίας για τα 110 δισ. και το καταστροφικό Μνημόνιο. Και αναδεικνύει εκ νέου τις βαρύτατες ευθύνες του έλληνα πρωθυπουργού, ο οποίος δεν διαπραγματεύθηκε, τότε, το παραμικρό…
Εν πάση περιπτώσει, ακόμη και αν αποφευχθεί η μελλοντική χρεοκοπία, η χώρα είναι αδύνατον να αποφύγει την αναδιάρθρωση του χρέους. Το είπε πρόσφατα ένα πρώην στέλεχος του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, ο κ. Ρογκόφ: «Δεν μπορεί να αναβάλλεται αιωνίως η αναδιάρθρωση». Οι τρεις χώρες (Ιρλανδία, Ελλάδα, Πορτογαλία) «θα πρέπει να αναδιαρθρώσουν τα χρέη τους, γιατί είναι απίθανο να τα πληρώσουν»… Όμως η αναδιάρθρωση δεν είναι παίξε-γέλασε. Σημαίνει ότι το σχετικό «κούρεμα» του χρέους θα συνοδευτεί από νέα, δυσβάσταχτα μέτρα…
Ανεξαρτήτως όλων αυτών, εκείνο που βιώνει σήμερα η χώρα είναι μια κατάσταση ελεγχόμενης πτώχευσης. Πέρα από δείκτες, μεγέθη και ποσοστά (π.χ. της ανεργίας ή των καταστημάτων που κλείνουν) είναι προφανές ότι το κράτος μετά δυσκολίας ανταποκρίνεται στα στοιχειώδη. Δεν υπάρχουν λεφτά όχι μόνο για τη χρηματοδότηση της ανάπτυξης των έργων κ.λπ., αλλά ούτε για πετρέλαιο σε πολλά σχολεία, για υλικά στα νοσοκομεία, για επιστροφή οφειλομένων σε εξαγωγείς και επιχειρηματίες κ.λπ. Όσο για τον περιώνυμο «Καλλικράτη», δεν υπάρχει σταγόνα. Όχι μόνο για τα φιλόδοξα έργα, αλλά ούτε για τους μισθούς των περιφερειαρχών…
Σʼ αυτό το σκηνικό, οποιαδήποτε συζήτηση για τις πολιτικές εξελίξεις είναι εκ του περισσού. Και οι προβλέψεις παρακινδυνευμένες. Το βέβαιο είναι ότι η κοινωνία έχει φτάσει στο σημείο βρασμού, τα δύο μεγάλα κόμματα καταποντίζονται, η Αριστερά παραμένει στάσιμη (με κάποια εξαίρεση το ΚΚΕ) και προσπορίζεται οφέλη ο Καρατζαφέρης, παρά τη σύμπλευσή του με την κυβέρνηση στο θέμα του Μνημονίου… Τελικά, εκείνο που πλανάται σήμερα στον ουρανό της χώρας δεν είναι ο φόβος του χειρότερου, αλλά το φάντασμα της μελλοντικής χρεοκοπίας. Όπως θα ʼλεγε και ο άλλος, «φωτιά, φαρμάκι ο τόπος»…