«Ανασχηματισμός» της πολιτικής κρίσης

Η κυβέρνηση της χώρας μοιάζει αδύναμη να αντιμετωπίσει τις κρίσιμες εξελίξεις. Αντιδρά σπασμωδικά, είναι ευάλωτη σε φήμες ή σε πιέσεις, και, το χειρότερο, δεν αποπνέει ένα αίσθημα σιγουριάς και πολιτικού κύρους ώστε να αποτελέσει ένα στήριγμα, ένα αποκούμπι της κοινωνίας στις τόσο δύσκολες στιγμές που η ίδια βιώνει.
Η κυβέρνηση εργάζεται και σκέπτεται με τους παραδοσιακούς ρυθμούς και τρόπους. Όμως, στην κυριολεξία, ο πολιτικός χωροχρόνος έχει αλλάξει ριζικά. Κάθε απόφαση, κάθε επιλογή, κάθε καθυστέρηση, κάθε λάθος αποκτά αμέσως κρίσιμες, πολλαπλασιαστικές διαστάσεις, αφού οι επιπτώσεις τους δημιουργούν αμέσως νέες καταστάσεις, νέα κρίσιμα προβλήματα.
Προβλήματα όμως που δημιουργούνται σ’ ένα πρώτο επίπεδο δεν μπορούμε να τα λύσουμε με μεθόδους και επιλογές που ανήκουν στο επίπεδο αυτό. Απαιτείται ένα ανώτερο επίπεδο σκέψης και δράσης, μια νέα ανάλυση και κατανόηση της πραγματικότητας. Κι αυτήν τη δυνατότητα δεν τη διαθέτει η κυβέρνηση που παραμένει τελματωμένη στο παραδοσιακό επίπεδο της διαχείρισης και της επικοινωνιακής πολιτικής.
Η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ αλέθεται αυτήν την περίοδο από δύο μυλόπετρες: Από την κηδεμόνευση του ΔΝΤ και των αγορών, που επιβάλουν το δικό τους κυβερνητικό πρόγραμμα και από την κοινωνική αντίδραση και τη ραγδαία απώλεια της κοινωνικής και πολιτικής της νομιμοποίησης, αφού ακόμα και η ανοχή της κοινωνίας μειούται συνεχώς.
Σ’ αυτό ακριβώς το έδαφος της πολιτικής αδυναμίας και του αποσυντονισμού του φορέα διακυβέρνησης αναπτύσσονται φήμες, σενάρια εναλλακτικών λύσεων, ανασχηματισμοί, αντικαταστάσεις υπουργών… Κι αυτό το έδαφος το καλλιέργησε, επιδεικνύοντας μεγίστη ανευθυνότητα και αφροσύνη, η ίδια η κυβέρνηση.
Πριν απ’ όλα τροφοδότησε τον «κοινωνικό πόλεμο». Στοχοποίησε τους δημόσιους υπαλλήλους και στη συνέχεια διεύρυνε το μέτωπο των αντιθέσεων: Ιδιωτικό κατά δημοσίου, υπάλληλοι -ιδιωτικοί και δημόσιοι- εναντίον των ελεύθερων επαγγελματιών, συνεπείς φορολογούμενοι κατά φοροφυγάδων, δημοσίευση ονομάτων σε λίστες που λιμνάζουν εδώ και χρόνια και γενικότερα ένας «πόλεμος όλων εναντίον όλων» χωρίς συγκεκριμένους στόχους και, το χειρότερο, χωρίς αποτέλεσμα.
Η περίφημη θεωρία του «κοινωνικού αυτοματισμού» η οποία επιστρατεύθηκε την αλήστου μνήμης περίοδο του «σημιτικού εκσυγχρονισμού» όχι μόνο δεν είχε τα αναμενόμενα από τους σημερινούς αναπαραγωγούς της αποτελέσματα, αλλά έπληξε την ίδια την κυβέρνηση… Οι καιροί άλλαξαν ριζικά, όμως τα μυαλά μένουν κολλημένα σε μια εποχή που πέρασε ανεπιστρεπτί… Οι φοροφυγάδες αναζητούνται τώρα στο εσωτερικό της κυβέρνησης (με πρώτο θύμα την κ. Γκερέκου), υπουργοί παραιτούνται μέσω των ιστοσελίδων, ανασχηματισμοί εκπονούνται σε δημοσιογραφικά γραφεία ή σε επιχειρηματικά επιτελεία…
Σήμερα οι κυβερνητικές εξουσίες, όταν μάλιστα βρίσκονται μπροστά σε τέτοιου είδους κρίσεις, αποτελούν αναλώσιμα προϊόντα των δομών της αγοράς. Τα σκληρά μέτρα διαμορφώνουν μια διαρκή εντασιακή σχέση μεταξύ των κοινωνικών ομάδων που πλήττονται βάναυσα από τα μέτρα και των φορέων της διακυβέρνησης και η όποια κοινωνική συναίνεση ή ανοχή εξατμίζεται σε λίγο χρόνο.
Η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ διέρχεται μια περίοδο πρόωρης γήρανσης. Ξόδεψε σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα την κοινωνική συναίνεση, τις προσδοκίες και τις ελπίδες που γεννήθηκαν τον Οκτώβριο του 2009… Η ίδια λειτουργεί με τους παραδοσιακούς πολιτικούς ρυθμούς, όμως στις κρίσεις ο πολιτικός χρόνος επιταχύνεται ραγδαία.
Κρίνεται συνεπώς αναγκαία η διασφάλιση μιας νέας περιόδου ανοχής και ελπίδας στη σημερινή διακυβερνητική εξουσία, μια νέα παράταση ολίγων μηνών ώστε να μπορέσουν να προκύψουν εν τω μεταξύ κάποια θετικά οικονομικά αποτελέσματα.
Ένας ανασχηματισμός συνεπώς μπορεί να λειτουργήσει, κατ’ εξοχήν, στο επικοινωνιακό επίπεδο και να αποτελέσει μια ακόμα προσωρινή παράταση στις ελπίδες για κάτι καλύτερο. Τα επικοινωνιακά επιχειρήματα έχουν ήδη διαμορφωθεί και διοχετεύονται μέσω των δημοσιογραφικών δικτύων… Η βασική τους λογική είναι ότι η σημερινή κυβέρνηση συγκροτήθηκε με κριτήρια μιας ομαλής κυβερνητικής πορείας και ότι οι κρίσιμες εξελίξεις που ακολούθησαν απαιτούν την περίοδο αυτή μια κυβέρνηση πολεμικού χαρακτήρα που θα αντιμετωπίσει τις έκτακτες ανάγκες.
Ασφαλώς τέτοιου είδους επιχειρήματα είναι ανάξια σχολιασμού και κριτικής, αφού απλώς ανακυκλώνουν το πεδίο της κρίσης και αποδεικνύουν ότι η ηγετική ομάδα του ΠΑΣΟΚ και ο πρωθυπουργός δεν μπορούν να κατανοήσουν την έκταση και το βάθος της κρίσης, η οποία ξεπερνά το οικονομικό επίπεδο και εξελίσσεται σε μια δομικού χαρακτήρα πολιτική κρίση.
Ασφαλώς δεν υπάρχουν εύκολες λύσεις… Το πολιτικό μας σύστημα και οι φορείς του ακολούθησαν μια μακρόχρονη πορεία διολίσθησης και πτώσης για να φτάσουν στο σημερινό επίπεδο της κρίσης. Δεν υπάρχει στη σύγχρονη ελληνική τραγωδία ένας από μηχανής θεός που θα ανατάξει μια δομημένη, ιστορική πραγματικότητα, θα αποδώσει στην Πολιτική την αυτονομία, την αξιοπρέπεια, τη βούληση και την ισχύ για να ανταποκριθεί στις ανάγκες της κοινωνίας και της πατρίδας μας.
Αυτή η διαπίστωση όμως δεν συνεπάγεται τη μοιρολατρία, την εγκατάλειψη, την υποταγή στο δεδομένο. Η στάση και η αντίδραση των πολιτών, οι κοινωνικοί αγώνες και η προσπάθεια για την εξυγίανση, την ανανέωση και τη δημοκρατική λειτουργία των πολιτικών θεσμών μπορεί στις παρούσες συνθήκες να μοιάζει με ευχολόγιο, όμως η δημοκρατία δεν μπορεί να αναγεννηθεί παρά μόνο με τις δικές της δυνάμεις, από την ίδια την κοινωνία και τους ενεργούς πολίτες που, σε τελική ανάλυση, εκφράζουν και το αυθεντικό της περιεχόμενο.