Τυχαίο; Δεν νομίζω…
• Παρατήρηση πρώτη: Σε κάθε χώρα που βρέθηκε στην κατάσταση όπου βρίσκεται σήμερα η Ελλάδα, το κόμμα που έφερε το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο πάντα ηττήθηκε και πολύ συχνά διαλύθηκε κυριολεκτικά στις επόμενες εκλογές.
Τυχαίο; Δεν νομίζω…
• Παρατήρηση δεύτερη: Σε κάθε χώρα που βρέθηκε στη θέση της Ελλάδας, ο πρωθυπουργός που υπέγραψε με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο στηρίχθηκε με νύχια και με δόντια από όλο το τοπικό κατεστημένο και από τους διεθνείς οργανισμούς μέχρι να περάσει το σύνολο των μεταρρυθμίσεων που του επιβλήθηκαν και στη συνέχεια αφέθηκε στην τύχη του. Και κατέρρευσε…
Μιλάμε για ισχυρούς ηγέτες, όπως ο Φερνάντο ντε λα Ρούα στην Αργεντινή, ή παλαίμαχους ηγέτες-σύμβολα, όπως ο Μπουλέντ Ετσεβίτ στην Τουρκία.
Ο πρώτος δραπέτευσε με ελικόπτερο από το Προεδρικό Μέγαρο, ενώ ο δεύτερος συνετρίβη εκλογικά…
Τυχαίο κι αυτό; Δεν νομίζω…
• Παρατήρηση τρίτη: Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο δεν είναι ένας οργανισμός που εκφράζει τη «διεθνή οικονομική ορθοδοξία». Δημιουργήθηκε αρχικά για να εφαρμόσει μια παγκόσμια Κεϊνσιανή πολιτική. Άλλωστε, στις διαπραγματεύσεις για την ίδρυσή του, στο πλαίσιο των Συνθηκών του Μπρέτον Γουντς έπαιξε σημαντικό ρόλο και ο Τζον Μέιναρντ Κέινς…
Αλλά όταν κατέρρευσαν οι Συνθήκες του Μπρέτον Γουντς (1971-73), το ΔΝΤ μετατράπηκε σε σφοδρό πολέμιο της Κεϊνσιανής πολιτικής…
Όμως, δεν εξέφραζε μιαν αντίπαλη οικονομική φιλοσοφία. Εξέφραζε πλέον το διεθνές τραπεζικό καρτέλ των δανειστών.
Γιʼ αυτό και τελικώς το αποδοκίμασαν απερίφραστα οι περισσότεροι σημαντικοί οικονομολόγοι, απʼ όλες τις σχολές σκέψης. Ανάμεσα σε αυτούς που έχουν ζητήσει τη διάλυση του ΔΝΤ είναι και ο Κεϊνσιανός Joseph Stiglitz (βραβείο Νόμπελ Οικονομίας 2001), και ο επίσης Κεϊνσιανός Paul Krugman (βραβείο Νόμπελ 2008) και ο μονεταριστής Milton Friedman (βραβείο Νόμπελ 1976) – ναι, ακόμα και ο Φρίντμαν είχε ζητήσει τη διάλυσή του!
Τυχαίο; Δεν νομίζω…
• Το ΔΝΤ κυριαρχείται από λογιστές, όχι οικονομολόγους. Από «τεχνοκράτες» που θέλουν σίγουρες «οικονομίες»
από σίγουρες πηγές.
Και οι «σίγουρες πηγές» είναι συνήθως οι οριζόντιες περικοπές δαπανών. Μόνο που επειδή είναι «οριζόντιες», είναι συνήθως και μακροχρόνια αναποτελεσματικές.
Γιατί ένας προβληματικός και ελλειμματικός κρατικός προϋπολογισμός αλλού χρειάζεται πολύ βαθιές περικοπές (όπου υπάρχει μεγάλη σπατάλη) κι αλλού δεν χρειάζεται καθόλου περικοπές (όπου οι δαπάνες έχουν μεγάλη απόδοση, υψηλούς πολλαπλασιαστές και δευτερογενή θετικά αποτελέσματα).
Το να παραβλέπεις την ιδιαίτερη φύση διαφόρων κλάδων των δημοσίων δαπανών και να κόβεις τα πάντα ισοπεδωτικά είναι σαν τον… «αλμπάνη» πρακτικό «γιατρό» που, αντί να καθαρίσει σε βάθος την πληγή, αυτός ακρωτηριάζει το πόδι!
Οι οριζόντιες περικοπές έχουν το μεγάλο μειονέκτημα να είναι πάντα ανεπαρκείς. Γιʼ αυτό και χρειάζονται πολύ μεγαλύτερες απʼ όσο θα αρκούσε για να εκμηδενιστεί το έλλειμμα. Άλλα έχουν το πλεονέκτημα ότι είναι «σίγουρες». Με πολύ σοβαρές «παρενέργειες», όμως…
Οι τεχνοκράτες και οι γραφειοκράτες πάντα προτιμούν τις «εύκολες λύσεις» (quick fixes). Που συνήθως δημιουργούν μεγαλύτερα προβλήματα αργότερα…
• Έστω κι έτσι, ωστόσο, αυτές οι «οριζόντιες περικοπές» ανακόπτουν τη βύθιση μιας οικονομίας στην ελλειμματικότητα. Αν δεν σταματήσουν εγκαίρως, όμως, οδηγούν σε μεγαλύτερη υπερχρέωση. Γιατί καμία οικονομία δεν ξεπέρασε το υπερβολικό χρέος της μόνο με περικοπές, και μάλιστα «οριζόντιες».
Όσες χώρες κατάφεραν να βγουν από τον «φαύλο κύκλο» χρέους – ελλειμμάτων, το πέτυχαν με Ανάκαμψη. Και τελικά με Ανάπτυξη!
Οι «οριζόντιες περικοπές» φέρνουν σοβαρή ύφεση. Μετά το πρώτο σοκ, είναι απαραίτητη η αλλαγή πορείας με πολιτικές Ανάκαμψης-Ανάπτυξης, που σπάνε τον «φαύλο κύκλο» της ύφεσης. Αυτό συνέβη σχεδόν παντού.
Τυχαίο; Δεν νομίζω…
• Γιʼ αυτό και χρησιμοποιούν συνήθως εγχώριους πολιτικούς «μίας χρήσεως» (συνήθως μεταλλαγμένους σοσιαλδημοκράτες) για να υποβάλουν την κοινωνία τους σε υφεσιακό σοκ. Τους στηρίζουν με κάθε τρόπο μέχρι να φέρουν εις πέρας το πρώτο αυτό «μεγάλο ταρακούνημα»…
Κι ύστερα τους εγκαταλείπουν στην τύχη τους.
Και η κοινωνία αναδεικνύει, στη συνέχεια, κάποιους άλλους (συνήθως μετριοπαθείς φιλελεύθερους), που υιοθετούν πολιτικές Ανάπτυξης-Ανάκαμψης, χωρίς να ξαναγυρίσουν στη λαϊκίστικη σπατάλη παροχών για όλους…
Σας θυμίζουν τίποτε όλα αυτά;
Και τα θεωρείτε τυχαία;
Δεν νομίζω…
• Το ίδιο το Μνημόνιο του ΔΝΤ για την Ελλάδα δεν είναι σοβαρό…
Για γέλια είναι (από οικονομική άποψη – γιατί από πολιτική άποψη είναι για κλάματα)…
Να φανταστείτε επέβαλε πρωτοφανείς αυξήσεις εμμέσων φόρων και ταυτόχρονα προέβλεπε χαμηλό πληθωρισμό! Τώρα ο πληθωρισμός είναι σχεδόν τριπλάσιος αυτού που προέβλεπαν – και θα ανέβει κι άλλο.
Ύστερα απʼ αυτό κανείς που καταλαβαίνει δεν το παίρνει στα σοβαρά.
Εκτός από την πολιτική μας ελίτ, βέβαια, που δεν διαβάζει τι ψηφίζει. Χώρια που δεν καταλαβαίνει οικονομικά…
Άλλωστε, και οι διεθνείς αγορές αποδοκίμασαν το Μνημόνιο και τους υπερασπιστές του!
Σήμερα τα speads –ο καθρέφτης οικονομικής αξιοπιστίας μιας χώρας– είναι πολύ υψηλότερα (750 με 800 μονάδες βάσης) απʼ ό,τι ήταν στα μέσα του περασμένου Απριλίου!
Δηλαδή παρά την εφαρμογή του περιβόητου Μνημονίου, οι διεθνείς αγορές εμπιστεύονται πολύ λιγότερο τη διαχείριση των δημόσιων οικονομικών της χώρας απʼ ό,τι όταν είχαμε φτάσει «κοντά στη χρεοκοπία»!
Τυχαίο; Δεν νομίζω…
Ν. Ζ.