«Η Ρωμανία κι αν πέρασεν ανθεί και φέρει κι άλλο», αλλά με άλλη στρατηγική
Για 88 χρόνια το μισαλλόδοξο κεμαλικό βαθύ κράτος λεηλάτησε, ρήμαξε, ανοσιούργησε και ιεροσύλησε στα χριστιανικά ιερά που αναγκάσθηκαν με τον ξεριζωμό τους να αφήσουν ανυπεράσπιστα οι Έλληνες.
Μια χριστιανική λειτουργία έπειτα από περίπου έναν αιώνα απαγόρευσης και μετατροπής τής πολλαπλά τραυματισμένης Μονής σε «μουσείο», είναι γεγονός ξεχωριστό. Αναρριπίζει μνήμες, διεγείρει και αφυπνίζει συνειδήσεις, αναζωπυρώνει και παροξύνει αδρανούσες βουλήσεις. Λειτουργεί απελευθερωτικά.
Η Τραπεζούντα ήταν το έσχατο προπύργιο του ελεύθερου Βυζαντινού Ελληνισμού. Υπέκυψε (1461) 8 έτη μετά τη μεγάλη Άλωση.
Ο απόηχος του θρήνου: «Αλί εμάς και βάι εμάς, πάρθεν η Ρωμανία», «Η Ρωμανία πέρασεν, η Ρωμανία πάρθεν».
Αλλά η ελπίδα και η απαντοχή ορθώνονται ολοζώντανες ες αεί. Και τότε και σήμερα:
«Η Ρωμανία κι αν πέρασεν ανθεί και φέρει κι άλλο».
Αυτά αναφορικά με την εκκλησιαστική διάσταση του γεγονότος. Υπάρχει βεβαίως και πολιτική διάσταση. Να αναζητήσουμε το «κινούν αίτιον». Πώς φτάσαμε από την περυσινή βίαιη διακοπή της παράκλησης που αποπειραθήκαμε -ο γράφων ήταν και πέρυσι εκεί- εκτός των τειχών μάλιστα της Μονής, στη φετινή με απόφαση Ερντογάν τέλεση της λειτουργίας;
α. Καμία ελληνική κυβέρνηση δεν ζήτησε ποτέ άδεια τελέσεως λειτουργίας στην Παναγία Σουμελά. Ως γνωστόν, εμείς «δεν διεκδικούμε τίποτε»!
β. Ο φιλογενής ελληνοπόντιος βουλευτής της ρωσικής Δούμας Ιβάν Σαββίδης εζήτησε την παρέμβαση του ρώσου υπουργού Εξωτερικών Λαβρόφ στην τουρκική κυβέρνηση για να επιτρέψει τη λειτουργία. Η παρέμβαση της Ρωσίας οδήγησε στη χορήγηση άδειας που δόθηκε εγγράφως στον Σαββίδη.
γ. Η δήλωση επομένως του έλληνα πρωθυπουργού ότι η χορηγηθείσα άδεια «αναδεικνύει πνεύμα συνεργασίας των δύο χωρών» δεν ανταποκρίνεται στα γεγονότα.
Ούτε η Ελλάς τη ζήτησε ούτε ο Ερντογάν την έδωσε στην Ελλάδα. Του τη ζήτησε η Ρωσία και σ’ εκείνην την έδωσε. Γι’ αυτό όλες οι αναφορές του νεοοθωμανού ήταν για «Ρώσους, Ουκρανούς, Γεωργιανούς Ορθοδόξους». Καμιά αναφορά σε Έλληνες. Εκτός από εκείνη που ζητούσε άμεσο αντάλλαγμα της προσφοράς που έκανε στη Ρωσία, το τζαμί στην Αθήνα. Ο Τούρκος δεν κάνει τίποτα από ελευθεριότητα, πάντα επ’ αμοιβή και προπληρωτέο. Φυσικά ο τελικός αποδέκτης της άδειας ήταν θεσμικά το Οικουμενικό Πατριαρχείο.
δ. Ο τούρκος πρωθυπουργός έστειλε πολιτικό μήνυμα προς τη Ρωσία με την οποία ερωτοτροπεί τώρα και προς τις ΗΠΑ με τις οποίες βρίσκεται αυτήν την ώρα σε διάσταση. Παράπλευρος αποδέκτης της χειρονομίας και του μηνύματος του πόσο Ευρωπαίος είναι ήταν οι Βρυξέλλες.
Για την πρώτη ύλη της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής η περίπτωση Σουμελά είναι μία ανέξοδη επικοινωνιακή κορώνα, η οποία όμως αποδείχθηκε εξόχως προσοδοφόρα γι’ αυτήν.
Αποσπασματικά περιστατικά θρησκευτικής ανεκτικότητας εκ μέρους της Άγκυρας δεν μεταβάλλουν την ουσία της συμπεριφοράς της. Η Παναγία Σουμελά λειτούργησε και υπό τους σουλτάνους ως μοναστήρι. Ορισμένοι μάλιστα υπήρξαν και μεγάλοι δωρητές της. Η Αγία Σοφία της Κωνσταντινουπόλεως, «το μέγα μοναστήρι», η Αγία Σοφία της Τραπεζούντας, ένα επίσης αρχιτεκτονικό αριστούργημα, εκατοντάδες άλλα χριστιανικά ιερά στα όρια της τουρκικής επικράτειας εξακολουθούν να βεβηλώνονται και πάντως να μην αποδίδονται στον φυσικό τους ιδιοκτήτη. Ήρθε επιτέλους η ώρα η επίσημη Ελλάς να ζητήσει την απόδοση των εκεί χριστιανικών ιερών στον φυσικό τους διαχειριστή, το Οικουμενικό Πατριαρχείο.
Το Οικουμενικό μας Πατριαρχείο αποστερήθηκε, ως μη ώφειλε, μετά τη Λωζάννη τα όποια προνόμια είχε στην περίοδο της οθωμανικής αυτοκρατορίας, ενώ τα εκ της Συνθήκης δικαιώματά του ποδοπατήθηκαν βάναυσα. Το Φανάρι συνεχίζει να είναι, κατά την έκφραση του Στίβεν Ράνσιμαν, «Εκκλησία εν αιχμαλωσία» και κατά περιόδους «Εκκλησία εν φυλακή».
Ορισμένοι που είδαν το γεγονός όχι όπως είναι αλλά όπως θα επιθυμούσαν να είναι, το φαντάσθηκαν τρισδιάστατο. Και ότι δημιουργεί τάχα νέα δεδομένα. Αναγκαία είναι η προσγείωση αμέσως πάντων για να μην είναι ανώμαλη.
Τίποτε δεν αλλάζει στην τουρκική πολιτική απέναντί μας. Η Τουρκία υπολογίζει τη Ρωσία και προς αυτήν έκανε αυτήν την παραχώρηση. Επ’ ευκαιρία, επειδή η Ρωσία ψάχνει αγκυροβόλιο στο Αιγαίο, ξαναλέμε: «Δώστε αμέσως ναυτική βάση στους Ρώσους πριν το πράξουν οι Τούρκοι». Χρειαζόμαστε εγγυητή της ασφάλειάς μας.
Η παρέμβαση του αποφασιστικού και πεισματάρη Ιβάν Σαββίδη δείχνει τις πολλαπλές δυνατότητες που έχει ο Ελληνισμός να αξιοποιήσει τους Ομογενείς μας που βρίσκονται σε προβεβλημένες θέσεις στις δεύτερες πατρίδες τους για την προώθηση των εθνικών μας διεκδικήσεων. Αν επιτέλους αποκτήσουμε εθνικές διεκδικήσεις…
Εδώ βέβαια ο Ιβάν το έκανε από μόνος του, δεν περίμενε να τον ενεργοποιήσει καμιά εξωτερική μας πολιτική. Αλλά πόσοι από τους σημαντικούς Έλληνες του εξωτερικού δεν περιμένουν ένα μήνυμα από το Εθνικό Κέντρο που δεν το έλαβαν ποτέ;
Ό,τι έγινε στη Σουμελά είναι ξεχωριστό και σπουδαίο αν καταφέρει να αποαδρανοποιήσει από τον λήθαργο την επίσημη Ελλάδα.
Να μας φωτίσει η Σουμελιώτισσα Παναγία!