Ποιος και γιατί έδωσε τον… Βαρδάρη;

Στην κυβέρνηση «χτύπησε συναγερμός» για το πώς ξαφνικά εμφανίστηκε μια τέτοια φόρμουλα και από πού, ενώ σύμφωνα με πληροφορίες και η αμερικανική πλευρά (που πάντα είχε ρόλο στις διαβουλεύσεις) φάνηκε κι αυτή προβληματισμένη για το πώς «έπεσε» ξαφνικά αυτή η φόρμουλα ονομασίας.

Πάντως κάποιοι διπλωμάτες, αλλά και κυβερνητικοί παράγοντες, αναρωτιούνται πλέον αν όλο αυτό το σκηνικό ήταν στημένο, ενώ παράλληλα σημειώνουν πως ποτέ δεν υπήρξε κάποια συζήτηση γύρω από μια τέτοια ονομασία.

Ο προβληματισμός εντείνεται, καθώς το χαρακτηρισμό «Βαρδάρης» δεν τον αποδέχεται η πλευρά των Σκοπίων.

Παρʼ όλα αυτά ορισμένοι κύκλοι στην Αθήνα αναρωτιούνται μήπως η συζήτηση γύρω από το συγκεκριμένο θέμα είναι ένα ακόμα κόλπο του Νίκολα Γκρούεφσκι, ο οποίος προσπαθεί να πείσει Έλληνες, Αμερικανούς και Ευρωπαίους ότι είναι διαλλακτικός και δέχεται τον συμβιβασμό. Ειδικά δε σε αυτήν τη συγκυρία, όπου ο Γκρούεφσκι έχει αρχίσει να δημιουργεί στη διεθνή κοινότητα (ΗΠΑ, Ευρωπαίους, αλλά και σε χώρες της περιοχής που με τον ένα ή τον άλλο τρόπο μεσολαβούν στο βρεθεί μια λύση στο θέμα των Σκοπίων, όπως η Σερβία ή και η Βουλγαρία) την εντύπωση ότι δεν είναι φερέγγυος συνομιλητής στη διαδικασία εξεύρεσης μιας κοινά αποδεκτής λύσης, γιατί στο εσωτερικό της χώρας του χρησιμοποιεί ακραίους εθνικιστικούς τόνους και αλυτρωτική προπαγάνδα, κάτι που δημιουργεί τεράστιο πρόβλημα για την όποια πρόοδο των διαπραγματεύσεων. Μάλιστα η διεθνής κοινότητα φέρεται να προβληματίζεται για το ότι ο Γκρούεφσκι δείχνει τεράστια εμμονή και ξεσηκώνει τον κόσμο με τα περί «μακεδονικής ταυτότητας». Καλά ενημερωμένοι διπλωματικοί κύκλοι επισημαίνουν μάλιστα πως είναι ακατανόητη αυτή η εμμονή, γιατί το πολύ πολύ να δώσει μια ακόμα εκλογική νίκη στο κόμμα του, όμως του κόβει τον δρόμο προς την Ευρωπαϊκή Ένωση και την ένταξη στο ΝΑΤΟ. Συνεπώς, αναρωτιούνται οι ίδιοι κύκλοι, τι άλλο μπορεί να κερδίζει με όλη αυτήν την ακραία εθνικιστική ρητορική, την ώρα μάλιστα που αρχίζει να φαίνεται στη διεθνή κοινότητα ως αυτός που μεγεθύνει το πρόβλημα και είναι ακατάλληλος να χειριστεί μια πολιτική επίλυσής του.

Αν πάντως ο ίδιος ο Γκρούεφσκι στήνει παιχνίδι με το «Βαρδάρης», στην ουσία επιχειρεί να στήσει παγίδα στην Ελλάδα και στους μεσολαβητές. Η ονομασία «Δημοκρατία της Μακεδονίας (Βαρδάρης)», ή «Republika Macedonia (Vardarska)» στα σλαβικά, αν γίνει αποδεκτή, θα κοπεί τελικά σε «Δημοκρατίας της Μακεδονίας».

Η Αθήνα επομένως δεν μπορεί να αποδεχθεί κάτι τέτοιο και, σύμφωνα με όλες τις διαβεβαιώσεις, το απορρίπτει.

Από την άλλη, η χρήση του «Βαρδάρης» δεν χαρίζει όλη τη Μακεδονία στον Γκρούεφσκι, και κυρίως δεν χαρίζει τη μακεδονική ταυτότητα στα Σκόπια, κάτι που είναι πλέον ο πυρήνας της ηγεσίας των Σκοπίων. Η ηγεσία των Σκοπίων δεν θέλει να μιλάει για τμήμα της «Μακεδονίας», αλλά για το σύνολό της, και γιʼ αυτό επιμένει μέχρι τέλους στην περιβόητη «μακεδονική ταυτότητα» και «μακεδονική γλώσσα».

Όπως μάλιστα λένε διπλωμάτες που έχουν κατά καιρούς λάβει μέρος στις διαβουλεύσεις για το Σκοπιανό, «το όνομα «Βαρδάρης» αποτελούσε κόκκινο πανί για την ηγεσία των Σκοπίων και τους εθνικιστές του VMRO». Μάλιστα έχει κι έναν πρόσθετο συμβολισμό για τη σκοπιανή ηγεσία, καθώς ο ποταμός Βαρδάρης χωρίζει τα Σκόπια από τη Σερβία και τη Βουλγαρία, και στην ουσία η αποδοχή του ως ονόματος θα αφαιρούσε από τους Σκοπιανούς τη δυνατότητα να μονοπωλούν τη «Μακεδονία» και να ισχυρίζονται ότι είναι οι επίσημοι κάτοχοι της «μακεδονικής ταυτότητας».

Βέβαια, αν η Αθήνα απορρίπτει την προαναφερθείσα φόρμουλα, δεν σημαίνει ότι δεν μπορεί να συζητήσει το «Republika Vardarskej Macedonije», που στα ελληνικά αποδίδεται ως «Δημοκρατία της Μακεδονίας του Βαρδάρη». Αυτή η ονομασία έχει και γεωγραφικό προσδιορισμό, είναι παρόμοια με το «Άνω» ή «Νέα Μακεδονία», άρα θα μπορούσε να γίνει αποδεκτή, καθώς δεν χαρίζει όλη τη Μακεδονία στον Γκρούεφσκι, και κυρίως δεν χαρίζει τη μακεδονική ταυτότητα στα Σκόπια, κάτι που αποτελεί πλέον τον πυρήνα της ηγεσίας των Σκοπίων. Άλλωστε η ελληνική θέση αποδέχεται μια σύνθετη ονομασία με γεωγραφικό προσδιορισμό και για όλες τις χρήσεις.

Πάντως, επειδή στο παρασκήνιο γίνονται διαβουλεύσεις –και εξωθεσμικές– ο ίδιος ο Γιώργος Παπανδρέου επεδίωξε να έχει ένα νέο τετ-α-τετ με τον Νίκολα Γκρούεφσκι, για να αποσαφηνίσει πρωτίστως το πώς και με ποιους όρους δημιουργήθηκε το θέμα με τη φόρμουλα «Δημοκρατία της Μακεδονίας (Βαρδάρης)». Έτσι, την Πέμπτη το βράδυ, μόλις έφτασε στις Βρυξέλλες για την Σύνοδο Κορυφής, του ζήτησε να συναντηθούν το συντομότερο δυνατόν, καθώς και ο σκοπιανός πρωθυπουργός βρισκόταν στις Βρυξέλλες. Το ραντεβού κλείστηκε για την επομένη (Παρασκευή) νωρίς το πρωί, πριν αρχίσουν οι εργασίες της Συνόδου Κορυφής της ΕΕ.

Παπανδρέου και Γκρούεφσκι συναντήθηκαν και συνομίλησαν για 35 λεπτά και, όπως τόνιζε κυβερνητικός παράγοντας, ο έλληνας πρωθυπουργός επεσήμανε στον ομόλογό του την πρόθεση της Ελλάδας να συζητήσει χωρίς περιστροφές και με καλή διάθεση κάθε σοβαρή πρόταση για το θέμα της ονομασίας, υπό την προϋπόθεση να είναι μια ονομασία έναντι όλων (erga omnes), σύνθετη, με γεωγραφικό προσδιορισμό. Σύμφωνα μάλιστα με πληροφορίες, ο έλληνας πρωθυπουργός είπε στον Γρουέφσκι ότι θα πρέπει νʼ αφήσει έξω από την κύρια διαπραγμάτευση το θέμα της «μακεδονικής ταυτότητας». Οι ίδιες πληροφορίες αναφέρουν πως σε αυτό ειδικά το ζήτημα (της μακεδονικής ταυτότητας) ο Γκρούεφσκι φάνηκε να επιμένει.

Χαρακτηριστικό πάντως της όλης διελκυστίνδας που υπήρξε τις τελευταίες μέρες γύρω από το όνομα «Βαρδάρης» είναι και το ότι ο αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών Δημήτρης Δρούτσας, όταν ρωτήθηκε από δημοσιογράφους αμέσως μετά την ολοκλήρωση της συνάντησης Παπανδρέου – Γκρούεφσκι για το «Δημοκρατία της Μακεδονίας (Βαρδάρης)», είπε ότι δεν ήταν πρόταση, αλλά ένα άρθρο.