Η χορηγία στην πολιτική
Την περασμένη εβδομάδα παρακολούθησα με έκπληξη δημοσιογράφους, πολίτες και κυρίως βουλευτές να απορούν και να ξαφνιάζονται με την αποκάλυψη ότι ο πρώην υπουργός κ. Μαντέλης έλαβε χορηγία για την προεκλογική του εκστρατεία. Την έκπληξη αυτή πολύ σύντομα την αντικατέστησε η απογοήτευση για την υποκρισία με την οποία αντιμετωπίζουμε όλοι την αδιαφάνεια της πολιτικής ζωής. Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι τα χρήματα που έλαβε ο πρώην υπουργός δεν ήταν χορηγία αλλά χρηματισμός, στο πλαίσιο όμως αυτής της συζήτησης ίσως ήρθε επιτέλους η ώρα να αναρωτηθούμε πώς χρηματοδοτούν οι βουλευτές τις εκστρατείες τους.
Αν και διανύω την τέταρτη δεκαετία της ζωής μου μετράω ήδη πολλά χρόνια συνδικαλιστικής δράσης, έχω υπηρετήσει σε κυβερνητικές θέσεις και στις περασμένες εκλογές ήμουν υποψήφιος βουλευτής σε μια από τις μεγαλύτερες εκλογικές περιφέρειες της χώρας. Ένα πράγμα που έμαθα στην πορεία αυτή είναι ότι η πολιτική αποτελεί ένα ακριβό χόμπι. Ένας υποψήφιος βουλευτής για να ισχυριστεί ότι πραγματοποίησε μια αξιοπρεπή προεκλογική εκστρατεία (με τη λέξη αξιοπρεπή δεν εννοώ σε καμία περίπτωση εκστρατεία εκλογής αλλά που να περιλαμβάνει τα στοιχειώδη), χρειάζεται το λιγότερο 100.000 ευρώ. Ένας υποψήφιος βουλευτής για να διεκδικήσει την εκλογή του χρειάζεται τουλάχιστον 600.000 ευρώ, ενώ στην περίπτωση πολύμηνης προετοιμασίας το ποσό αυτό αυξάνεται σημαντικά. Τα ποσά αυτά ενδέχεται να είναι μικρότερα αν ο υποψήφιος είναι ήδη αρκετά αναγνωρίσιμος από προηγούμενη ενασχόλησή του (δημοσιογράφοι, αποτυχημένοι ποδοσφαιριστές, αποτυχημένοι μπασκετμπολίστες, μοντέλα, ηθοποιοί, τηλεδικηγόροι, τηλεμετεωρολόγοι κ.λπ.).
Εάν αναλογιστούμε όμως ότι οι περισσότεροι βουλευτές επαναλαμβάνουν το εγχείρημα σε κάθε εκλογική αναμέτρηση, καταλήγουμε σε ποσά που προκαλούν δέος.
Οι παραδοχές αυτές μας οδηγούν σε ένα ασφαλές συμπέρασμα: Για να εκλεγεί κανείς σήμερα βουλευτής πρέπει να είναι αναγνωρίσιμος, εκατομμυριούχος με ελεύθερο χρόνο ή απλώς να έχει λάβει χορηγίες. Αυτοί λοιπόν που εκπλήσσονται με την αποκάλυψη Μαντέλη προφανώς θεωρούν ότι ισχύουν μόνο τα δύο πρώτα, γεγονός που θα ήταν θλιβερό από μόνο του για την ποιότητα της δημοκρατίας μας. Η αλήθεια είναι, δυστυχώς, ότι ισχύουν και τα τρία και κυρίως το τρίτο, διότι με μια πρόχειρη μελέτη της άνθρωπογεωγραφίας της Βουλής διαπιστώνουμε ότι η πλειονότητα των βουλευτών, τουλάχιστον στο ξεκίνημά τους, δεν ήταν ούτε αναγνωρίσιμοι ούτε εκατομμυριούχοι.
Είναι δεδομένο λοιπόν ότι οι βουλευτές στις μεγάλες εκλογικές περιφέρειες παίρνουν προεκλογικές χορηγίες. Το ζητούμενο εδώ δεν είναι να απαγορευτούν οι χορηγίες, καθώς στην περίπτωση αυτή θα περιοριστούμε σε μια δημοκρατία εκατομμυριούχων και τηλεαστέρων ή, στην καλύτερη περίπτωση, υπερχρεωμένων βουλευτών. Το ζητούμενο είναι επιτέλους οι διαδικασίες να γίνουν διαφανείς. Το αποτέλεσμα θα είναι να αποκτήσει επιτέλους η χώρα μας ένα πιο γνήσιο πολιτικό σύστημα. Ένας βουλευτής που παίρνει χορηγίες από βαριά βιομηχανία να μην παριστάνει τον οικολόγο. Ένας βουλευτής που χρηματοδοτείται από προμηθευτές του Δημοσίου να ελέγχεται πιο στενά όταν θα διαχειρίζεται δημόσιο χρήμα. Ο κάθε βουλευτής και ο κάθε υποψήφιος να κρίνεται ανάλογα με τους ανθρώπους που τον στηρίζουν. Άλλωστε στις σύγχρονες δημοκρατίες οι βουλευτές δεν εκπροσωπούν μόνο τοπικές κοινωνίες ή συγκεκριμένες κοινωνικές ομάδες. Εκπροσωπούν πρωτοβουλίες της κοινωνίας των πολιτών, πρωτοβουλίες και τάσεις επιχειρηματικές και οτιδήποτε άλλο συνθέτει μια ελεύθερη οικονομία και κοινωνία. Εάν προσθέσουμε το συστατικό της διαφάνειας, αυτό που στην Ελλάδα ονομάζουμε διαπλοκή και συμφέροντα μπορεί να μετατραπεί σε μια υγιή πολιτική αντιπαράθεση, αρκεί να πάψουμε να κρυβόμαστε πίσω από το δάκτυλό μας.
Βέβαια, για να φτάσουμε σε αυτό το επίπεδο θα πρέπει πρώτα οι ίδιοι οι ψηφοφόροι να αποφασίσουν επιτέλους τι είδους κοινοβουλευτική εκπροσώπηση τους εκφράζει. Η υπερπροβολή κάποιον πολιτικών προσώπων ή απλώς η αναγνωρισιμότητα κάποιον άλλων δεν μπορεί σε μια σύγχρονη δημοκρατία να αποτελούν και κριτήρια επιλογής για τους ψηφοφόρους. Όλα τα πολιτικά κόμματα έχουν στα ψηφοδέλτιά τους άξιους και ικανούς ανθρώπους. Στην εποχή του διαδικτύου και της εύκολης πρόσβασης στην πληροφόρηση, η αφέλεια δεν μπορεί πλέον να αποτελεί δικαιολογία. Η αναβάθμιση της ποιότητας του πολιτικού συστήματος είναι στα ίδια τα χέρια των ψηφοφόρων. Αυτό είναι και το μεγαλείο της δημοκρατίας.
«Ο πολιτευτής»