Βυζάντιον

Δεν γνώριζα τον Σωκράτη Γκιόλια. Όμως αλήθεια πιστεύω πως ήταν ένας καλός άνθρωπος. Επίσης θεωρώ απαράδεκτο να μετράμε το μέγεθος μιας απώλειας ως συνάρτηση των ορφανών που αφήνει πίσω του. Εμένα μου αρκεί ο θάνατος του ανθρώπου, που δεν έφτασε ούτε μέχρι τη μέση της ζωής, που λίγες ώρες πριν τον σκοτώσουν έπεσε στο κρεβάτι του, αγκάλιασε τη γυναίκα του και σκέφτηκε κάτι όμορφο για να κοιμηθεί. Αυτή είναι η μία, η αυτονόητη πλευρά της πραγματικότητας. Η αδιαμφισβήτητη. Δολοφονείται ένας άνθρωπος. (Αυτό το «άνανδρα» δεν το κατάλαβα ποτέ, υπάρχει και «ανδρίκεια» δολοφονία;) Είτε συμφωνείς είτε διαφωνείς μαζί του, το γεγονός είναι τόσο φρικιαστικό που σε αφήνει άφωνο. Επίσης, ρε Στραβελάκη του Mega, ουδεμία σημασία έχει αν δέχθηκε μία ή δεκαπέντε σφαίρες, αν χτυπήθηκε στον θώρακα ή στην πλάτη. Δηλαδή τι περίμενες; Να τηρούσαν το fair play και, αφού είδαν πως κάνει μεταβολή, να τον περίμεναν άλλη μέρα; Έχω σοκαριστεί. Μέχρι εκεί. Διότι η ανθρώπινη διάσταση είναι εντελώς διαφορετική από την επαγγελματική. Και σπεύδω να εξηγηθώ.
•••
Μαχητική και αποκαλυπτική δημοσιογραφία δεν γίνεται όταν η επαγγελματική σου διεύθυνση είναι μια εταιρεία στη Λιβερία, ενώ ταυτοχρόνως είσαι σύμβουλος μεγαλοεπιχειρηματία. Αυτό φυσικά δεν αφαιρεί τίποτα από την εντιμότητα που σε διακρίνει ως άνθρωπο. Ομοίως, μαχητική και αποκαλυπτική δημοσιογραφία δεν γίνεται όταν οχυρώνεσαι πίσω από μια προσχηματική ανωνυμία:
Όλοι γνωρίζουν τι ακριβώς κάνεις, αλλά εσύ το αρνείσαι και κανείς δεν μπορεί να το αποδείξει. Στην αποκαλυπτική δημοσιογραφία δεν γίνεται να «φέρεσαι ως διαχειριστής». Όμως αρκετοί εκ των μπλόγκερ, ανάμεσά τους και ο Σωκράτης, είναι επώνυμοι που χρησιμοποιούν τα οφέλη της ανωνυμίας. (Θυμίζω ότι εμείς εδώ δεν γράφουμε ανώνυμα. Αν ενοχλείστε με αυτά που γράφω, μπορείτε να προσφύγετε στη δικαιοσύνη και να πάρετε μέχρι και το σπίτι του εκδότη μου, προοπτική λίαν ενδιαφέρουσα.) Εν τέλει δεν κάνεις μαχητική δημοσιογραφία όταν ουδείς γνωρίζει (αλλά μόνο υποψιάζεται) πώς στο διάολο πληρώνονται «τα παιδιά του τρωκτικού». Γιατί δεν μπορεί, κάπως πρέπει να πληρώνονται και να συντηρούνται. Δεν είναι κακό, είναι απαραίτητο και θεμιτό. Και να μην το ξεχάσω: Δεν λες ότι κάνεις δημοσιογραφία όταν οι δημοσιογράφοι είναι για τη γραφή σου «αλήτες και ρουφιάνοι». Αλλά και όλα αυτά που λέω υποκειμενικά δεν είναι; Η άποψή μου. Και τελικά εμένα δεν με διαβάζει ούτε το 1% των αναγνωστών του μπλογκ.
•••
Δεν γίνεται να είσαι στο τραπέζι του νεκροτομείου και οι στενοί συνεργάτες σου να αρνούνται, αντανακλαστικά, τη συμμετοχή σου στο μπλογκ. Θυμίζω ότι αρχικά ουδείς επιβεβαίωνε τη συμμετοχή του μακαρίτη στο Τρωκτικό. Ακόμα και το ίδιο το μπλογκ έγραφε το πρωί ότι δεν ισχύει κάτι τέτοιο. Αργότερα, με ανακοίνωσή του, παραδέχθηκε ότι η δημιουργία του ήταν ιδέα και όραμα του Γκιόλια, δεν υπήρχε πια λόγος να αποκρύπτεται κάτι τέτοιο. Άσε που πια, έτσι, αρχίζεις και μια καινούργια σελίδα. Όλα τα προηγούμενα ήταν του Σωκράτη, από εδώ και πέρα είναι διαφορετικά. Όσες μηνύσεις κι αν έχουν κατατεθεί, ας τις πάρει επάνω του ο μακαρίτης…
•••
Συνεχίζω, έχω κι άλλα να πω. Ακούω τους σχολιαστές στα τηλεοπτικά παράθυρα, διαβάζω τα χείλη του προέδρου της ΕΣΗΕΑ, μαθαίνω ότι τελικά ο μακαρίτης υπηρέτησε το καλύτερο είδος της δημοσιογραφίας. Άκουσα ακόμα να περιλαμβάνεται στα προσόντα του και η ανορθογραφία που διέκρινε τα κείμενά του. Κάποιος είπε ότι έγραφε
απλά, κατανοητά, στη γλώσσα του λαού. Και αυτό, λέει, ήταν θετικό. Κατά τη γνώμη μου δεν ήταν καλό. Και δεν θεωρώ ότι προσβάλλω τη μνήμη του Σωκράτη αν πω ότι δεν μου αρέσουν τα ανορθόγραφα κείμενα, δεν συμφωνώ με τα σκανδαλοθηρικά θέματα, δεν με ενθουσιάζουν οι επιθέσεις προς συναδέλφους μου από αυθόρμητους «αναγνώστες». Όμως το μπλογκ ήταν γεμάτο από κείμενα αυτού του είδους. Ναι, ο Σωκράτης Γκιόλιας ήταν, όπως φαίνεται, ένας υπέροχος άνθρωπος. Αλλά δεν μπορώ να ισχυριστώ το ίδιο για τη δημοσιογραφία που έκανε. Αυτή η δημοσιογραφία δεν άρεσε στα δικά μου γούστα. Την προτιμούν, όμως, εκατοντάδες χιλιάδες άλλοι άνθρωποι.
•••
Λένε ότι ο χαμός του Γκιόλια ίσως δώσει και πάλι την ευκαιρία να ανοίξει στα σοβαρά το θέμα της ανωνυμίας στις ειδησεογραφικές ιστοσελίδες. Είναι μια βλακώδης συζήτηση, σαν να λες ότι θα τετραγωνίσεις τον κύκλο. Και εγώ θέλω να μάθω πέντε αριθμούς και έναν τζόκερ. Αλλά δεν γίνεται. Κατά την ταπεινή μου γνώμη είναι τεχνικά δύσκολο, νομικά περίπλοκο και πολιτικά ηλίθιο. Ακόμα κι αν υποθέσουμε ότι όλα τα μπλογκ αναπτύσσονται στην πλατφόρμα της Google, ακόμα κι αν τροποποιήσεις το νομικό καθεστώς και απαιτείς άρση απορρήτου για απλή εξύβριση, είναι πιθανότερο να φύγει η Google από την Ελλάδα παρά εσύ να βγάλεις άκρη. Αλλά ακόμα κι αν το καταφέρεις αυτό, πώς θα προσδιορίσεις τα όρια της παρανομίας; Πότε κάποιος υποχρεούται να δημοσιοποιήσει τα στοιχεία του; Αν είναι κάτοικος Ελλάδας και γράφει για την Ελλάδα; Και αν διαμένει στη Φινλανδία; Αν εμφανίζεται διαμένων στη Φινλανδία; Και, αλήθεια, πότε ένα μπλογκ θα θεωρείται ειδησεογραφικό και πότε προσωπικό; Είναι ένας βλακώδης προβληματισμός που τίθεται από άσχετους και αναπαράγεται από κακόβουλους κουκουλοφόρους του δικτύου, όταν αναζητούν ηθικό έρεισμα για τα δεοντολογικά και ποινικά εγκλήματα που διαπράττουν.
•••
Μα πού νομίζετε ότι βρίσκεται το πρόβλημα; Σε μερικούς κακούς δημοσιογράφους ή σε επιχειρηματίες που χρηματοδοτούν σκοτεινά σχήματα στον χώρο της ενημέρωσης; Όχι βέβαια. Αυτή είναι μια τάση που εκφράζει το φαινόμενο. Και το φαινόμενο έχει να κάνει με μένα και σένα, με όλους εμάς. Το Tρωκτικό έχει 300.000 επισκέψεις ημερησίως. Δεν ξέρω αν θα τις διατηρήσει τώρα που λειτουργεί υπό νέα διεύθυνση και με συμβατικό δημοσιογραφικό ύφος. Όμως 300.000 επισκέπτες καθημερινά έτρεχαν να δουν ποια επώνυμη δεν έχει ξυρίσει τα πόδια της ή ποιος παίρνει περισσότερα χρήματα από αυτά που εγκρίνει το ιστολόγιο. Ίσως τελικά το πρόβλημα δεν βρίσκεται στο ύφος των συγκεκριμένων μπλογκ, αλλά στο μυαλό όσων σπεύδουν και τα διαβάζουν. Τα μπλογκ μάς δίνουν αυτά που θέλουμε, προσφέρουν αυτό που ζητάμε. Είναι σαν το ερώτημα με την κότα και το αυγό. Μόνο που αυτό απαντήθηκε προσφάτως: Η κότα έκανε το αυγό. Και είναι αναμφισβήτητο.
•••
Η ουσία της υπόθεσης είναι αλλού. Εκεί έξω
υπάρχουν κάτι τύποι που επειδή δεν γουστάρουν όσα λες και όσα γράφεις σηκώνουν το κουμπούρι. Ακόμα και σκουπίδια να έγραφες, αυτοί θα τα νομιμοποιήσουν. Και ο μακαρίτης ο Γκιόλιας είχε τη μαγκιά να τους χλευάσει, αυτό δεν μπορεί να το αμφισβητήσει κανείς. Έπαιρνε τις προκηρύξεις τους και τις έκανε φύλλο και φτερό. Εκεί που οι υπόλοιποι γράφαμε κάτι συγκρατημένο για λόγους προσχημάτων και πολιτικής ορθότητας, ο Γκιόλιας, όσο κι αν διαφωνείς με την αισθητική του, είχε το θάρρος να τους κανιβαλίσει. Το πλήρωσε με τη ζωή του. Εμείς οι υπόλοιποι το πληρώνουμε εκ του ασφαλούς μ’ ένα κομμάτι από την ελευθερία μας. Αυτός και μόνο είναι ένας σημαντικός λόγος για να ηρωοποιηθεί. Όχι όμως και για το είδος της δημοσιογραφίας που υπηρέτησε.
•••
Πού θέλω να καταλήξω; Στο σημαντικό. Πρέπει να σώσουμε τις τράπεζες, παιδιά. Εν ανάγκη να βάλουμε όλοι κάτι για να σωθούν οι τράπεζες, γιατί, είπαμε, χωρίς ισχυρές τράπεζες δεν μπορούμε να σταθούμε πουθενά.