ΑΜΜΟΧΩΣΤΟΣ: ΤΟ ΑΝΤΙΔΟΤΟ ΤΟΥ «ΑΠΕΥΘΕΙΑΣ ΕΜΠΟΡΙΟΥ»

Ιδιαίτερα, μάλιστα, όταν η τουρκική πλευρά -και πιο συγκεκριμένα ο τούρκος υπουργός Εξωτερικών Αχμέτ Νταβούτογλου- ζητά από την ισπανική Προεδρία και την
ΕΕ γενικότερα να ασκήσουν πιέσεις επί της Λευκωσίας μέσω της έγκρισης του Κανονισμού για το «απευθείας εμπόριο» ώστε να εξευρεθεί λύση στο Κυπριακό, η οποία θα είναι κομμένη και ραμμένη στα μέτρα της Τουρκίας. Ούτε καν των Τουρκοκυπρίων.

Οι πιέσεις
Ενώ λοιπόν εντός της ΕΕ θα έπρεπε να ασκούμε επιθετική και αντικατοχική πολιτική επί τη βάσει αρχών, για να προκληθεί κόστος στην Άγκυρα και να γίνει διαλλακτικότερη στο Κυπριακό, ώστε να καταλήξουμε σε μια δημοκρατική και βιώσιμη ευρωπαϊκή λύση, τελικώς τελούμε εν αμύνη. Χάνουμε το πλεονέκτημα της ΕΕ, η οποία από καταλύτης για λύση υπάρχει κίνδυνος να εξελιχθεί λόγω της ελλειμματικής πολιτικής της Λευκωσίας και των Αθηνών σε μοχλό πίεσης για μια λύση τουρκικών συμφερόντων με αποκλίσεις από το κεκτημένο, η οποία στο πλαίσιο της διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας θα νομιμοποιεί τα τετελεσμένα της εισβολής. Είναι δε πρόδηλο ότι στην παρούσα φάση η Άγκυρα και οι σύμμαχοί της εντός και εκτός ΕΕ: 1. Επιδιώκουν την έγκριση του Κανονισμού για το «απευθείας εμπόριο» ώστε να αναβαθμιστεί το «ψευδοκράτος» και να προδικαστεί ο διχοτομικός χαρακτήρας της λύσης. 2. Θέτουν νέο ορόσημο λύσης τον Δεκέμβριο του 2010 και προσδοκούν να κρατούν την υπόθεση του εμπορίου ανοικτή για να δύνανται να εκβιάζουν στην εξής βάση: Ή υποχωρείτε στο Κυπριακό σε μια λύση που προφανώς θα νομιμοποιεί τα τετελεσμένα της εισβολής ή θα προχωρήσουμε διά της έγκρισης του Κανονισμού σε ταϊβανοποίηση. 3. Επιδιώκουν ως το τέλος Ιουνίου ή και αργότερα, επί της επόμενης Προεδρίας, να ανοίξουν άλλα τρία τουρκικά ενταξιακά κεφάλαια, εκ των οποίων τα δύο αφορούν τον πολιτισμό και την ενέργεια. Ειδικά επί του τελευταίου έχουν, λόγω εξυπηρέτησης εθνικών ενεργειακών συμφερόντων, τη στήριξη της Γερμανίας και της Γαλλίας, χωρών που δεν επιθυμούν την πλήρη τουρκική ένταξη, παρά μόνο την ειδική σχέση.

Επιδιαιτησία και διευρυμένες συνομιλίες
Η Τουρκία και η Βρετανία θεωρούν ότι μέσα σε αυτό το σκηνικό θα ασκηθούν πολλαπλές πιέσεις επί της Λευκωσίας, η οποία, εκτός των άλλων, βρίσκεται σε αποδυναμωμένη θέση λόγω της κρίσης που περνά η Ελλάδα. Ένα από τα σενάρια διά των οποίων μπορούν να ασκηθούν πιέσεις με σκοπό το κλείσιμο του Κυπριακού περιλαμβάνει και τη διεθνή διάσκεψη, ή κατ’ άλλους τις διευρυμένες συνομιλίες, προφανώς πριν από τον Δεκέμβριο του 2010. Πριν από το νέο ορόσημο. Η λογική της διεθνούς διάσκεψης και των διευρυμένων συνομιλιών, δηλαδή συνομιλιών με τη συμμετοχή των δύο Κοινοτήτων, των εγγυητριών δυνάμεων (Ελλάδας, Τουρκίας, Βρετανίας), των Ην. Εθνών και της ΕΕ, έχει στόχο: α. Να γεφυρώσει τις όποιες διαφορές υπάρχουν και θα υπάρχουν μεταξύ των δύο Κοινοτήτων της Κύπρου μέσω μιας συγκεκαλυμμένης επιδιαιτησίας. β. Να ασκηθούν πιέσεις επί της ελληνοκυπριακής πλευράς, καθώς αυτή και η Αθήνα συνιστούν τους αδύνατους κρίκους, για την αποδοχή μιας λύσης ανάλογης του Σχεδίου Ανάν, ή και χειρότερης. Σε αντίθετη περίπτωση, θα επικρέμαται η φόρμουλα της έγκρισης του Κανονισμού για το «απευθείας εμπόριο», που οδηγεί στην ταϊβανοποίηση και στη διχοτόμηση της Κύπρου.

Αντίδοτο
Υπό αυτές τις συνθήκες, θα πρέπει να καταρτιστεί μια μίνι στρατηγική δράσης και διαχείρισης κρίσης με αντίδοτο στο ζήτημα του «απευθείας εμπορίου», ώστε να αποτραπούν οι πιέσεις που έρχονται. Και το αντίδοτο αυτό ακούει στο όνομα της Αμμοχώστου και της επιστροφής της πόλης στους νόμιμους κατοίκους της ως Μέτρο Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης (ΜΟΕ) για τη λύση του Κυπριακού. Η ισπανική Προεδρία αφενός επιθυμεί το άνοιγμα τριών τουρκικών κεφαλαίων και ιδιαίτερα εκείνου της ενέργειας, αφετέρου φλερτάρει με το θέμα της Αμμοχώστου ως αντάλλαγμα για την άρση των βέτο της Λευκωσίας επί παγωμένων τουρκικών ενταξιακών κεφαλαίων, όπως είναι αυτά της ενέργειας, καθώς και για την υιοθέτηση μιας φόρμουλας ώστε να εφαρμοστεί στην πράξη ο Κανονισμός για το εμπόριο όπως η απόφαση της 26ης Απριλίου του 2004 προνοεί. Δηλαδή, με την προοπτική επανένωσης της Κύπρου και όχι δημιουργίας προϋποθέσεων εμπέδωσης της διχοτόμησης, όπως είναι ορατός ο κίνδυνος να συμβεί εάν γίνει δεκτή η νομική βάση του Κανονισμού όπως την εισηγείται η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, διά της χρήσης του άρθρου 207 (2), πρώην 133, το οποίο αφορά τρίτα κράτη.

Η βολιδοσκόπηση των Ισπανών
Οι Τούρκοι υποστηρίζουν ότι στις 11 Μαΐου ο ισπανός υπουργός Εξωτερικών Μιγκέλ Άνχελ Μορατίνος βολιδοσκόπησε τον τούρκο ομόλογό του Αχμέτ Νταβούτογλου για το αν θα μπορούσε να συζητήσει το θέμα της Αμμοχώστου. Η απάντηση του κ. Νταβούτογλου ήταν ότι το ζήτημα αυτό θα επιλυθεί στο πλαίσιο της λύσης. Εκτιμάται ότι θα γίνουν νέες κινήσεις από τον κ. Μορατίνος προς τον Ταγίπ Ερντογάν και τον Ντερβίς Έρογλου προκειμένου να έχει η Ισπανία τη δυνατότητα να φέρει τις δυο πλευρές πιο κοντά στη λογική ενός win-win game. Η Προεδρία της ΕΕ θα ήθελε την έναρξη μιας διαδικασίας που θα είχε αίσιο τέλος σε τρία επίπεδα:. 1. Στο άνοιγμα των τουρκικών ενταξιακών κεφαλαίων, και δη σε αυτό της ενέργειας, ώστε να προχωρήσει η τουρκική ενταξιακή διαδικασία. 2. Στο θέμα του εμπορίου σε συνδυασμό με την επιστροφή της πόλης της Αμμοχώστου στους νόμιμους κατοίκους της. Η εξέλιξη αυτή προϋποθέτει το άνοιγμα του λιμανιού της Αμμοχώστου κατά τρόπον ώστε να μην αναγνωρίζεται ή να γίνεται αποδεκτό στη νομική λογική του «acknowledgement» (αποδοχή χωριστού καθεστώτος στην κατεχόμενη Κύπρο) το «ψευδοκράτος». 3 Στη λύση του Κυπριακού, υπό την έννοια ότι η επιστροφή της πόλης της Αμμοχώστου και το άνοιγμα του λιμανιού της θα αποτελέσουν Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης για τη διευθέτηση του προβλήματος και την ειρηνική συμβίωση Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων.

Εξαρτάται από τον Πρόεδρο η Αμμόχωστος
Βεβαίως, το ζήτημα της Αμμοχώστου και οι βολιδοσκοπήσεις Μορατίνος σχετίζονται αιτιωδώς με την εν εξελίξει προσπάθεια λύσης του Κυπριακού. Η δε Ευρωπαϊκή Επιτροπή σε απάντησή της που έδωσε το φθινόπωρο του 2009 προς την ευρωβουλευτή Ελένη Θεοχάρους είχε διαφοροποιήσει τη θέση της από αυτήν της Άγκυρας, που υποστηρίζει ότι το θέμα της Αμμοχώστου μπορεί να κλείσει μόνο με τη συνολική λύση. Η Επιτροπή τονίζει στην απάντησή της ότι θα υποστηρίζει οποιαδήποτε προσπάθεια αποφασιστεί από τους ηγέτες των δύο Κοινοτήτων επί του θέματος της Αμμοχώστου. Υπό αυτές τις συνθήκες, το ζητούμενο είναι εάν ο Πρόεδρος Χριστόφιας έχει ή όχι πρόθεση να θέσει το θέμα στο πλαίσιο των συνομιλιών και εντός της ΕΕ ως αντιστάθμισμα των διχοτομικών προσπαθειών που καταβάλλει η Τουρκία μέσω της έγκρισης του Κανονισμού για το «απευθείας εμπόριο». Εκτιμάται ότι η τουρκική πλευρά θα είναι αρνητική καθότι, εφόσον δεν έχει κόστος και προσδοκά να ασκήσει πιέσεις επί της Λευκωσίας μέσω της ΕΕ το επόμενο διάστημα εγείροντας το θέμα της επιτακτικής ανάγκης του ανοίγματος του κεφαλαίου της ενέργειας και της έγκρισης του Κανονισμού για το «απευθείας εμπόριο», δεν έχει λόγο να προβληματιστεί με το θέμα της Αμμοχώστου. Άλλωστε, για την τουρκική πλευρά η υπόθεση αυτή είναι στρατηγικής σημασίας, καθώς εάν επιστρέψει την πόλη στους Ελληνοκυπρίους προ της λύσης επηρεάζεται η εικόνα της υποχωρητικότητάς της κατά τη διευθέτηση του προβλήματος. Ενδέχεται δε εάν δώσει την Αμμόχωστο προ της λύσης να υποχρεωθεί να επιστρέψει περισσότερα εδάφη από αυτά που θα επέστρεφε σε διαφορετική περίπτωση. Εάν ο συλλογισμός αυτός είναι ορθός, η έγερση του θέματος της Αμμοχώστου από την κυπριακή κυβέρνηση στις ορθές του διαστάσεις μπορεί να προκαλέσει προβλήματα στην τουρκική διπλωματία και να δημιουργήσει προϋποθέσεις αποφυγής πιέσεων εις βάρος της Λευκωσίας και άσκησης πιέσεων επί της Τουρκίας, η οποία βεβαίως θα συνδέσει την Αμμόχωστο όχι μόνο με το λιμάνι αλλά και με τη λειτουργία του παράνομου αεροδρομίου της Τύμπου. Όλη αυτή η διαδικασία, εάν ενταχθεί σε συγκροτημένη στρατηγική, μπορεί να αποκαλύψει όχι μόνο τις διχοτομικές προθέσεις του Έρογλου αλλά και τις ευθύνες της Άγκυρας οι οποίες είναι αλήθεια ότι έχουν μπει στο ράφι λόγω των δικοινοτικών συνομιλιών και της επικρατούσας αντίληψης ότι η ευθύνη για τη λύση του Κυπριακού δεν ανήκει σε κανέναν άλλο πέρα από τους ηγέτες των δύο Κοινοτήτων. Ταυτοχρόνως, θα δώσει τη δυνατότητα σε Αθήνα και Λευκωσία: 1. Να αναλάβουν εντός της ΕΕ πρωτοβουλία κινήσεων και να αποτρέψουν πιέσεις, εκβιασμούς, καθώς και ένα ενδεχόμενο αδιέξοδο, επιλογές τις οποίες σχεδιάζει η Άγκυρα. 2) Να δημιουργήσουν μέσω της Αμμοχώστου διαδικασίες βιώσιμης λύσης, όπως την καθορίζουν οι αποφάσεις της ΕΕ: δηλαδή επί των ευρωπαϊκών αρχών και αξιών, στη βάση μιας ρεαλιστικής πολιτικής. Διότι είναι ουτοπία να πιστεύει κάποιος ότι μια λύση που θα στηρίζεται στους κανόνες της τουρκικής επεκτατικής και αναθεωρητικής πολιτικής θα είναι βιώσιμη. Και τις επιπτώσεις μιας κακής λύσης στο Κυπριακό δεν θα τις υποστούν μόνο οι Ελληνοκύπριοι και οι Τουρκοκύπριοι αλλά και η Ελλάδα και η ΕΕ. Συνεπώς, η υπόθεση της επιστροφής της πόλης της Αμμοχώστου είναι κλειδί για τις προθέσεις της Τουρκίας, για την αποτροπή δυσμενών εξελίξεων αλλά και για το άνοιγμα της πύλης για βιώσιμη λύση του Κυπριακού.