Σε ισλαμικά ομόλογα στρέφεται η Τουρκία…

Tην εβδομάδα που πέρασε τούρκοι επιχειρηματίες προσέφυγαν για πρώτη φορά στην ιστορία της «κοσμικής» Τουρκίας σε δανεισμό δεκάδων εκατ. δολαρίων από την
ισλαμική αγορά κεφαλαίων, πράξη που έγινε σύμφωνα με τους ισλαμικούς νόμους. Η προσφυγή στα ισλαμικά ομόλογα, γνωστά και ως σουκούκ, προσφέρει μια ανεπανάληπτη ευκαιρία για τη χρηματοδότηση της τουρκικής οικονομίας, η οποία αντιμετωπίζει επίσης σοβαρά προβλήματα ρευστότητας.
Η χρηματοδότηση πραγματοποιήθηκε από τη συνεταιριστική (ισλαμική) Κουβεϊτιανοτουρκική Τράπεζα με τη μεσολάβηση της Citibank και του κουβεϊτιανού επενδυτικού ομίλου LMH (Liquidity Management House). Το ποσό που άντλησε η Τουρκία ανέρχεται στα 100 εκατ. δολάρια, ενώ η προσφορά ξεπέρασε κάθε προσδοκία υπερκαλύπτοντας το απαιτούμενο ποσό κατά 45%. Τα ομόλογα ήταν τριετούς διάρκειας με απόδοση 5,25% ετησίως. Η επιτυχής άντληση κεφαλαίων γεμίζει τους επιχειρηματικούς κύκλους της γείτονος με αισιοδοξία ότι η τουρκική αγορά σύντομα θα αντλήσει επιπλέον κεφάλαια από τη χρηματαγορά του Περσικού Κόλπου, η οποία σύμφωνα με εκτιμήσεις ανέρχεται σε πολλά δισ. δολάρια.
Σε θρησκευτική εκδήλωση ιφτάρ -πρόκειται για τον δείπνο της ισλαμικής κοινότητας πιστών μετά τη διακοπή της ολοήμερης νηστείας- που πραγματοποιήθηκε από την Κουβεϊτιανοτουρκική Τράπεζα με αφορμή τη δημοπρασία των ομολόγων, συμμετείχε και ο υπουργός Οικονομικών Μεχμέτ Σιμσέκ. Ο Σιμσέκ σημείωσε ότι η δημοπρασία αποτελεί ένα σημείο καμπής για την Τουρκία και ότι το ισλαμικό ομόλογο αποτελεί ένα σημαντικό προϊόν για την κάλυψη των αυξημένων αναγκών της τουρκικής οικονομίας. Αυτό, όμως, που προκαλεί εντύπωση στις δηλώσεις του Σιμσέκ είναι ότι δεν απέκλεισε το ενδεχόμενο η ισλαμική κυβέρνηση ΑΚΡ να προχωρήσει στη θέσπιση του κατάλληλου νομικού πλαισίου για τα ισλαμικά ομόλογα, το οποίο απουσιάζει σήμερα από την Τουρκία, ούτως ώστε να επωφεληθεί τόσο το Δημόσιο όσο και ο επιχειρηματικός κόσμος.
Το σουκούκ είναι ένα χρηματοπιστωτικό προϊόν σύμφωνο προς τις ισλαμικές επιταγές. Το ισλαμικό ομόλογο αντικαθιστά τα δυτικού τύπου ομόλογα, καθώς το ισλαμικό δίκαιο απαγορεύει την παροχή δανείου με τόκο. Αναλυτικότερα το σουκούκ είναι ένα είδος τίτλου ιδιοκτησίας ακινήτων ή επιχειρηματικών σχεδίων το οποίο πωλείται, ενοικιάζεται και αγοράζεται εκ νέου από τον αρχικό ιδιοκτήτη του. Λειτουργεί βάσει της αρχής της συμμετοχής σε προκαθορισμένα ποσοστά κέρδους, όπως επίσης και σε ζημίες ανάλογα με τη συνεισφορά των εμπλεκομένων μερών. Συνεπώς η επιχείρηση που εκδίδει τα ισλαμικά ομόλογα, αρχικά τα πωλεί στους επενδυτές. Στη συνέχεια οι επενδυτές ενοικιάζουν τα εν λόγω χρεόγραφα στην εκδότρια επιχείρηση έναντι ενός προκαθορισμένου μισθώματος. Στο τέλος της συμφωνημένης χρονικής περιόδου η επιχείρηση που εξέδωσε τα ισλαμικά ομόλογα, τα αγοράζει στην αρχική τους τιμή. Έτσι, σύμφωνα με τη σαρία, ο εκδότης θεωρείται ότι είχε εισπράξει νομίμως τα έσοδα από το κτήμα, επιχείρηση κ.λπ. που ενοικίασε σε τρίτους. Και συνεπώς τα έσοδά του δεν θεωρείται ότι προήλθαν από τόκους.
Στις ημέρες μας οι πιο αναπτυγμένες αγορές σουκούκ είναι στη Μαλαισία και τον Περσικό, ενώ αυτού του είδους το ισλαμικό προϊόν έχει επίσης εισαχθεί στις ευρωπαϊκές αγορές από τις αρχές της προηγούμενης δεκαετίας. Αρχικά φαίνεται ότι η Γαλλία προσέλκυσε τέτοιου είδους χρεόγραφα και επιχείρησε μάλιστα να γίνει το κέντρο έκδοσής τους. Αυτήν τη στιγμή όλα δείχνουν ότι το Λονδίνο αποτελεί το πλέον αναπτυγμένο κέντρο έκδοσης των σουκούκ στην Ευρώπη, καθώς η Βρετανία πέτυχε, απ’ ό,τι φαίνεται, να κάνει τις κατάλληλες τροποποιήσεις στη νομοθεσία της ώστε να μην έρχεται σε αντιπαράθεση με τη σαρία.
Η στροφή της Τουρκίας προς το σουκούκ δεν μπορεί παρά να επιβεβαιώσει την αλλαγή που έχει συντελεστεί σε επίπεδο λαϊκής βάσης, συνεπεία της χρεοκοπίας του «κοσμικού» καθεστώτος. Ωστόσο, το ισλαμικό ομόλογο δεν συνιστά παρά μία μόνο μέθοδο άντλησης κεφαλαίων από τις πλούσιες σε υδρογονάνθρακες αραβικές και ισλαμικές χώρες, οι οποίες στηρίζουν οικονομικά την Τουρκία τουλάχιστον από τη δεκαετία του ’80. Γεγονός είναι πάντως ότι η ισλαμική κυβέρνηση ΑΚΡ επιταχύνει -ενώ οι κεμαλιστές τηρούν σιγήν ιχθύος- τους ρυθμούς εισροής ισλαμικού κεφαλαίου στη χώρα, πράξη τα αποτελέσματα της οποίας είναι εδώ και καιρό ορατά. Η χώρα επιστρέφει ολοταχώς στο οθωμανικό σύστημα!

Κ. Βοσπορίτης, ο νεώτερος