ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΣΕ ΚΙΝΔΥΝΟ
–
Το πολιτικό σκηνικό αλλάζει. Η παρούσα μεγάλη οικονομική και ασφαλώς κοινωνική κρίση δημιουργεί νέα δεδομένα και θέτει το πολιτικό σύστημα σε αμφισβήτηση. Δοκιμάζεται η επάρκεια, η αντοχή και η ευελιξία του – στοιχεία που ήδη ήταν αντικείμενο συζήτησης εδώ και αρκετά χρόνια. Η πρώτη υπονόμευση-εκτροπή του συστήματος έγινε δημόσια το 1989 όταν στην προσπάθεια της παραδοσιακής Δεξιάς να εξοντώσει το ΠΑΣΟΚ και κυρίως τον φυσικό ηγέτη και ιδρυτή του Α.Γ. Παπανδρέου στοιχήθηκε η Αριστερά, παραδοσιακή και μη. Αυτή η συμφωνία που οδήγησε στη συγκυβέρνηση των παραπομπών με στόχο τη δίκη τού τότε πρωθυπουργού, αποτέλεσε παγκόσμιο φαινόμενο, με αποτέλεσμα να διδάσκεται ως μάθημα της πολιτικής επιστήμης σε πανεπιστήμια του κόσμου: ονομάστηκε χαρακτηριστικά pacto a la griega (σύμφωνο α λα ελληνικά) Λίγα χρόνια αργότερα, τον Οκτώβριο του 1993, ο παραπεμφθείς και δικασθείς πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ γίνεται πρωθυπουργός και πάλι, αλλά η αρρώστια δεν του επιτρέπει να ζήσει πολύ. Φεύγει από τη ζωή τον Ιούνιο του 1996 και το ΠΑΣΟΚ, καθοδηγούμενο από το πνεύμα και τις ανάγκες της εποχής (να μείνουμε στην εξουσία με όποιον αρχηγό μπορεί να το πετύχει), αναδεικνύει στη θέση του προέδρου (νωρίτερα και πρωθυπουργού) τον Κώστα Σημίτη. Ένα ιστορικό στέλεχος του ΠΑΣΟΚ που πάντα, κυρίως από το 1976 και μετά, βρέθηκε στην άλλη όχθη απ’ αυτή που βρισκόταν ιδεολογικά ο Α.Γ. Παπανδρέου. Αν και ήταν γνωστό σε όλους αυτό, όπως και η αντιπάθεια που έτρεφε ο ιδρυτής στο στέλεχος, το ΠΑΣΟΚ ενήργησε ακούγοντας ένα ένστικτο αυτοσυντήρησης: Τα περισσότερα μέσα ενημέρωσης και τα συμφέροντα που υπήρχαν πίσω τους στήριζαν με πάθος την εκλογή Σημίτη. Η αλλαγή αυτή ήταν το δεύτερο χτύπημα στο πολιτικό σκηνικό μετά τις παραπομπές. Ο κ. Σημίτης σιχαινόταν το ΠΑΣΟΚ που παρέλαβε και θέλησε να το αλλάξει. Ο μηχανισμός του ΠΑΣΟΚ (όπως και κάθε μηχανισμός) σιχαινόταν τις αλλαγές, όμως δεν είχε κανένα πρόβλημα να προσαρμοστεί, να υποδυθεί ότι άλλαξε και μετά (όταν θα απερχόταν ο Κ. Σημίτης) να ξαναγύριζε σε όσα ήξερε. Δεν υπολόγιζαν βέβαια ότι τα πράγματα στην πολιτική αποκτούν δική τους δυναμική και είναι η ιστορία, οι συμπτώσεις και η ίδια η δυναμική που προσδιορίζουν τις εξελίξεις. Όταν ο Κ. Σημίτης αποφάσισε να φύγει βλέποντας ότι συντρίβεται και παρέδωσε το κόμμα στον Γ.Α. Παπανδρέου, το ΠΑΣΟΚ είχε τόσο πολύ καταστεί αντιπαθές, είχε τόσο απαξιωθεί, ώστε ο αρχηγός της ΝΔ Κώστας Καραμανλής έμοιαζε ανθρώπινη όαση μπροστά στους απερχόμενους κρύους ανθρώπους του γερμανοτραφούς τεχνοκράτη. Το μισοδιαλυμένο ΠΑΣΟΚ χρειάστηκε πεντέμισι χρόνια για να επιστρέψει στην εξουσία. Κυρίως όμως χρειάστηκε τη βύθιση της κυβερνητικής Νέας Δημοκρατίας σε σκάνδαλα και διαφθορά ώστε να προβάλει (και πάλι) ως μια καλή λύση. Η εκλογή του με διαφορά 10 ποσοστιαίων μονάδων από τη ΝΔ τον Οκτώβριο του 2009 δημιούργησε σημαντικές προσδοκίες ότι θα φέρει νέα πράγματα στη χώρα. Αίφνης αποκαλύφθηκε ότι το χάλι της οικονομίας ήταν τέτοιο που η Ελλάδα ήταν κοντά στην πτώχευση και ο αγώνας που είχε να κάνει μια κυβέρνηση ήταν να βρει καλό (με την έννοια του λιγότερο τοκογλυφικού) ταμείο για να δανειστεί. Τίποτε άλλο. Το ηθικό του κόσμου έπεφτε μέρα με την ημέρα, κατάσταση στην οποία συνέβαλε καθημερινά η τρομοκρατία των ΜΜΕ, τα μισόλογα ειδικών και η ανεπάρκεια μελών της κυβέρνησης. Τα τωρινά γεγονότα δημιουργούν άλλο σκηνικό στην πολιτική ζωή και στην ουσία ο Γιώργος Παπανδρέου είναι αντιμέτωπος με το δίλημμα της προσφυγής σε πολύ πρόωρες εκλογές (ούτε χρόνος δεν πέρασε από τον Οκτώβριο του 2009) ή της παραμονής σε μια κατάσταση αμφισβήτησης μέσα από το κόμμα του. Η άσχημη κατάσταση (θα) επιτείνεται από τη δυσθυμία της κοινωνίας που θα μεταβάλλεται σταθερά σε αγανάκτηση και οργή. Υπάρχει ένα νέος κίνδυνος για τη δημόσια ζωή: Να μην έχει πια τόση σημασία ποιος θα κερδίσει τις εκλογές, αλλά να κυριαρχεί η ανάγκη του μετασχηματισμού των κομμάτων. Κι αυτό το στοιχείο θα οδηγήσει μοιραία σε άλλες λύσεις, ίσως και σε άλλα κόμματα.