ΣΕ ΑΠΟΣΥΝΘΕΣΗ Η ΕΥΡΩΖΩΝΗ

Και φυσικά δεν μπορούμε να στηρίξουμε μια ανάλυση χωρίς να έχουμε τα ανάλογα αποτελέσματα. Το βέβαιο είναι ότι η ΕΕ και κυρίως η Ευρωζώνη βρίσκονται σε κατάσταση πλήρους αποσύνθεσης, λόγω των πολλαπλών προβλημάτων που έχουν προκύψει και συνεπεία της οικονομικής κρίσης και της βραδύτητας με την οποία κινούνται οι μηχανισμοί λήψης αποφάσεων στην ΕΕ. Απ’ όλον αυτόν τον κύκλο των σοβαρών προβλημάτων τι κατάφερε άραγε να επιλύσει η Σύνοδος Κορυφής του Eurogroup;

H Ευρωζώνη βρίσκεται σε κρίσιμο σταυροδρόμι, καθώς οι φιλοδοξίες δεν επιτρέπουν τη γρήγορη και αποτελεσματική επίλυση των προβλημάτων. Ας δούμε όμως ποια είναι αυτά τα προβλήματα που καλούνται να αντιμετωπίσουν οι ηγέτες της Ευρωζώνης.

α) Ο κύκλος των προβληματικών χωρών διευρύνεται. Μετά την Ελλάδα και την Ιρλανδία μπήκαν στον χορό και οι λοιπές χώρες του ευρωζωνικού Νότου. Ήδη στο στόχαστρο των κερδοσκόπων μπήκαν η Πορτογαλία και η Ισπανία. Έτσι, η αναβλητικότητα της Ευρωζώνης προκάλεσε τον πολλαπλασιασμό των προβληματικών χωρών. Και αν η κ. Μέρκελ συνεχίσει την ηγεμονική της συμπεριφορά, οι προβληματικές χώρες συνεχώς θα πληθαίνουν. Οπότε θα είναι δύσκολο να διατηρηθεί ο διεθνής χαρακτήρας του ευρώ και να μείνει η Ευρωζώνη στη σημερινή της μορφή. Από μόνη της η Γερμανία δεν είναι δυνατόν να καθιερώσει το ευρώ ή το δικό της εθνικό νόμισμα ως στήριγμα του παγκόσμιου νομισματικού συστήματος. Και πέρα από αυτό, η τυχόν διάλυση ή συρρίκνωση της Ευρωζώνης θα προκαλέσει και σημαντική συρρίκνωση της δραστηριότητας της γερμανικής οικονομίας. Μια διάσπαση της Ευρώπης οπωσδήποτε θα αναγκάσει τα αδύναμα κράτη να ακολουθήσουν μια πολιτική προστατευτισμού. Και αυτό έχει ως συνέπεια να χτυπηθεί η γερμανική οικονομία. Γι’ αυτό δεν δεχόμαστε ότι οι ηγέτες του Νότου θα πρέπει να συμπεριφέρονται με το κόμπλεξ του υποδεέστερου. Να δούμε πόσο αποτελεσματικός θα είναι ο Μηχανισμός Στήριξης για να μπορέσει να στηρίξει ουσιαστικά τους αδύναμους κρίκους του Νότου.

β) Το χρηματοπιστωτικό σύστημα που νοσεί τόσο σοβαρά σε παγκόσμια κλίμακα παραμένει άτρωτο. Οι προσπάθειες που κατέβαλε ο Πρόεδρος της Γαλλίας Νικολά Σαρκοζί παρέμειναν ημιτελείς, καθώς σχεδόν όλοι οι υπόλοιποι ηγέτες έδειξαν αδιάφοροι στα κερδοσκοπικά παιχνίδια του χρηματοπιστωτικού συστήματος. Έτσι, οι μεγάλοι επενδυτές θριαμβεύουν, αφού δεν έχουν να αντιμετωπίσουν αντίπαλο. Η Moody’s, η Fitch και οι άλλες διαπλεκόμενες εταιρείες αξιολόγησης των οικονομιών μπορούν να καταστρέψουν πλέον οποιαδήποτε οικονομία δεν θα θελήσει να τους δώσει τα κέρδη που επιδιώκουν. Μέχρι και τη γερμανική οικονομία θα μπορούσαν να χτυπήσουν. Και με τον αέρα του ισχυρού που έχουν αποκτήσει, δεν αποκλείεται να το δούμε κι αυτό. Η Moody’s αυτές τις μέρες προέβη στην υποβάθμιση της ελληνικής οικονομίας κατά τρεις βαθμίδες. Και όλος αυτός ο συρφετός των εταιρειών αξιολόγησης έχει στρέψει τα βέλη του στις οικονομίες των χωρών του Νότου και η καθεμιά υποδεικνύει στους πελάτες της να στοιχηματίζουν υπέρ της χρεοκοπίας ορισμένων χωρών. Η διεθνής οικονομία κατάντησε έρμαιο των διαθέσεων μιας κλίκας διεφθαρμένων επιχειρηματιών, που απομυζούν τα εισοδήματα του εργαζόμενου λαού. Και αυτήν την τραγική κατάσταση η ΕΕ δείχνει αδυναμία να την αντιμετωπίσει. Άραγε αυτοί οι τάχα ηγέτες που συγκροτούν τις διάφορες Συνόδους Κορυφής δεν σκέφτηκαν ποτέ ποια θα είναι τα αποτελέσματα της αχαλίνωτης κερδοσκοπίας που ασκεί η δραστηριότητα της χρηματοπιστωτικής αγοράς; Δεν σκέφτηκαν ποτέ πόσο κινδυνεύει όχι μόνο η Ευρωζώνη αλλά και η παγκόσμια διεθνής οικονομία; Γιατί αδρανούν τόσο στη λήψη των αναγκαίων αποφάσεων ώστε να τεθεί υπό έλεγχο η παράνομη δραστηριότητα των οίκων αξιολόγησης των οικονομιών; Θεωρούμε πολύ ύποπτη αυτήν την ανοχή της Ευρώπης στις παράνομες δραστηριότητες της ασύδοτης χρηματοπιστωτικής αγοράς. Και δυστυχώς δεν υπάρχει μόνον ανοχή, αλλά και προσήλωση στην εξάρτηση από τις αγορές. Είδατε με τι φανατισμό η κυβέρνηση επιδιώκει να επανέλθει στις αγορές; Και για ποιον λόγο γίνεται αυτό; Γιατί διαπλέκονται όλοι οι πολιτικοί σε όλον τον πλανήτη με την αισχροκέρδεια της ελεύθερης ασύδοτης αγοράς.

γ) Η τρίτη αιτία που προκαλεί την αποσύνθεση της Ευρωζώνης είναι το πρόβλημα της υπερχρέωσης σχεδόν όλων των κρατών μελών της ΟΝΕ. Το δημοσιονομικό αδιέξοδο και η προσπάθεια στήριξης του τραπεζικού συστήματος σε όλα τα κράτη προκάλεσε δημοσιονομικό αδιέξοδο και σοβαρό πρόβλημα υπερχρέωσης των κρατών. Τα ξεφτέρια του συστήματος κατάφεραν να φορτώσουν το πρόβλημα των τραπεζών στα κράτη, δηλαδή στους φορολογούμενους. Έτσι, μέσα στους κόλπους της Ευρωζώνης, αλλά και γενικότερα σε όλες σχεδόν τις οικονομίες, παρατηρείται άνιση κατανομή βαρών και ωφελημάτων. Η κρατική εξουσία έστειλε στους εργαζομένους, στους συνταξιούχους και στους μικροεπιχειρηματίες τον λογαριασμό της εξόφλησης των βαρών που προκάλεσαν στις οικονομίες οι δραστηριότητες της απάτης των αγορών. Και τα «χρυσά παιδιά» του συστήματος εξακολουθούν να εισπράττουν υπέρογκες αμοιβές και να στοιχηματίζουν υπέρ ή κατά της χρεοκοπίας των ασθενών οικονομιών. Αυτή η συμπεριφορά των κυβερνήσεων είναι «πείθον στοιχείο» της διαπλοκής που υπάρχει μεταξύ αγορών και εξουσίας. Το δημοσιονομικό πρόβλημα και το πρόβλημα υπερχρέωσης δεν πρόκειται να υποχωρήσουν ή να τακτοποιηθούν όσο δεν αποφασίζουν οι κυβερνητικές εξουσίες να κόψουν τον ομφάλιο λώρο που τις συνδέει με την ασύδοτη αγορά. Και προς αυτήν την κατεύθυνση δεν βλέπουμε να κινείται η ηγεσία της Ευρωζώνης.

δ) Η σχεδόν μηδενική ανάπτυξη που παρουσιάζει η Ευρωζώνη είναι άλλη μια βασική αιτία της αποσύνθεσης που ταλαιπωρεί την ΕΕ. Πολλά κράτη παρουσιάζουν ύφεση και τα υπόλοιπα έχουν σχεδόν μηδενικούς ρυθμούς ανάπτυξης. Αν αυτή η κατάσταση της αναπτυξιακής απραξίας συνεχιστεί, το μέλλον της Ευρωζώνης δεν είναι εγγυημένο, γιατί οι όποιες αδυναμίες και τα προβλήματα θα γιγαντωθούν σε μεγάλο βαθμό. Η δημοσιονομική εξυγίανση δεν μπορεί να επιτευχθεί ούτε ο πληθωρισμός να καταπολεμηθεί χωρίς οικονομική ανάπτυξη. Θεωρούμε σφάλμα την προτεραιότητα που έδωσαν οι οικονομικοί εμπειρογνώμονες της «τρόικας» στη δημοσιονομική εξυγίανση. Και αυτό πρέπει να το συνειδητοποιήσουν και οι ηγέτες των κρατών μελών της ΕΕ και τα ανώτατα στελέχη των μηχανισμών της. Εμείς οι παλαιότεροι θυμόμαστε τις πολύχρονες και ατέρμονες συζητήσεις στο πλαίσιο του διαλόγου Βορρά – Νότου, και κυρίως σε θέματα αναπτυξιακά. Οι δύο Σύνοδοι Κορυφής που συνέρχονται αυτόν τον μήνα θυμίζουν πολύ τον διάλογο Βορρά – Νότου, όμως στο πλαίσιο της Ευρωζώνης αυτήν τη φορά. Η δημοσιονομική εξυγίανση των αδύναμων κρίκων δεν είναι δυνατόν να πετύχει όταν υπάρχει ύφεση στην οικονομία. Και πρέπει να πεισθούν όλοι οι ηγέτες των κρατών μελών της Ευρωζώνης ότι το ζητούμενο είναι κατά προτεραιότητα η ανάπτυξη, που θα βοηθήσει τη δημοσιονομική εξυγίανση. Η εξάλειψη των ελλειμμάτων και η μείωση του δημόσιου χρέους ευνοούν βέβαια και υπηρετούν την οικονομία, αλλά δεν είναι δυνατόν να επιτευχθούν σε καιρό ύφεσης ή αναπτυξιακής στασιμότητας. Ίσως η κ. Μέρκελ να έχει κατανοήσει πλέον αυτήν την αλήθεια και να εργαστεί προς τη σωστή κατεύθυνση, εάν φυσικά επιθυμεί τη διατήρηση της Ευρωζώνης με τη σημερινή της μορφή. Η γερμανική οικονομία, ως δεσπόζουσα, έχει ανάγκη και από τις ασθενείς οικονομίες του Νότου. Και για τους λόγους αυτούς μπορεί να ευελπιστεί κανείς ότι κάποιες λογικές αποφάσεις μπορεί να ληφθούν στις δύο Συνόδους Κορυφής του Μαρτίου.

ε) Μια άλλη σοβαρή αδυναμία είναι και η μειωμένη ανταγωνιστικότητα των ευρωπαϊκών προϊόντων στις διεθνείς αγορές. Ο ελεύθερος ανταγωνισμός τον οποίο καθιέρωσαν στις διεθνείς συναλλαγές οι ισχυρές οικονομίες της Δύσης, γύρισε μπούμερανγκ. Οι αναδυόμενες οικονομίες αποδείχθηκαν πανίσχυρες στον ανταγωνισμό και απέκτησαν σημαντικό μερίδιο της διεθνούς αγοράς. Αντίθετα, οι οικονομίες των δυτικών χωρών υποχώρησαν. Και ειδικά οι οικονομίες της Ευρωζώνης παρουσιάζουν ανταγωνιστική υστέρηση εξαιτίας και της υπερτίμησης του ευρώ έναντι του δολαρίου, του γιεν και του γουάν. Επομένως η Ευρωζώνη είναι υποχρεωμένη να λάβει μέτρα ενίσχυσης της ανταγωνιστικότητας πέρα από το «κούρεμα» των αποδοχών των εργαζομένων, γιατί αυτή η πηγή έχει στερέψει πλέον.

Πολλές από τις παραπάνω αδυναμίες οφείλονται βασικά στην έλλειψη στοιχειώδους οικονομικής και πολιτικής ενότητας. Θεμελίωσαν μια μονομερή νομισματική ενότητα, χωρίς να δημιουργήσουν τις απαιτούμενες δομές για τη διατήρησή της. Πέρα όμως από την ενότητα, άλλα γενεσιουργά αίτια της αποσύνθεσης είναι και η διαπλοκή μεταξύ κυβερνητικής εξουσίας και οικονομικής δύναμης. Τελικά τα λάθη στη δημιουργία της Ευρωζώνης ήσαν λάθη προσανατολισμού και στόχων. Ο προσανατολισμός της Ευρωζώνης ήταν αποκλειστικά και μόνο η καθιέρωση του ευρώ ως διεθνούς χρήματος και η στήριξή του, ενώ για τις ανάγκες των λαών κανένας δεν νοιάστηκε.

Άραγε οι Σύνοδοι Κορυφής του Μαρτίου θα μπορέσουν να θεραπεύσουν αυτές τις βασικές αδυναμίες του ευρωσυστήματος;