ΑΝΑΤΡΟΠΗ ΣΚΗΝΙΚΟΥ ΑΠΟ ΤΗΝ ΤΟΥΡΚΙΑ ΣΤΟ ΚΥΠΡΙΑΚΟ
Αρχικά ο υπουργός Ευρωπαϊκών Υποθέσεων της Τουρκίας και εν συνεχεία ο υπουργός Εξωτερικών, Εγκεμέν Μπαγίς και Αχμέτ Νταβούτογλου αντίστοιχα, τόνισαν τα τελευταία εικοσιτετράωρα ότι δεν υπάρχει το δίλημμα λύση του Κυπριακού ή ένταξη της Τουρκίας στην ΕΕ, διότι θεωρούν πως πρόκειται για δυο ζητήματα που δεν συνδέονται μεταξύ τους.
Η αδυναμία της Ελλάδας
Η επιθετική τουρκική στάση οφείλεται, σύμφωνα με διπλωματικές πηγές, στα εξής δεδομένα:
1) Η Ελλάδα είναι αποδυναμωμένη λόγω της οικονομικής κρίσης και η θέση της είναι αποδυναμωμένη εντός της ΕΕ και διεθνώς.
2) Η κυπριακή κυβέρνηση του Δημήτρη Χριστόφια θεωρείται αδύναμη να αντιδράσει αφού υιοθετεί έναντι της Τουρκίας και της Βρετανίας μια πολιτική εξευμενισμού και προσαρμοστικότητας, καθώς και αδυναμίας σύναψης συμμαχιών εντός και εκτός ΕΕ που θα μπορούσαν να προκαλέσουν κόστος στην Άγκυρα, ώστε να γίνει διαλλακτικότερη στο Κυπριακό.
Η ουγγρική προεδρία
Επιπροσθέτως, η Άγκυρα αισθάνεται ότι έχει τη στήριξη της ουγγρικής προεδρίας και η ανάδειξη του Κυπριακού ως εμποδίου στην ολοκλήρωση των τουρκικών ενταξιακών διαδικασιών λειτουργεί ως άλλοθι της αδυναμίας της Άγκυρας να προχωρήσει τον περασμένο Δεκέμβριο στο άνοιγμα του κεφαλαίου για τον ανταγωνισμό. Λόγω ακριβώς των εσωτερικών προβλημάτων που αντιμετωπίζει η τουρκική ενταξιακή πορεία, η ΕΕ και δη τα κράτη που θέλουν να στηρίξουν την Άγκυρα, όπως η Βρετανία και η Ιταλία καθώς και οι βόρειες χώρες, όπως η Σουηδία και η Φιλανδία, επιχείρησαν μέσω των συμπερασμάτων του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του περασμένου Δεκεμβρίου να διατηρήσουν ζωντανή την πορεία της Άγκυρας προς την ΕΕ με τη διατύπωση επιπρόσθετης στα συμπεράσματα παραγράφου για το άνοιγμα του κεφαλαίου για τον ανταγωνισμό επί ουγγρικής προεδρίας. Σε μια τέτοια περίπτωση η απόφαση θα ληφθεί σε επίπεδο Διακυβερνητικής και ούτε η Κύπρος ούτε η Ελλάδα θα επιχειρήσουν να ασκήσουν βέτο για πολιτικούς λόγους.
Τα παγωμένα κεφάλαια
Συναφείς, πάντως, με την τουρκική ενταξιακή πορεία είναι και η σύγκληση από την ουγγρική προεδρία μιας σύσκεψης αυτήν τη βδομάδα στις Βρυξέλλες, κατά την οποία θα συμμετάσχουν όλα τα υποψήφια για ένταξη κράτη. Από ελληνικής πλευράς έχει ήδη τεθεί προς την ουγγρική προεδρία η σύγκληση μιας διάσκεψης για την ενταξιακή πορεία της Τουρκίας, η οποία φαίνεται να βαλτώνει διότι:
α. Η ίδια η Άγκυρα δεν προχωρεί στον τομέα των μεταρρυθμίσεων με την ταχύτητα που θα έπρεπε.
β. Τα τουρκικά ενταξιακά κεφάλαια, πλην τριών, είναι παγωμένα:
1) κατόπιν απόφασης του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του 2006 επειδή η Τουρκία δεν εκπληρώνει τις υποχρεώσεις προς την Κυπριακή Δημοκρατία και
2) κατόπιν αποφάσεων κρατών μελών όπως η Κύπρος, η Γαλλία, η Γερμανία και η Αυστρία για πολιτικούς λόγους. Ειδικώς η Γαλλία, η Αυστρία και η Γερμανία κρατούν παγωμένα αρκετά τουρκικά ενταξιακά κεφάλαια για λόγους εθνικού τους συμφέροντος και ένεκα του ότι ουδόλως επιθυμούν να προδικάσουν την πλήρη ένταξη της Τουρκίας στην ΕΕ, αφού η δική τους πολιτική θέση είναι πως η Άγκυρα μπορεί να αποκτήσει καθεστώς ειδικής σχέσης.
Υπό αυτές τις συνθήκες, η Τουρκία υιοθετεί πλέον επιθετική πολιτική που στηρίζεται σε δύο συναφή δόγματα:
1. Έχω υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης, είμαι περιφερειακή δύναμη, οπότε εάν θέλετε με εντάσσετε στην ΕΕ, εάν όχι εγώ δεν παρακαλώ κανένα. Αυτή η θέση έχει διατυπωθεί λίαν προσφάτως από τον κ. Μπαγίς.
2. Το Κυπριακό δεν μπορεί να συνδέεται με την ένταξη της Τουρκίας στην ΕΕ. Μια θέση που μαρτυρεί ότι η Τουρκία στην ουσία δεν βιάζεται να λύσει το Κυπριακό ή για να ανάψει το πράσινο φως θα πρέπει τελικά να δοθεί μια λύση της δικής της αρεσκείας, ανάλογη με εκείνη του σχεδίου Ανάν, που αποτελεί και τη βάση των υφιστάμενων συνομιλιών.
Το ορόσημο του 2014
Η τουρκική κυβέρνηση υποστηρίζει ότι το 2014 η χώρα θα είναι έτοιμη για την ένταξή της στην ΕΕ. Πιέζει λοιπόν η Τουρκία την ΕΕ να ξεκαθαρίσει τη θέση της, εάν δηλαδή θα της δοθεί καθεστώς πλήρους ένταξης ή ειδικής σχέσης. Σε μια τέτοια περίπτωση υπάρχει ο εξής για το Κυπριακό κίνδυνος: Να δοθεί από Γάλλους και Γερμανούς μια λύση στο Κυπριακό τουρκικών συμφερόντων ως αντάλλαγμα για το ότι η ΕΕ θα καθορίσει στην Τουρκία ειδική σχέση αντί πλήρους ένταξης. Αλήθεια όμως είναι ότι μέχρι τότε πολλά μπορούν να συμβούν στην ΕΕ, όπως η απώλεια της κυβερνητικής εξουσίας σε Γαλλία και Γερμανία από την Κεντροδεξιά και η επάνοδος των Σοσιαλιστών, οπότε η Άγκυρα θα έχει πιο ευνοϊκή μεταχείριση. Χωρίς αυτό να σημαίνει ότι εγκαταλείπεται η λύση της ειδικής σχέσης. Ακόμη και σε αυτήν την περίπτωση, η κυπριακή κυβέρνηση διατηρεί το δικαίωμα του βέτο, το οποίο μπορεί να ανταλλάξει σε μια σκληρή διαπραγμάτευση με μια δικαιότερη και πιο λειτουργική λύση από αυτήν την οποία συζητά σήμερα ο Πρόεδρος Χριστόφιας με τον τουρκοκύπριο ηγέτη Ντερβίς Έρογλου. Κύριος τουρκικός στόχος είναι να αποσυνδεθεί η ένταξη της Τουρκίας στην ΕΕ από τη λύση του Κυπριακού, αλλά και κάτι άλλο: Είτε με τον έναν είτε με τον άλλον τρόπο, ακόμη και μέσω αυτής της ειδικής σχέσης, να κερδίσει στην Κύπρο μια λύση μέσω της οποίας θα συνεχίζει να παραμένει εδραιωμένη η Τουρκία ως περιφερειακή δύναμη, είτε και με τα δύο πόδια είναι είτε με το ένα στην ΕΕ.