Νεοοθωμανικός ηγεμονισμός και ελληνοτουρκικές σχέσεις

Μια πραγματικά νέα αντιπαράθεση στις καθεστηκυίες συμμαχίες στην περιοχή μας ή απλώς διεύρυνση του ρόλου της Τουρκίας;

Το Ισραήλ διαχρονικά μπορούσε να ασκεί τον ρόλο μιας περιφερειακής, στρατιωτικής δύναμης, χωροφύλακα της περιοχής, σε καμιά περίπτωση ρόλο πολιτικής ηγεσίας.

Μέχρι πρόσφατα η πολιτική επίδραση της Τουρκίας στην περιοχή, ιδιαίτερα τη Μέση Ανατολή και τους Άραβες, ήταν αναιμική αν όχι ανύπαρκτη για διάφορους λόγους, αλλά και από το γεγονός στρατηγικής συνεργασίας με το Ισραήλ.

Αντιμετωπίζουμε την έναρξη υλοποίησης της διακηρυχθείσης νεοοθωμανικής πολιτικής Νταβούτογλου με δημιουργία περίγυρου με βάση τα κατάλοιπα μουσουλμανικών πληθυσμών στην πρώην Οθωμανική Αυτοκρατορία, ένα νέο περιφερειακό στρατηγικό βάθος. Μια προσπάθεια της Τουρκίας να αποβεί αυτοδύναμη υπερδύναμη της περιοχής με αξιώσεις παγκόσμιας εμβέλειας.

Κατ’ αντιπαράθεση ή με μιας μορφής συνεχιζόμενη συνεργασία με τις ΗΠΑ; Με πλήρη αυτοδυναμία ή με συντήρηση δεσμών; Στρέφεται η Τουρκία πράγματι προς ανατολάς ή αυτό αποτελεί συμπλήρωμα της ευρύτερης πολιτικής της, δεδομένων των τεράστιων οικονομικών σχέσεων με την ΕΕ; Εγκαταλείπει τη νεοτουρκική συμπλήρωση της ομογενοποίησης που συντελέσθηκε με γενοκτονίες; Ασφαλώς όχι, γιατί τότε πώς ερμηνεύονται οι συνεχιζόμενες στρατιωτικές επιχειρήσεις ενάντια στους Κούρδους και η άρνηση των εθνικών τους δικαιωμάτων; Υπήρξε η αρχική διαπίστωση κατά την περίοδο της Αρμενικής Γενοκτονίας ότι οι Κούρδοι ως ομόθρησκοι ήσαν αφομοιώσιμοι. Όταν αυτό διεψεύσθη, τότε άρχισε η υλοποίηση γενοκτονιακής πολιτικής, που όμως τώρα προσκρούει σε νέους, τότε αστάθμητους, παράγοντες και στο νέο διεθνές στίγμα.

Πώς η Τουρκία αντιμετωπίζει το Κουρδικό και τη νέα διάσταση που προσλαμβάνει στο θέμα των ενεργειακών πηγών και οδών και τη σημασία που αποδίδουν οι ΗΠΑ στον νέο αυτόν κουρδικό ρόλο.

Στον νέο οποιασδήποτε μορφής ρόλο που φιλοδοξεί να διαδραματίσει η Τουρκία περιλαμβάνεται μιας άλλης μορφής παρουσία στο Αιγαίο, το οποίο ο Νταβούτογλου καθορίζει ως νευραλγική θαλάσσια περιοχή (Ευρώπη, Ασία, Αφρική), μια πιο «δυναμική» πολιτική στο θέμα της μουσουλμανικής μειονότητας στη Θράκη και συνέχιση της πολιτικής κηδεμονίας της Κύπρου και αξιοποίηση της γεωστρατηγικής της θέσης. Χαρακτηριστική η δήλωση Νταβούτογλου ότι κι αν δεν υπήρχε ένας Μουσουλμάνος-Τούρκος, η Τουρκία θα πρέπει να ασκεί κηδεμονικό έλεγχο στην Κύπρο.

Επαναλαμβάνω. Πάγια πολιτική των Νεοτούρκων ήταν η αφομοίωση ή η εξόντωση.

Έτσι είχαμε την Γενοκτονία Αρμενίων, Ποντίων, Ελλήνων της Μικράς Ασίας, Ασσυρίων και την εξαναγκαστική αφομοίωση όπου αυτή προσφερόταν. Χαρακτηριστική η δήλωση Ταλάτ ότι αμνηστία σε αναιτίως καταδικασθέντες μπορούσε να παραχωρηθεί μόνο μετά τους απαγχονισμούς!

Είχαμε την εθνοκάθαρση στην Κύπρο και την αλλοίωση της δημογραφικής σύνθεσης ως προστάδιο Αλεξανδρεττοποίησης.

Αυτή η πολιτική συνάδει προς τις νεοοθωμανικές επιδιώξεις της Τουρκίας.

Οι φιλόδοξοι στόχοι της Τουρκίας για οικονομική επέκταση, με ανοίγματα στη Μέση Ανατολή, ασιατικές πρώην σοβιετικές δημοκρατίες, αλλά και Βαλκάνια, Ρωσία και μέσω των ενεργειακών διόδων με επέκταση προς Ευρώπη, Αφρική και Άπω Ανατολή, αποτελούν ένα άλλο κεφάλαιο δραστηριοποίησής της.

Η εξαγγελθείσα πολιτική των μηδενικών προβλημάτων συγκρούεται με επεκτατικές βλέψεις στο Αιγαίο, την Κύπρο, αλλά και έμμεσα σε άλλες περιοχές.

Η πολιτική μηδενικών προβλημάτων, όπως την αντιλαμβάνεται η Τουρκία, ισοδυναμεί στην πράξη με αποδοχή των τουρκικών απαιτήσεων. Η Τουρκία στοχεύει σε εσωτερική ενότητα που συνδέεται με την πολιτική ομογενοποίηση με αφομοίωση ή εξόντωση των μη τουρκικών πληθυσμών.

Συνδέει ο Νταβούτογλου την ενότητα με την επιρροή στις εξελίξεις στα Βαλκάνια, τον Καύκασο και τη Μέση Ανατολή. Στη βαλκανική της πολιτική περιλαμβάνεται και η Θράκη και στην ευρύτερη το Αιγαίο και η Κύπρος.

Δηλώνει με σαφήνεια ο Νταβούτογλου ότι η Τουρκία θα πρέπει να επιδιώκει συνεχώς την εξασφάλιση εγγυήσεων που θα της παρέχουν το δικαίωμα παρέμβασης που αφορά τις μουσουλμανικές μειονότητες των Βαλκανίων. Προσθέτει: Η νομιμότητα της επέμβασης στην Κύπρο, που αποτελεί εντυπωσιακό παράδειγμα στη σύγχρονη εποχή, κατέστη δυνατή εντός ενός τέτοιου είδους νομικού πλαισίου.

Η δική μας πλευρά συλλαμβάνει τα μηνύματα; Δυστυχώς όχι.

Έτσι η τακτική των συνεχών παραχωρήσεων προς την τουρκοκυπριακή κοινότητα δεν διαφοροποιεί, αλλά διευκολύνει τους τουρκικούς σχεδιασμούς.

Και προσθέτει ο Νταβούτογλου:

Μια Τουρκία που έχει αποκλεισθεί από το Αιγαίο και έχει κυκλωθεί στα νότια από τη ρωμαίικη διοίκηση της νότιας Κύπρου σημαίνει ότι τα περιθώριά της να κάνει ένα άνοιγμα στον κόσμο έχουν περιορισθεί σημαντικά. Το βιβλίο του υπουργού Εξωτερικών Νταβούτογλου μου θυμίζει το ανάλογο του Χίτλερ. «Ο Αγών μου». Δεν ελήφθησαν τότε τα μηνύματα. Θα ληφθούν τώρα;

Όμως να μην επεκταθώ σε μια περαιτέρω προσπάθεια ανάλυσης της ευρύτερης τουρκικής πολιτικής και να περιορισθώ στις επιπτώσεις της για την Κύπρο και την Ελλάδα και την επιβαλλόμενη στρατηγική για αντιμετώπισή της.

Αν καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι στόχος της Τουρκίας είναι η αξιοποίηση της μουσουλμανικής κοινότητας της Θράκης και η επέκτασή της στο Αιγαίο, θα πρέπει να υποβάλουμε στους εαυτούς μας το ερώτημα:

Μπορούμε να αποδεχθούμε αυτούς τους τουρκικούς σχεδιασμούς; Είμαστε έτοιμοι να απεμπολήσουμε κυριαρχικά δικαιώματα στο Αιγαίο και έμμεσα κηδεμονικής παρέμβασης στη Θράκη; Και μια τυχόν τέτοια αποδοχή πόσο καταλυτικό αποτέλεσμα θα έχει, δεδομένων των νεοοθωμανικών στόχων της Τουρκίας να καταστεί μια περιφερειακή υπερδύναμη με παγκόσμια εμβέλεια;

Αν δεν αποδεχθούμε νεοραγιαδίστικο ρόλο ποια πολιτική πρέπει να ακολουθήσουμε;

Πώς θα ενισχύσουμε την αντίστασή μας ενάντια στους τουρκικούς σχεδιασμούς;

Ποιοι διεθνείς παράγοντες μπορούν να εμπλακούν πέραν της αξιοποίησης του δικού μας ανθρώπινου δυναμικού και της Ιστορίας μας; Η Ρωσία έχει ανάγκη συνεργασιών για μιας μορφής πολιτική παρουσία στη Μέση Ανατολή. Αναζητεί νέες οδούς για τις ενεργειακές πηγές. Ασφαλώς δεν αγνοεί τις σχέσεις της με την Τουρκία, αλλά μπορεί να θεωρεί την Τουρκία ειλικρινή συνεργάτιδα; Υπήρξαν δείγματα γραφής για ανταπόκριση της Ρωσίας σε ανοίγματα. Δυστυχώς χωρίς ουσιαστική συνέχεια από δικής μας πλευράς.

Η ΕΕ, που τώρα εξαντλείται με ανώδυνες για τους ίδιους προσφορές (στο Κυπριακό κυρίως) προς την Τουρκία, τη θεωρεί γέφυρα προς την περιοχή ή ανταγωνιστικό παράγοντα είτε αμερικανικό πληρεξούσιο ή έστω αυτοδύναμο πόλο επιρροής;

Να μη μας διαφεύγει ότι ως αιτιολογικό αποδοχής της Κύπρου στην ΕΕ κατετέθη η σημασία της για την Ευρώπη ως γέφυρας προς τη Μέση Ανατολή. Θα πρέπει αμέσως να αναβαθμίσουμε τις σχέσεις μας με τους Άραβες παραδοσιακούς φίλους μας στην περιοχή.

Συμβαδίζει μια τουρκική κηδεμονία της περιοχής με τις ευρύτερες ευρωπαϊκές επιδιώξεις;

Ασφαλώς δεν υποτιμάται ο ρόλος της. Πολύμορφος και λόγω όγκου και γεωστρατηγικής θέσης. Πώς αναπτύσσονται ενδοευρωπαϊκές συμμαχίες; Ποιες ευκαιρίες χάθηκαν στο παρελθόν; Ακόμα και στην αρχική άρνηση Γαλλίας – Αυστρίας για έναρξη ενταξιακού διαλόγου με την Τουρκία πριν υλοποιήσει τις υπάρχουσες. Ακόμα και στις ΗΠΑ υπάρχουν αξιοποιήσιμες δυνάμεις. Έχουμε αξιοποιήσει επαρκώς το ελληνικό λόμπι;

Στο Κυπριακό

Φραστικώς όλες οι πολιτικές δυνάμεις αποδέχονται ότι (α) το Κυπριακό είναι θέμα εισβολής-κατοχής, (β) ότι η Τουρκία ελέγχει ασφυκτικώς τις εκάστοτε τουρκοκυπριακές ηγεσίες.

Η διαδικασία που ακολουθήθηκε ήταν αδόκιμη (διακοινοτικός διάλογος). Ο Μακάριος το διαπίστωσε και πρότεινε νέα διαδικασία. Κατέθεσε ότι ο διακοινοτικός διάλογος διέδραμε τη χρησιμότητά του και χρησιμεύει ως άλλοθι για την Τουρκία, ότι οι υποχωρήσεις μας υπερέβησαν τα όρια ασφάλειας. Οι επίγονοι δυστυχώς δεν ακολούθησαν αυτήν τη νέα πολιτική.

Περαιτέρω δεν υπήρξε ουσιαστική ανάλυση των τουρκικών προθέσεων και έτσι αφελώς προχώρησαν προς γενναιόδωρες προσφορές προς τους Τουρκοκύπριους με τη φρούδα ελπίδα ότι αυτό θα διαφοροποιήσει τους τουρκικούς σχεδιασμούς.

Ποιοι ήσαν οι πάγιοι τουρκικοί σχεδιασμοί;

Η γεωστρατηγική αξιοποίηση της Κύπρου στην πορεία της προς περιφερειακή υπερδύναμη. Οι Τουρκοκύπριοι απλώς προσφερόντουσαν ως πρόσχημα για προώθηση των τουρκικών σχεδιασμών.

Έτσι κακώς έγιναν υποχωρήσεις που στην ουσία υποβοηθούν τα τουρκικά σχέδια για διάλυση της Κυπριακής Δημοκρατίας και δημιουργία ενός νέου μεταποικιοκρατικού πολυκηδεμονευόμενου μορφώματος.

Το πρώτο ανακοινωθέν Χριστόφια – Ταλάτ είναι χαρακτηριστικό. Αναφέρεται σε δύο συνιστώντα κράτη που θα συνεταιρισθούν για σχηματισμό μιας ομόσπονδης κυβέρνησης. Το θεωρήσαμε ως πλήρως εναρμονισμένο με τους σχεδιασμούς της Τουρκίας και αντιταχθήκαμε. Πιστέψαμε ότι η κυβέρνηση αντιλήφθηκε το σφάλμα και προσπάθησε επιτυχώς να μην περιληφθεί τότε στα έγγραφα του ΟΗΕ. Φοβούμαι ότι υπήρξε νέα επιπλοκή. Η κυβέρνηση χαιρέτισε τη δήλωση του ΓΓ του ΟΗΕ που επανέφερε το ανακοινωθέν Χριστόφια – Ταλάτ ως βάση των διακοινοτικών διαπραγματεύσεων. Και όμως το θέμα του συνεταιρισμού λύθηκε το 1964 όταν οι Τουρκοκύπριοι πιεζόμενοι από την Τουρκία εγκατέλειψαν τα πολιτειακά όργανα και οι διεθνείς και περιφερειακοί οργανισμοί αναγνώρισαν μόνο την Κυπριακή Δημοκρατία και ως Πρόεδρο τον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο.

Η δική μας πλευρά αφελώς προέβη σε μονόπλευρες παραχωρήσεις που διευκολύνουν την Τουρκία. Εκ περιτροπής Προεδρία και σταθμισμένη ψήφο, μετατρέποντας τους Ελληνοκυπρίους σε δεύτερης τάξης ευρωπαίους πολίτες, εκχώρηση ευρωπαϊκών διαβατηρίων σε δεκάδες χιλιάδες Τουρκοκύπριους, διάνοιξη με τουρκικούς όρους του συρματοπλέγματος και τερματισμός των μαζικών τουρκοκυπριακών εκδηλώσεων ενάντια στην ακολουθούμενη πολιτική από την Τουρκία και τις αιχμάλωτες τουρκοκυπριακές ηγεσίες, παραμονή 50.000 εποίκων διαγράφοντας έτσι το γεγονός ότι ο εποικισμός αποτελεί έγκλημα κατά της ανθρωπότητας, μετατρέποντάς το σε θέμα ποσοστών και διαπραγματεύσεων. Αυτό διευκολύνει την Τουρκία στον σχεδιασμό για Αλεξανδρεττοποίηση του Κυπριακού, που είναι ο βασικός της στόχος. Μόνο σε περίπτωση αποκλεισμού αυτού του στόχου η Τουρκία στρέφεται προς κηδεμονική εμπλοκή στο Κυπριακό.

Οι προτάσεις για διαρχία στα πλείστα πολιτειακά σώματα καταργούν τη δημοκρατική αρχή της πλειοψηφίας και δημιουργούν προϋποθέσεις για κρίσεις και αδιέξοδα τα οποία θα αξιοποιήσουν οι καραδοκούντες (Τουρκία – Μ. Βρετανία).

Η επίσημη τουρκική γραμμή είναι δύο λαοί, δύο κράτη, μόνιμες παρεκκλίσεις από το ευρωπαϊκό κεκτημένο.

Με την εκλογή Έρογλου και επανατοποθέτηση αυτών των προτάσεων δινόταν η ευκαιρία απόσυρσης των «γενναιόδωρων προσφορών» χωρίς οδυνηρές συνέπειες.

Πώς; Κατάθεση ως βάσης λύσης των προνοιών του ομόφωνου ανακοινωθέντος του Εθνικού Συμβουλίου τον Σεπτέμβρη που προνοούν για ενότητα κράτους, χώρου, οικονομίας, θεσμών, διασφάλιση των βασικών ελευθεριών και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων όλων των πολιτών και θα απαλλάσσει από έποικους, εγγυητές και ξένη στρατιωτική παρουσία.

Εμμονή σε κοινή βάση πλαισίου λύσης, άλλως άσκοπη η συζήτηση των επί μέρους.

Έτσι θα απεσύροντο αυτομάτως οι γενναιόδωρες προσφορές.

Με τη δήλωση του γ.γ. επαναβιώνεται το Σχέδιο Ανάν και έμμεσα τίθεται θέμα χρονοδιαγραμμάτων και επιδιαιτησίας.

Περαιτέρω εκβιάζει επισείοντας τη θέση για επιμερισμό ευθυνών, υπονοώντας τη δική μας πλευρά.

Ο εκβιασμός συμπληρώνεται με την απειλή της ΕΕ για απευθείας εμπόριο και αναβάθμιση του δορυφορικού κατοχικού καθεστώτος.

Για υλοποίηση αυτών των σχεδίων γίνεται αναφορά σε διεθνή διάσκεψη. Θα πρέπει να διαφοροποιήσουμε το λεξιλόγιο μας. Διεθνής διάσκεψη ήταν δικό μας πάγιο αίτημα. Όμως η διεθνής διάσκεψη πρέπει να ασχοληθεί μόνο με τη διεθνή πτυχή του Κυπριακού, που είναι ο τερματισμός της κατοχής και του εποικισμού, και όχι με τις εσωτερικές πτυχές του Κυπριακού, που είναι κυριαρχικό δικαίωμα του ενδιαφερόμενου λαού.

Ούτε ασφαλώς είναι αποδεκτή η διεύρυνση των συνομιλιών στις σημερινές διαπραγματεύσεις, αναβαθμίζοντας τις κοινότητες σε κρατικές οντότητες.

Θα πρέπει να αντιταχθούμε στην προσπάθεια αποεθνοποίησης, που είναι το όπλο των παγκόσμιων κηδεμονικών κύκλων. Στα πλαίσια μιας διεστραμμένης παγκοσμιοποίησης που πολιορκεί την εθνική κυριαρχία χωρίς συμμετοχή στις αποφάσεις η απώλεια της εθνικής ταυτότητας αποτελεί κατολίσθηση προς αφανισμό.

Σεβόμαστε την εθνική ταυτότητα όλων. Θα προασπίσουμε και τη δική μας. Με όπλο τις πολυχιλιόχρονες ελληνικές παραδόσεις θα προασπίσουμε πατρογονικές εστίες και αναφαίρετα δικαιώματα.

Ενδοτισμός στις τουρκικές αξιώσεις ισοδυναμεί με εθνική αυτοκτονία.

Και για να τελειώσω, συναισθηματικά καταθέτω το κοινότοπο. Ότι θ’ αγωνισθούμε χωρίς υπολογισμό θυσιών για την εθνική σωτηρία. Ότι ούτε ο θάνατος δεν αποτελεί δικαιολογητικό απουσίας.

Έτσι δηλώνω τη βεβαιότητα ότι θα μαρτυρήσω τη δικαίωση.

• Το παραπάνω κείμενο είναι η ομιλία του Βάσου Λυσσαρίδη σε εκδήλωση που διοργάνωσαν η Κίνηση για το Ευρωπαϊκό Μέλλον της Κύπρου και το ΚΥΚΕΜ.