Η χαμένη, μεγάλη ευκαιρία

Ο Γκάρι Λίνεκερ, ένας παλιός εγγλέζος ποδοσφαιριστής, έχει πει ότι το ποδόσφαιρο είναι ένα παιχνίδι στο οποίο παίζουν πολλοί, αλλά στο τέλος κερδίζουν οι Γερμανοί. Το πρόσφατο Μουντιάλ διέψευσε τον Λίνεκερ. Όμως το Σχέδιο Μέρκελ για «κούρεμα» του χρέους και «ελεγχόμενη χρεοκοπία» προβληματικών χώρων, μάλλον θα τον δικαιώσει. Στο τέλος, το σχέδιο αυτό είναι πολύ πιθανό να περάσει, αν ληφθεί υπόψη ότι ο Μπαρόζο δεν το απέκλεισε. Και η Μέρκελ –δικαιώνοντας τον Λίνεκερ– δικαίως θα επαίρεται για τη νίκη της Γερμανίας…

Το Σχέδιο Μέρκελ έσκασε σαν βόμβα παραμονές της Συνόδου του Eurogroup. Το έφερε στη δημοσιότητα το περιοδικό «Σπήγκελ», αλλά παραδόξως στην Ελλάδα δεν έγινε πρωτοσέλιδο, παρότι πρωτίστως τη χώρα μας αφορά. Με δυο λόγια, ο πυρήνας του σχεδίου είναι ο εξής: για προβληματικές χώρες, οι οποίες αδυνατούν να εξυπηρετήσουν το χρέος τους, θα δίνεται η δυνατότητα για χρονική επιμήκυνση του χρέους. Θα το πληρώνουν αργότερα από τις προβλεπόμενες ημερομηνίες. Παράλληλα θα μειώνεται η ονομαστική αξία των ομολόγων που έχουν στα χέρια τους οι δανειστές ή θα χαμηλώνει το επιτόκιο των δανείων. Έτσι «οι πιστωτές θα παίρνουν λιγότερα λεφτά από αυτά που επρόκειτο να πάρουν και θα πρέπει να περιμένουν περισσότερο για να τα εισπράξουν»…

Αυτό είναι το περίφημο «κούρεμα» του χρέους. Όμως το Σχέδιο Μέρκελ περιλαμβάνει και σκληρούς όρους, μιλώντας για συνθήκες «ελεγχόμενης χρεοκοπίας». Προνοεί, δηλαδή, ότι μια χώρα που θα υπαχθεί στο σχέδιο αυτό, δεν θα έχει δικό της υπουργείο Οικονομικών, διότι τα οικονομικά πράγματα της χώρας θα τα ρυθμίζει απευθείας η Ένωση μέσω κάποιου οργάνου που θα συσταθεί. Εδώ το σχέδιο κομίζει γλαύκα ες Αθήνας: μετά το δυναστικό Μνημόνιο είναι προφανές ότι το υπουργείο Οικονομικών αλλά και τα συναφή (Εργασίας κ.λπ.) δεν έχουν βασικές αποφασιστικές αρμοδιότητες. Απλώς διεκπεραιώνουν τις εντολές του Μνημονίου και υλοποιούν ευπειθώς τις αποφάσεις της Ένωσης. Με κορυφαίο οδυνηρό παράδειγμα το γεγονός ότι οι ουσιώδεις αποφάσεις του υπουργείου Οικονομικών –δηλαδή οι αποφάσεις των εντολέων– δεν θα περνούν από το Κοινοβούλιο.

Ειπώθηκε ότι η Μέρκελ καταφεύγει στο σχέδιο αυτό για να μην επιβαρύνει έτι μάλλον τους γερμανούς φορολογούμενους. Δεν είναι ακριβώς έτσι. Η Μέρκελ, βλέποντας ότι είναι πολύ πιθανή η αδυναμία των προβληματικών χωρών –και πρώτης της Ελλάδος– να υπηρετήσουν τα δάνειά τους, σπεύδει να προλάβει το ενδεχόμενο της πλήρους χρεοκοπίας, το οποίο θα είχε δύο διαδοχικές επιπτώσεις: Πρώτον, θα έχαναν τα χρήματά τους οι τράπεζες της Γερμανίας (όπως και της Γαλλίας) και, δεύτερον, η χρεοκοπία θα δημιουργούσε ένα επικίνδυνο ωκεάνιο κύμα σε ολόκληρη την Ένωση με απρόβλεπτες συνέπειες… Με το εν λόγω σχέδιο, χάνουν μεν κάποια ποσά οι πιστωτές, αλλά δεν θα απολέσουν εξ ολοκλήρου τα χρήματά τους, όπως θα συνέβαινε σε περίπτωση πλήρους χρεοκοπίας…

Θα μπορούσε να πει κανείς ότι στην περίπτωση του σχεδίου, το οποίο βρίσκεται ακόμη στο στάδιο της συγκροτήσεως, «των φρονίμων τα παιδιά πριν πεινάσουν μαγειρεύουν»… Όμως τα μαγειρέματα αυτά προϊδεάζουν ευθέως για μια ακόμη οδυνηρή εξέλιξη: η Ελλάδα δύσκολα θα αποφύγει την «αναδιάρθρωση του χρέους» και με ό,τι αυτή συνεπάγεται. Δηλαδή την ονειδιστική υπαγωγή της σε χώρα-παρία, με μια τρύπα στη σημαία της εθνικής κυριαρχίας… Ο ημέτερος Γ. Παπακωνσταντίνου, όταν ρωτήθηκε για το γερμανικό σχέδιο, απάντησε ότι δεν υπάρχει καμία περίπτωση να ισχύσει. Όμως, λίγες ώρες αργότερα, κάποιος άλλος, αρμοδιότερος του κ. Παπακωνσταντίνου, ουδόλως απέκλεισε την πιθανότητα να ισχύσει το Σχέδιο Μέρκελ. Συγκεκριμένα, ο πρόεδρος της Κομισιόν Μανουέλ Μπαρόζο, σε συνέντευξή του στους «Τάιμς του Λονδίνου» απέφυγε να απαντήσει ευθέως, αλλά δεν απέκλεισε το ενδεχόμενο ελεγχόμενης χρεοκοπίας («ΝΕΑ» 16/7/2010). Η ερώτηση για το γερμανικό σχέδιο αφορούσε την Ελλάδα και την περίπτωση κατά την οποία δεν καταφέρει να αντιμετωπίσει την «κρίση χρέους»… Στο ίδιο μήκος κύματος κινήθηκε προσφάτως και ο νομπελίστας οικονομολόγος Ρόμπερτ Μαντέλ, ο οποίος προέβλεψε ότι η Ελλάδα μέσα στο επόμενο έτος θα αναγκαστεί να προβεί σε «αναδιάρθρωση του χρέους». Και έδωσε πιθανότητες 40% να συμβεί αυτό, ενώ για τις περιπτώσεις άλλων μεσογειακών χωρών έδωσε μικρότερες πιθανότητες…

Το Σχέδιο Μέρκελ επαναφέρει επί τάπητος τους χειρισμούς του Γ. Παπανδρέου σχετικά με την αντιμετώπιση της κρίσης. Είναι άχαρο –και αρκετά ναρκισσιστικό– να υπενθυμιστεί ότι η στήλη σχεδόν από τις αρχές του έτους μιλούσε για έναν «άλλον δρόμο» τον οποίο μπορούσε και όφειλε να επιλέξει ο έλληνας πρωθυπουργός. Έναν δρόμο ο οποίος έχει την αφετηρία του στην «καλή πλευρά» του σχεδίου Μέρκελ. Δηλαδή στο «κούρεμα» του χρέους, τουλάχιστον σε ό,τι αφορά τη χρονική εκδοχή του (επιμήκυνση των ορίων)… Πράγματι, ένας σοβαρός και αποφασισμένος ηγέτης θα μπορούσε να «εκβιάσει» δημιουργικά τους εταίρους, λέγοντας ευθέως ότι η επί θύραις χρεοκοπία θα είναι οδυνηρή για την Ελλάδα, αλλά και ολέθρια για τους ίδιους, αφού θα χαθούν τεράστια ποσά από τις γερμανικές και γαλλικές τράπεζες. Ένας τέτοιος «εκβιασμός» μπορούσε να οδηγήσει σε γόνιμη διαπραγμάτευση, με τον κ. Παπανδρέου να ζητεί «κούρεμα» του χρέους και δάνειο με σχετικά χαμηλό επιτόκιο, και τους εταίρους να σκέφτονται πολύ σοβαρά τις επιπτώσεις από ενδεχόμενη άρνησή τους…

Όμως ο έλληνας πρωθυπουργός δεν τόλμησε. Εκτεθειμένος από τις προεκλογικές φλυαρίες, τα ψεύδη και τις φωτοβολίδες, προτίμησε να συνεχίσει το παιχνίδι των εντυπώσεων. Το τίμημα αλμυρό: τελικά αναγκάστηκε να δεχθεί το ταπεινωτικό Μνημόνιο και να κλειδώσει τη χώρα σε ανήλιαγο υπόγειο για χρόνια… Λένε πολλοί, και έχουν δίκιο, ότι οι εταίροι, αποδεχόμενοι μια τέτοια τολμηρή πρόταση από τον Παπανδρέου, θα τη συνόδευαν με σκληρούς όρους κυρίως σε ό,τι αφορά την τήρηση ορισμένων δεσμεύσεων σχετικά με τις απαραίτητες μεταρρυθμίσεις (συμμάζεμα του κράτους, σύλληψη της φορολογητέας ύλης, ρύθμιση του Ασφαλιστικού, διευθετήσεις για προβληματικούς κρατικούς οργανισμούς κ.ά.)… Όμως, συνολικά οι διευθετήσεις αυτές –και όχι βέβαια η ασύστολη εκποίηση της δημόσιας περιουσίας– θα έπρεπε να απασχολήσουν την ελληνική κυβέρνηση, να αποτελέσουν προτεραιότητα, ακόμη και χωρίς καμία παραίνεση ή εντολή από τους εταίρους… Επομένως, αν είχε τολμήσει ο κ. Παπανδρέου –υλοποιώντας ένα επεξεργασμένο, δικό του, σχέδιο– η χώρα και θα απέφευγε το δυναστικό Μνημόνιο και θα προχωρούσε στην εξυγίανση του πάσχοντος από δεκαετίες κράτους… Τελικά, αρχή άνδρα δείκνυσι…