Περιμένοντας το θαύμα…

Αλλά πέρα από τα προφανή, δηλαδή τη μακρόχρονη οικονομική εξαθλίωση και τις απτές επιπτώσεις, θα υπάρξουν υπόγειες διεργασίες στο κοινωνικό σώμα; Θα συντελεστούν ανατροπές; Θα επέλθουν δραστικές αλλαγές στη νοοτροπία των Ελλήνων και στη λειτουργία του διεφθαρμένου, ανίκανου και λεηλατημένου κράτους;

Θεωρητικά, η απάντηση είναι καταφατική. Ιστορικά έχει αποδειχτεί ότι οι δραματικές περίοδοι στη ζωή των λαών κυοφορούν το σπέρμα της ανατροπής. Η συσσωρευμένη οδύνη, ο θυμός, η απελπισία και τα συναφή συναισθήματα που εκλύονται συγκλονίζουν συθέμελα το κοινωνικό οικοδόμημα. Οι έκτακτες συνθήκες και το ένστικτο της αυτοσυντήρησης δημιουργούν νέους δρόμους. Ο τραυματισμένος ψυχισμός οδηγεί συχνά σε δραστικούς αναπροσανατολισμούς, μέσα από εσωτερικές καθαρτήριες διαδικασίες αναθεώρησης, και λειτουργεί παιδευτικά.

Έτσι, λόγου χάριν, ο καθημαγμένος λαός βγήκε ψυχωμένος και ρωμαλέος από τον πόλεμο. Οι ποικίλες στερήσεις, οι απώλειες και οι ταπεινώσεις διαμόρφωναν νέα κριτήρια, τα οποία τον οδηγούσαν να εκτιμάει εφεξής και να σέβεται ακόμη και μια ψίχα ψωμί. Να αρκείται στα στοιχειώδη και να δοξάζει τον Ύψιστο ή τις δικές του δυνάμεις όταν διαπίστωνε ότι βελτιώνονταν οι συνθήκες της ζωής του και ξέφευγε οριστικά από το τέλμα και τις κακουχίες…

Για τη χώρα μας αυτά δεν είναι τόσο μακρινά. Μόνο που αντεστράφησαν θεαματικά οι καταστάσεις, κυρίως μετά τη χούντα. Βαθμηδόν η Ελλάδα ξέφευγε από την εποχή της σιτοδείας και της μπομπότας και άφηνε πίσω της τις περιόδους της λάσπης και της ανέχειας. Αλλά τα θετικά στοιχεία γρήγορα εξατμίστηκαν. Μια τυφλή και εκδικητική εξουσία, η μετεμφυλιακή Δεξιά του Καραμανλή, έβαλε τις βάσεις για μια στρεβλή ανάπτυξη, που φλέρταρε μονίμως με τον υδροκεφαλισμό (έτσι δημιουργήθηκε το τέρας των Αθηνών, με τραγικές συνέπειες για όλη τη χώρα), ενώ ταυτόχρονα οικοδόμησε ένα κράτος αδίστακτης κομματικοκρατίας, με φρικώδεις αποκλεισμούς και προκλητικές εύνοιες. Οι Έλληνες έμαθαν την ευκολία της αντιπαροχής και κατηχήθηκαν στη δυναστική και ολέθρια εξάρτηση από τους πολιτικούς. Ρουσφέτια, διορισμοί και πλήρης απομύζηση του κράτους… Κάπως έτσι διαμορφώθηκε και η αισθητική τους: ένα έκτρωμα με τσιμέντο και αλουμίνιο στο πλάι της Ακρόπολης όχι μόνο δεν πλήγωνε τους Έλληνες, αλλά η απροκάλυπτη ύβρις αποσπούσε επαίνους και θαυμασμό. Ήταν μάγκας ο ιδιοκτήτης που είχε καταφέρει να στήσει τσιμέντο δίπλα στον αμύθητο θησαυρό των αιώνων… Μια χυδαία, ωφελιμιστική λογική κυριαρχούσε και επέβαλλε το φρικώδες πρόσωπό της παντού… Η λέπρα αυτή έγινε σήμα κατατεθέν επί χούντας. Και η χώρα έπιασε πάτο: Την ώρα που άλλοι λαοί ορθοτομούσαν, συμπληρώνοντας τα κενά και τις ελλείψεις τους, η Ελλάδα ζούσε βυθισμένη στην ομίχλη και στην ακύρωση…

Φευ! Το αναγεννητικό δυνάμει της μεταπολίτευσης, καθώς και η χαρμόσυνη αστραπή της «Αλλαγής» όχι μόνο δεν αναχαίτισαν την καταστροφική δυναμική, αλλά την τροφοδότησαν με καινούργια αρνητικά στοιχεία. Οι θετικές απόπειρες, τα φιλόδοξα εγχειρήματα και οι υπαρκτές θετικές αλλαγές -αυτές επί Ανδρέα Παπανδρέου- στάθηκαν ανίκανες να εμφυσήσουν νέα πνοή. Πολύ γρήγορα η κομματικοκρατία άλλαξε χρώμα, νέα τζάκια φάνηκαν στον ουρανό -το ίδιο ή και περισσότερο στυγνά από παλιά- και τα παλιά παθογενή που χαρακτήριζαν το ανίκανο, εξαθλιωμένο και διεφθαρμένο κράτος όχι μόνο παρέμεναν εδραία αλλά εμπλουτίστηκαν και ενισχύθηκαν… Οι μίζες, το ρουσφέτι, οι λαμογιές και η πλήρης εξάρτηση από το πράσινο κόμμα-κράτος ήταν εκ των ων ουκ άνευ… Η κοινωνία, ντοπαρισμένη από τα ψέματα και τις συνεχείς, άνευ αντικρίσματος εξαγγελίες, αποθέωνε τον λαϊκισμό των δύο «μεγάλων» και συντηρούσε αριστοτεχνικά τον φαύλο κύκλο στον οποίο, ενσυνειδήτως πια, είχε εμπλακεί. Βαθιά διεφθαρμένη και πλήρως εξαρτημένη απολάμβανε τα καλά της δανεικής ευμάρειας…

Η χαριστική βολή ήρθε από το χυδαίο καθεστώς Σημίτη και την εξίσου αποκρουστική ουρά του, τη διακυβέρνηση Καραμανλή. Η χώρα βυθιζόταν στα χρέη και αντιμετώπιζε παθητικά την επίθεση της νέας εποχής (πλημμυρίς φτηνών προϊόντων και επέλαση της νέας τεχνολογίας), ενώ την ίδια στιγμή οι δύο μοιραίοι πρωθυπουργοί φιλοτεχνούσαν το πορτρέτο μιας Ελλάδας ανύπαρκτης, ψεύτικης. Ταυτόχρονα, η εξουσία παρωθούσε την κοινωνία στις εγκληματικές ευκολίες (Χρηματιστήριο) και στην απαξία της εργασίας, ενώ ταυτόχρονα επιδοτούσε ιλιγγιωδώς τη σπατάλη, τον εύκολο δανεισμό και τις ψευδαισθήσεις. Εννοείται ότι το κράτος-παράγκα παρέμενε άθικτο… Είναι αυτό που επιχειρεί σήμερα να συμμορφώσει η κυβέρνηση Παπανδρέου και να το καταστήσει στοιχειωδώς λειτουργικό και λιγότερο διεφθαρμένο.

Δεν αποκλείεται να τα καταφέρει στον τομέα αυτόν η κατά τα άλλα τραγική κυβέρνηση. Χρειαζόταν όμως να επέλθει η τρομερή ρομφαία του ΔΝΤ και να εγκατασταθούν οι επικυρίαρχοι της Ένωσης για να υλοποιηθούν τα αυτονόητα; Δυστυχώς, ναι. Και αυτή ενδέχεται να είναι μια σημαντική «παράπλευρη ωφέλεια»: Όσα έμειναν στο ράφι των εξαγγελιών από τον ανύπαρκτο «εκσυγχρονισμό» και την αστεία «μεταρρύθμιση», τώρα θα υλοποιηθούν αναγκαστικά. Γιατί δεν πάει άλλο…

Ιδού όμως το τραύμα δίπλα στο απρόσμενο θαύμα: Παράλληλα με τις δραστικές διευθετήσεις στη διοίκηση του κράτους και στην εν γένει λειτουργία του, εκβιαστικά εκποιείται η δημόσια περιουσία και χαρίζεται ουσιαστικά στους ιδιώτες. Τρομερό έγκλημα, ανεξίτηλο στίγμα. Και όποιος δεν καταλαβαίνει τώρα τι σημαίνει για το μέλλον η εκποίηση αυτή, θα το νιώσει αργότερα. Θα το βιώσουν δραματικά οι Έλληνες…

Εισαγωγικώς σημειώθηκε ότι θεωρητικά είναι πιθανές οι θετικές ανατροπές και οι δραστικές αλλαγές τόσο στη λειτουργία του κράτους όσο και στη νοοτροπία των Ελλήνων. Ουδόλως αποκλείεται δηλαδή, παράλληλα με τις αναπόφευκτες κοινωνικές εκρήξεις, το ένστικτο της αυτοσυντήρησης να δημιουργήσει ζωτικό χώρο για νέο κριτήριο ζωής, για νέες επιλογές στην πολιτική και για διαφορετική αισθητική, απαλλαγμένη από την τοξίνη του συβαριτισμού και της ευτέλειας, της μαγκιάς και του ωχαδερφισμού… «Των Ελλήνων οι κοινότητες» ενδέχεται να κάνουν το θαύμα τους περνώντας για χρόνια από την καθαρτήριο στενωπό. Αν δεν επισυμβεί αυτό το θαύμα, η περίοδος της Τουρκοκρατίας θα φαντάζει παραδεισένια μπροστά σʼ αυτά που θα βιώσει επί δεκαετίες η χώρα…