Όποιος απλώνει τα πόδια του περισσότερο απʼ όσο μπορεί, χάνει την ισορροπία του…

Την περασμένη Δευτέρα παρουσιάσθηκε από τον αρχηγό της ΝΔ Αντώνη Σαμαρά, τον υπουργό Άμυνας Βαγγέλη Βενιζέλο και τον καθηγητή Νίκο Κοτζιά το νέο βιβλίο του συναδέλφου Σταύρου Λυγερού «Σταυροφόροι χωρίς Σταυρό, Ισλαμική Τρομοκρατία, ΗΠΑ και Νεοοθωμανισμός» (Εκδόσεις Λιβάνη).
Το βιβλίο είναι μια περιεκτική και έγκυρη ανάγνωση των διεθνών εξελίξεων μετά την καμπή της 11ης Σεπτεμβρίου του 2001. Αναλύει την αυτοκρατορική στρατηγική των νεοσυντηρητικών για τον «νέο αμερικανικό αιώνα», που είχε στόχο να εξαργυρώσει τη νίκη της Δύσης στον Ψυχρό Πόλεμο και να εξασφαλίσει στη μοναδική πια υπερδύναμη την αναμφισβήτητη παγκόσμια ηγεμονία.
Όπως αποδεικνύει ο Λυγερός, εννέα χρόνια μετά, το σημαντικότερο θύμα του αντιτρομοκρατικού πολέμου είναι η αυτοκρατορική φιλοδοξία της Προεδρίας Μπους. Κατέρρευσε με άδοξο τρόπο στο Αφγανιστάν και στο Ιράκ. Είναι αυτή η κατάρρευση που έστειλε στον Λευκό Οίκο τον Ομπάμα. Η αποτυχία της νεοσυντηρητικής στρατηγικής για «αναμόρφωση» της Μέσης Ανατολής είχε ευρύτερες γεωπολιτικές επιπτώσεις. Οι διεθνείς ισορροπίες θα ήταν πολύ διαφορετικές εάν είχε επιτύχει. Τα καθεστώτα της περιοχής θα είχαν σκύψει το κεφάλι και θα είχαν προσαρμοσθεί στις επιθυμίες της υπερδύναμης ή θα είχαν ανατραπεί. Οι ΗΠΑ θα είχαν εδραιώσει την παγκόσμια ηγεμονία τους. Τα ιδεολογήματα που πολτοποιούν τις εθνικές ταυτότητες θα είχαν ισχυροποιηθεί, υπονομεύοντας περαιτέρω τα εθνικά κράτη (κυρίως στην Ευρώπη).
Η ιρακινή αντίσταση και οι Ταλιμπάν πολεμούν για τους δικούς τους λόγους. Ο αγώνας τους, όμως, έφερε ένα πλανητικής σημασίας γεωπολιτικό αποτέλεσμα. Μετατρέποντας το Ιράκ και το Αφγανιστάν σε «ναρκοπέδια», υπονόμευσαν την επιβολή της ανεξέλεγκτης αμερικανικής ηγεμονίας στον πλανήτη. Το αποτέλεσμα ήταν να ενισχυθεί κατʼ αντιδιαστολή ο πολυπολικός χαρακτήρας του διεθνούς συστήματος.
Η περίπτωση του Μπους είναι ένα ακόμα παράδειγμα για το πόσο η αλαζονεία της ισχύος μπορεί να υπονομεύσει μια ηγεμονία. Όποιος απλώνει τα πόδια του περισσότερο απʼ όσο μπορεί, χάνει την ισορροπία του. Ο Ομπάμα καλείται να διαχειρισθεί πολιτικά την κατάρρευση της αυτοκρατορικής φιλοδοξίας και την κρίση ηγεμονίας των ΗΠΑ.
Κεντρικό στοιχείο της πολιτικής του είναι η ανάπλαση των σχέσεων με τον μουσουλμανικό κόσμο. Το άνοιγμά του, όμως, δοκιμάζεται στο μέτωπο του Παλαιστινιακού, που είναι το κλειδί της γεωπολιτικής συνάρτησης στη Μέση Ανατολή, λόγω της εμμονής του Ισραήλ στην επιδίωξη στρατιωτικής λύσης.
Συνθέτοντας με γλαφυρό τρόπο το γεωπολιτικό παζλ που διαμόρφωσε τις διεθνείς ισορροπίες, ο Λυγερός αφιερώνει το ένα τρίτο του βιβλίου του στην Τουρκία. Οι ελληνικές ελίτ προσεγγίζουν την Τουρκία μόνο μέσα από τις ελληνοτουρκικές σχέσεις. Το βιβλίο εστιάζει στην άλλη όψη της. Αναλύει το «βαθύ κράτος», τη σύγκρουση του κεμαλικού κατεστημένου με το πολιτικό Ισλάμ, το κουρδικό πρόβλημα και τον ρόλο του ΡΚΚ, τον νεοοθωμανισμό ως ιδεολογία και πολιτική στρατηγική, τις βλέψεις της Άγκυρας στο βόρειο Ιράκ και τη σχοινοβασία της αμερικανικής διπλωματίας για να προωθήσει μια διευθέτηση στο τρίγωνο Άγκυρα – Κούρδοι – Βαγδάτη.
Η διευθέτηση, όμως, προσκρούει στις αντιθέσεις ανάμεσα στη Βαγδάτη και στην τοπική κουρδική κυβέρνηση του Αρμπίλ για το καθεστώς του Κιρκούκ, στο γεγονός ότι το ΡΚΚ δεν αποδέχεται λύση του Κουρδικού πίσω από τις πλάτες του και στη λυσσαλέα μάχη ανάμεσα στους δύο πόλους εξουσίας στην Τουρκία. Εάν, μάλιστα, το κόμμα του Ερντογάν χάσει την εξουσία, οι ισορροπίες θα αποσταθεροποιηθούν σε μεγάλο βαθμό, με ό,τι αυτό συνεπάγεται.
Αυτό που κατάφερε ο Λυγερός είναι να γράψει ένα περιεκτικό και ευκολοδιάβαστο βιβλίο, που να μην προϋποθέτει ειδικές γνώσεις. Ένα βιβλίο, όμως, διεισδυτικό και έγκυρο, ικανό να βοηθήσει όσους ενδιαφέρονται να εντάξουν τις καθημερινές ειδήσεις σʼ ένα συνεκτικό ερμηνευτικό πλαίσιο και κατʼ αυτόν τον τρόπο να κατανοήσουν τη λογική και τη δυναμική των εξελίξεων. Την αρετή αυτή επισήμαναν και οι τρεις παρουσιαστές.
Δώσαμε και δεν πήραμε τίποτα
Η εκδήλωση έδωσε την ευκαιρία για έναν υψηλού επιπέδου διάλογο αναφορικά με το γεωπολιτικό τοπίο και τη θέση της Ελλάδας σʼ αυτό. Ο Α. Σαμαράς σκιαγράφησε τις βασικές διεθνείς τάσεις και ισορροπίες, δίνοντας έμφαση στη μετατόπιση του κέντρου βάρους από τη Γηραιά Ήπειρο στην εξουδετέρωση του «πολεμικού Ισλάμ» και στο γεγονός ότι αυτή η προτεραιότητα τροφοδοτεί την αμφιθυμία της Ουάσινγκτον έναντι της Μόσχας, λόγω και της ανόδου της Κίνας.
Ο αρχηγός της ΝΔ επισήμανε ότι για πολλά χρόνια η επίσημη Ελλάδα έζησε την ψευδαίσθηση ότι μπαίνοντας στον σκληρό πυρήνα της Ευρώπης τέλειωσαν και οι φόβοι και οι φιλοδοξίες της. Όλα εκχωρήθηκαν, τάχα, στη δικαιοδοσία των Βρυξελλών και το μόνο που έκανε η ελληνική διπλωματία ήταν να προασπίζεται τις ελληνικές προτεραιότητες στις Βρυξέλλες.
Ο κ. Σαμαράς αναφέρθηκε και στην επίσκεψη Ερντογάν, λέγοντας ότι «όταν μια χώρα βρίσκεται σε θέση αδυναμίας δεν μπαίνει σε διαπραγματεύσεις για τα εθνικά της συμφέροντα, θέματα που δεν λύσαμε όταν εμείς ήμασταν πολύ ισχυρότεροι και η Τουρκία πολύ ασθενέστερη…
Το ξεκαθάρισμα των προβλημάτων ασφαλείας πριν από τη δημιουργία διευρυμένης συνεργασίας είναι σώφρων πολιτική, που αποτρέπει προβλήματα στο μέλλον…
Όταν πάμε να λύσουμε πολιτικά προβλήματα μέσα από στενή οικονομική συνεργασία, είναι πιθανότερο να ενταθούν οι ανταγωνισμοί, όχι να εξαφανιστούν… Είναι επίσης σφάλμα να προχωρούμε σε συμφωνίες που είναι λεόντειες και στέλνουν λάθος μήνυμα, όπως για παράδειγμα η “ανταλλαγή” της πράσινης βίζας με τη συμφωνία για την επαναπροώθηση μεταναστών», τονίζοντας συγκεκριμένα:
«Στη μία περίπτωση δώσαμε εμείς κάτι χειροπιαστό.
Κι έναντι αυτού μας έδωσε η Τουρκία κάτι που μας έχει δώσει ήδη… τρεις φορές και δεν το τήρησε ποτέ:
Διότι για πρώτη φορά συμφωνία για την επαναπροώθηση λαθραίων μεταναστών υπογράφηκε το 2001 και μάλιστα από τον κ. Γιώργο Παπανδρέου, υπουργό των Εξωτερικών τότε.
Το 2005 επί κυβερνήσεων Νέας Δημοκρατίας υπογράφηκε η ενεργοποίηση εκείνης της συμφωνίας. Και η Τουρκία δεν τήρησε τα συμφωνηθέντα.
Και τώρα υπογράφουμε ξανά την τήρησή της με προορισμό το λιμάνι της Σμύρνης. Που προβλέπεται, άλλωστε, η Σμύρνη από τη συμφωνία του 2001…
Η Τουρκία αναλαμβάνει να δέχεται περί τους 1.000 λαθρομετανάστες τον χρόνο από τις 70 χιλιάδες που μας στέλνει!».
Και κατέληξε, θέτοντας τις γαλάζιες γραμμές:
«Το πρόβλημα δεν το έχουμε με την ίδια την επίσκεψη Ερντογάν, αλλά με τη διάθεση να εμπλακούμε σε διαπραγματεύσεις που είναι άκαιρες – και γιʼ αυτό επικίνδυνες…
Όποιος πραγματικά επιθυμεί σταθερότητα και ασφάλεια προτάσσει την επίλυση των πραγματικών προβλημάτων. Δεν τα κουκουλώνει.
Δεν τα κατακερματίζει. Δεν στέλνει λάθος μηνύματα. Χρειαζόμαστε κι εμείς να αναδείξουμε μια δική μας ατζέντα, αν θέλετε μια νέα προσέγγιση, μια νέα σχολή σκέψης και πολιτικής».
Απαντώντας στον αρχηγό της αξιωματικής αντιπολίτευσης, ο κ. Βενιζέλος είπε ότι η οικονομική κρίση σε καμία περίπτωση δεν κάμπτει τους άξονες της εξωτερικής πολιτικής και την ασφάλεια της χώρας. «Η αναγκαστική μας προσφυγή στον μηχανισμό στήριξης δεν αναστέλλει τις πρωτοβουλίες μας σε θέματα εξωτερικής πολιτικής, ασφάλειας και άμυνας».
Ο υπουργός Άμυνας αναφέρθηκε στο πώς βλέπει η κυβέρνηση τη θέση της Ελλάδας στον κόσμο, λέγοντας ότι το σχέδιο είναι η αποκατάσταση των προσδοκιών για εθνική ασφάλεια, αξιοπρέπεια και κοινωνική συνοχή.
Κοτζιάς:
Να αξιοποιήσουμε
τις δυνατότητές μας
Ο Ν. Κοτζιάς είπε ότι μέσα από τις αναδυόμενες δυνάμεις δημιουργείται μεγάλη δυνατότητα να διευρύνει η Ελλάδα το πλαίσιο της εξωτερικής της πολιτικής. Το ζήτημα δεν είναι να διαλέξουμε στρατόπεδο, αλλά να αξιοποιήσουμε προς ίδιον όφελος τις νέες δυνατότητες.
Αναφορικά με τον ρόλο της Τουρκίας, είπε ότι δεν είναι αυτό που η ίδια πιστεύει, αλλά έχει στοχευμένη εξωτερική πολιτική, κάτι που δεν διαθέτει η χώρα μας.