Ένα ναυάγιο (Αστακός) «σήμα κατατεθέν»

Το ναυάγιο του Αστακού δεν είναι απλώς μια χαμένη επένδυση. Αναδεικνύεται σε εμβληματικό στοιχείο της κυβέρνησης, γιατί συμπυκνώνει όλα τα παθογενή της: κανένα επεξεργασμένο πρόγραμμα, άκρατος ερασιτεχνισμός, εξωθεσμικές παρεμβάσεις οικογενειακού τύπου, ενδοκυβερνητικές έριδες και κραυγαλέο έλλειμμα συντονισμού εκ μέρους του πρωθυπουργού. Το ναυάγιο του Αστακού θα μπορούσε να χαρακτηριστεί σήμα κατατεθέν της κυβερνήσεως Γ. Παπανδρέου…
Εν αρχή, η απουσία οιουδήποτε σχεδίου και προγράμματος για την οικονομία, και δη για το μέγα ζητούμενο, την ανάπτυξη. Όσοι δεν ήπιαν το χάπι της προπαγάνδας, έβλεπαν –και έλεγαν– από την αρχή ότι η κυβέρνηση περπατάει ξυπόλητη στ’ αγκάθια. Ως αντιπολίτευση δεν είχε ασχοληθεί ούτε κατ’ ελάχιστον με την εκπόνηση ενός στοιχειώδους σχεδίου. Και αυτό φάνηκε αμέσως: Γενικές διακηρύξεις, καλές προθέσεις και χάος. Διαπιστώθηκε στα φορολογικά, επιβεβαιώθηκε στο πεδίο των εν γένει μηχανισμών του απολιθωμένου κράτους και αποδείχθηκε πανηγυρικά στο πεδίο της ανάπτυξης. Τι να πρωτοθυμηθείς; Τις αλλεπάλληλες εξαγγελίες και τις ισάριθμες υπαναχωρήσεις, διορθώσεις και αστοχίες στη σύλληψη της φοροδιαφυγής; Έφτασε Αύγουστος και ακόμη δεν είχαν πληρωθεί οι θέσεις των επικεφαλής σε αρκετές εφορίες! Μέτρα που είχε εφαρμόσει η προηγούμενη κυβέρνηση και είχαν καταγγελθεί από το ΠΑΣΟΚ, υιοθετήθηκαν προβεβλημένα ως πανάκεια. Και το περίφημο «κίνημα των αποδείξεων» εξεμέτρησε νωρίς το ζην, δημιουργώντας μια θολή ατμόσφαιρα σύγχυσης, αμηχανίας και παρεξηγήσεων…
Αλλά μήπως το ίδιο δεν συνέβη και σε συναφείς τομείς, όπως η απόσυρση των αυτοκινήτων, οι ημιυπαίθριοι και, βέβαια, η περίπτωση Cosco την οποία πολεμούσε ακόμα και κατά τους πρώτους μήνες της η νέα διακυβέρνηση; Ένα σκορποχώρι διαρκείας, το οποίο δεν έχει συναίσθηση της τραγικής καταστάσεως στην οποία έχει περιέλθει η χώρα, παρότι αυτό ακριβώς προβάλλει – την κατάσταση «έκτακτης ανάγκης». Έτσι παρατηρείται ακόμη και σήμερα το τραγελαφικό φαινόμενο να μη διαθέτουν ούτε γραφεία –και όχι απλώς αρμοδιότητες– ορισμένα μέλη της κυβέρνησης (Διαμαντίδης, Τσουρή κ.ά.). Την ίδια ώρα, η τάλαινα χώρα ζούσε ένα γελοίο σίριαλ με τις αρμοδιότητες του Πάγκαλου, την υπόθεση του κυβερνητικού συντονισμού, καθώς και με επιμέρους επικαλύψεις –και έριδες– υπουργών για ρόλους, τομείς και αρμοδιότητες…
Μέσα στο άρρωστο αυτό κλίμα και με την πατρίδα να συγκλονίζεται από τις επιπτώσεις των σκληρών μέτρων, εντυπωσιάζει η κραυγαλέα ανεπάρκεια των κυβερνώντων στον πιο κρίσιμο τομέα, την ανάπτυξη. Κανένα σχέδιο, καμία μέριμνα. Κοντεύει να κλείσει χρόνος από την ανάληψη της εξουσίας και πέρα από ημίμετρα δεν εκδηλώθηκε καμία σοβαρή προσπάθεια για το υπέρτατο θέμα της ανάπτυξης – επομένως και για την αντιμετώπιση της ανεργίας που κατατρώγει σαν τερμίτης το οικοδόμημα της χώρας. Φευ! Όταν επιτέλους εδέησε να ασχοληθεί η κυβέρνηση, αποκάλυψε το προβληματικό πρόσωπό της: τόσο το περιώνυμο Fast Track για την επιτάχυνση και την ευελιξία των μεγάλων επενδύσεων όσο και τα μέτρα για τους ανέργους θυμίζουν «δουλειές του ποδαριού». Πρόχειρα και επικίνδυνα. Εν ολίγοις, απογοητευτικά. Το ναυάγιο Αστακού – Κατάρ το μαρτυρεί…
Το περιώνυμο Fast Track θα μπορούσε –και θα έπρεπε– να λειτουργήσει ως βασικό στοιχείο και αφετηρία εξόδου από την οικονομική κρίση που μαστίζει τη χώρα. Όμως τέτοιες επιλογές γίνονται μπούμερανγκ αν δεν έχει προηγηθεί ενδελεχής μελέτη και άριστη προετοιμασία. Το στοιχείο του επείγοντος και του έκτακτου εδώ λειτούργησε ως άλλοθι μιας απαράσκευης και αλαφιασμένης κυβέρνησης. Φάνηκε στον Αστακό, έστω κι αν είχαν προηγηθεί του Fast Track οι σχετικές συζητήσεις με το Εμιράτο… Στην υπόθεση αυτή αποκαλύφθηκε μεγαλοπρεπώς: η υποκατάσταση των θεσμικών οργάνων από εξωθεσμικούς παράγοντες (εμπλοκή Νίκου Παπανδρέου), η προχειρότητα, η σύγκρουση αρμοδιοτήτων (Παμπούκης, Κουβέλης) και φυσικά η παντελής έγνοια για το περιβάλλον, σε πείσμα των ηχηρών διακηρύξεων για «πράσινη ανάπτυξη». Μια στυφή σαλάτα που εξέθεσε τη χώρα στέλνοντας αρνητικό μήνυμα στους επίδοξους επενδυτές. Οι ανοησίες περί ευθυνών που δήθεν υπέχουν οι εμπλεκόμενες εταιρείες είναι ακριβώς αυτό: ανοησίες. Διότι μια σοβαρή χώρα σε κατάσταση εκτάκτου ανάγκης δεν αφήνει τίποτε στην τύχη του. Μελετά εξαντλητικά όλες τις πτυχές και αυτοπροστατεύεται έγκαιρα από τυχόν ιδιοτέλειες και υπαναχωρήσεις των άλλων…
Ωσαύτως απογοητευτικά αποδεικνύονται και τα ασθματικά μέτρα για την ανεργία. Κάτι σαν ούζο για τον πονόδοντο: Μουδιάζει προσωρινά η πάσχουσα περιοχή και γλιτώνεις για λίγο από τον αφόρητο πόνο, αλλά πολύ γρήγορα τα συμπτώματα επανακάμπτουν. Το πρόβλημα της ανεργίας δεν εντοπίζεται πια σε κάποιο από τα (υπαρκτά κατά το παρελθόν) καπρίτσια των εργοδοτών, αλλά σε ένα κομβικό, βαθύρριζο πρόβλημα: Η οικονομία μας δεν είναι ανταγωνιστική. Τουτέστιν τα ελληνικά προϊόντα δεν βρίσκουν αγορές. Ούτε καν την ελληνική, που έχει κατακλυστεί από ξένα, πάμφθηνα –και σε αρκετές περιπτώσεις καλύτερα ποιοτικώς– προϊόντα. Παγκόσμιο το πρόβλημα, λέει ο αντίλογος. Και έχει δίκιο. Όμως, ακριβώς γι’ αυτό απαιτεί άκρα εγρήγορση, σοβαρότητα και μελέτη ο τομέας αυτός. Για τον εξής πολύ απλό λόγο: Ας πούμε πως μια προβληματική βιοτεχνία που έμεινε με λίγους εργάτες λόγω κάθετης πτώσης των πωλήσεων, ενθαρρύνεται οικονομικά να επαναπροσλάβει κάποιους ή αρκετούς από τους απολυθέντες. Και ξαναρχίζει την παραγωγική της διαδικασία. Ε, είναι θέμα χρόνου να επανέλθει στα ίδια. Με τα προϊόντα να συσσωρεύονται και να παραμένουν αδιάθετα στις αποθήκες της. Αποτέλεσμα; Μια τρύπα στο νερό. Μετ’ ου πολύ, η βιοτεχνία θα αναγκαστεί να προβεί πάλι σε απολύσεις και να ξαναρχίσει ο απογοητευτικός κύκλος…
Θα ήταν αφελής ο ισχυρισμός ότι τα πράγματα, ειδικά στη σημερινή συγκυρία, είναι απλά. Ότι υπάρχουν μαγικές συνταγές και εύκολα περάσματα. Καμιά κυβέρνηση, ακόμη και ως συγκροτημένο διαχειριστικό σύνολο αρίστων, δεν θα κατορθώσει τίποτε, αν δεν έχει ασχοληθεί επισταμένως και ενδελεχώς με το πρόβλημα. Να ψάξει για τα συγκριτικά πλεονεκτήματα ορισμένων τομέων της ελληνικής οικονομίας και εκεί να ρίξει το βάρος της χρηματοδότησης. Να διερευνήσει δυνατότητες, να συγκρίνει αγορές, να συζητήσει εξαντλητικά με τους ιδιώτες, να στείλει δίπλα τους ειδήμονες και να βρίσκεται διαρκώς σε εγρήγορση… Δυστυχώς τίποτα, μα απολύτως τίποτα από αυτά δεν έχει επισημανθεί. Και μοιραία η υπόθεση της ανάπτυξης αφέθηκε στο βιαστικό, αυταρχικό και επικίνδυνο (περιβαλλοντικά) Fast Track. Ένα αναγκαίο και ίσως σωτήριο μέσον που υπονομεύεται εν τη γενέσει του…
Αλλά το καλό το παλικάρι ξέρει κι άλλο μονοπάτι για να σώσει τα προσχήματα και απελπισμένα να διασωθεί εν όψει εκλογών. Άρχισε πάλι τις υποσχέσεις και τα ταξίματα. Και δεν βλέπει ότι απευθύνεται σε μια οργισμένη κοινωνία που τους πήρε χαμπάρι. Θα το αντιληφθούν συντόμως και οι ίδιοι οι άρχοντες της μικροπολιτικής…