Στα λόγια είμαστε ενεργοί πολίτες, στην πράξη έτοιμοι να λαδώσουμε!

Ο Μιχάλης Ρέππας και ο Θανάσης Παπαθανασίου, δύο σεναριογράφοι φορτωμένοι με επιτυχίες, και που τώρα ανεβάζουν της ζωή της Μαρινέλλας, δεν έχουν τον παραμικρό ενδοιασμό να πάνε κόντρα στο ρεύμα, να ρίξουν δηλαδή και αυτοί τον λίθο του αναθέματος στο κράτος… Ότι για όλα που συμβαίνουν σήμερα (αλλά και χθες…) φταίει το κράτος. Αντίθετα ρίχνουν τους προβολείς στις δικές μας ευθύνες. Στα λόγια είμαστε ενεργοί πολίτες και στην πράξη είμαστε πρόθυμοι να λαδώσουμε, να φοροδιαφύγουμε, να ζητήσουμε ρουσφέτια, λένε. Έχουν άδικο; Αυτή δεν είναι η αλήθεια;
Διαφωνούν ακόμη και με την ισοπεδωτική άποψη ότι τίποτα δεν γίνεται σ’ αυτή τη χώρα. Είναι λάθος, τονίζουν και ο Ρέππας και ο Παπαθανασίου, ότι τίποτα δεν αλλάζει…
Ενδιαφέρουσα η συζήτηση που είχαμε μαζί τους. Που σίγουρα, έστω κι αν χαλάνε τη… μαγιά, και εσείς θα συμφωνήσετε.
Η κουβέντα άρχισε με την παράσταση που ξεκινάνε στο «Παλλάς» στις 15 Απριλίου, με σκηνοθέτη τον Σταμάτη Φασουλή, και όλες οι προβλέψεις είναι ότι θα έχει μεγάλη επιτυχία.

// Για ποιο λόγο αποφασίσατε να μπείτε σ’ αυτήν την καλλιτεχνική περιπέτεια της καταγραφής μιας ζωής που σ’ όλους μας φαντάζει ως μύθος; Σας το ζήτησε η ίδια η Μαρινέλλα;
«Μας το ζήτησαν η Αρχοντούλα Παπαπαναγιώτου, διευθύνων σύμβουλος των θεατρικών επιχειρήσεων που συνεργαζόμαστε, και ο Σταμάτης Φασουλής. Φανταζόμαστε ότι την είχε και η Μαρινέλλα υπ’ όψιν την πρόταση».
// Η απόδοση αυτής της πολυδιάστατης ύπαρξης στο θέατρο με το έργο «Μαρινέλλα – Το μιούζικαλ» και μάλιστα τη στιγμή που πρωταγωνιστεί η ίδια πόσο μεγάλη ευθύνη είναι για εσάς;
«Δεν θα δεχόμασταν ποτέ την ευθύνη να βιογραφήσουμε κάποιον. Γιατί μια βιογραφία ή θα γίνει αδιάκριτη ή λειάνει κάποιες προσωπικές λεπτομέρειες και θα ωραιοποιεί τα πράγματα. Γι’ αυτό το λόγο αποφασίσαμε το εξής: Γράψαμε ένα έργο που διατρέχει τις δεκαετίες του ’50, του ’60, του ’70 και του ’80 και έχει θέμα τη ζωή δυο φανταστικών ηρωίδων. Της Ειρήνης (Ευαγγελία Μουμούρη) και της Μαρίας (Τζένη Μπότση). Στο έργο υπάρχει και ένα πολύ σημαντικό τρίτο πρόσωπο, που μεγαλώνει παράλληλα με τις δυο βασικές ηρωίδες. Είναι ένα κορίτσι από τη Θεσσαλονίκη που προσπαθεί να γίνει ηθοποιός, κάποια στιγμή για να βγάλει κανένα μεροκάματο βγαίνει στο λαϊκό πάλκο με το ψευδώνυμο Μαρινέλλα, κατόπιν παντρεύεται τον Στέλιο Καζαντζίδη και σιγά σιγά γίνεται η οριακή τραγουδίστρια, που γνωρίζουμε όλοι. Αλλά στην περίπτωση της τρίτης ηρωίδας που λέγεται Μαρινέλλα, ουδέποτε προχωράμε σε λεπτομέρειες της προσωπικής ζωής. Περιοριζόμαστε στον τρόπο που τα τραγούδια της εξέφρασαν τις δυο πρώτες ηρωίδες. Στόχος μας ήταν η καλλιτεχνική της πορεία και όχι τα κουτσομπολιά που αφορούν την προσωπική της ζωή».
// Τι σας γοητεύει στη Μαρινέλλα ως καλλιτέχνιδα και ως άνθρωπο; Υπάρχει κάποια στιγμή της ζωής της που σας
εντυπωσίασε;
«Μας γοητεύει το γεγονός ότι η Μαρινέλλα δεν είναι μια γυναίκα που αναπολεί. Παρότι έχει μια ιστορία που λίγοι καλλιτέχνες διαθέτουν, ουδέποτε στέκεται εκεί. Ακόμα και ο τρόπος που αφηγείται τα παλιά δεν έχει τίποτα από τη ”νοσταλγία” της ντίβας. Αφηγείται απλά και με χιούμορ και είναι κάθε στιγμή να ρισκάρει όλα τα ”κεκτημένα” της σε κάθε καινούργια δουλειά».
// Υπάρχουν φωνές όπως της Μαρινέλλας, του Καζαντζίδη, του Μπιθικώτση, της Μαίρης Λίντα σήμερα;
«Φωνές μπορεί να έχουν παρουσιαστεί. Αυτό που λείπει είναι το κλίμα μιας εποχής αυτής του ’50, του ’60 και του ’70, όπου παρουσιάζονταν διαρκώς καινούργιες φόρμες τραγουδιού σε όλο το φάσμα της μουσικής έκφρασης. Σήμερα αυτό που δεν υπάρχει είναι αυτή η δημιουργική έκρηξη. Από τότε μέχρι σήμερα το ελληνικό τραγούδι πατάει στα θεμέλια που μπήκαν τότε. Το μόνο που αλλάζει είναι οι τρόποι ενορχήστρωσης και παρουσίασης».
// Γιατί δεν γράφονται σήμερα αυτά
τα τραγούδια που ερμήνευσε η
Μαρινέλλα;
«Αυτό που συνέβη με επίκεντρο τη δεκαετία του ’60 είναι συνισταμένη πολλών παραμέτρων, κοινωνικών και καλλιτεχνικών, και είναι δύσκολο να αναλυθούν εδώ».
// Πώς σας φαίνεται η τηλεόραση
σήμερα;
«Το τηλεκοντρόλ είναι ένας από τους πιο σημαντικούς δείκτες των βασικότερων τάσεων της κοινωνίας σήμερα. Γιατί είναι σαφές ότι κανείς δεν αναγκάζει κανέναν να βλέπει αυτό ή το άλλο πρόγραμμα. Η ελεύθερη επιλογή των τηλεθεατών δημιουργεί έναν καθρέφτη της κοινωνίας και των βασικών ενδιαφερόντων μας. Το θέμα είναι γιατί μας αρέσουν τόσο αυτά τα θεάματα. Είναι θλιβερό να περνάει η χώρα μας τις δοκιμασίες που περνάει (σε οικονομικό επίπεδο) και ταυτόχρονα το τηλεοπτικό κοινό να ασχολείται με το αν η Τζούλια Αλεξανδράτου ήξερε ή δεν ήξερε ότι την κινηματογραφούν».
// Για όλα φταίει το κράτος;
«Η τάση των Ελλήνων να διαμαρτύρονται διαρκώς για τους κρατικούς φορείς και την κρατική πρόνοια δεν είναι κάτι που μας αρέσει ιδιαίτερα. Το κράτος είμαστε εμείς σε όλες τις εκδηλώσεις της ζωής μας. Δεν μπορεί να ζητάμε μόνο τη μέριμνα του κράτους. Πρέπει να μεριμνούμε και εμείς για ένα σωστό και δίκαιο κράτος. Συνήθως στα λόγια είμαστε ενεργοί πολίτες, αλλά στην πράξη είμαστε πρόθυμοι να λαδώσουμε, να φοροδιαφύγουμε, να ζητήσουμε ρουσφέτια και γενικώς να υπεκφύγουμε των ευθυνών μας. Εμείς οι ίδιοι έχουμε δημιουργήσει αυτό το τοπίο και όχι αυτό το ανύπαρκτο φάντασμα που λέγεται κράτος. Το κράτος μας τη δική μας νοοτροπία καθρεφτίζει. Εξάλλου, οι ανώτατοι άρχοντες αυτού του κράτους είναι αιρετοί.
Εμείς τους ψηφίζουμε. Δικές μας επιλογές είναι. Δεν μπορεί να αντιδρούμε μόνιμα σαν να μας τους επέβαλαν».

// Περιμένατε το οικονομικό κραχ της Ελλάδας; Περιμένατε να βγούμε στη ζητιανιά;
«Δεν ειδικευόμαστε ιδιαίτερα στα οικονομικά θέματα. Αλλά δεν είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς ότι η διαρκής ανάπτυξη των αγορών έχει όρια. Τόσο το αυταρχικό μοντέλο της σοσιαλιστικής ανάπτυξης, όσο και το φιλελεύθερο μοντέλο της καπιταλιστικής έχουν τα δικά τους όρια. Το σοσιαλιστικό εδώ και 30 χρόνια κατέρρευσε. Φαίνεται ότι εδώ και ένα χρόνο έχουμε κάποιες προσεισμικές δονήσεις του καπιταλιστικού. Γιατί δεν αρκούν οι πόροι του πλανήτη για να τροφοδοτήσουν το τέρας της υπερκατανάλωσης και των πλαστών αναγκών που δημιουργεί».
// Γιατί ο Παπανδρέου δεν έδρασε πιο γρήγορα και άφησε τους κερδοσκόπους να αλωνίζουν;
«Πριν κρίνουμε τους πολιτικούς χειρισμούς της ηγεσίας μήπως θα έπρεπε να κάνουμε και λίγη αυτοκριτική; Εμείς πόσο βοηθάμε περιμένοντας στις καφετέριες με τον φραπέ ανά χείρας, τα δάνεια που θα φέρει ο Παπανδρέου από την Ευρώπη; Εμείς που έχουμε αναθέσει όλες τις αγροτικές και χειρωνακτικές εργασίες στους οικονομικούς μετανάστες. Εμείς που τρέχουμε στα πολιτικά γραφεία για ”χάρες”. Εμείς που καταναλώνουμε τρεις φορές περισσότερα από αυτά που παράγουμε».
// Θα την πληρώσουν όσοι φάγανε τα κονδύλια;
«Το θέμα δεν είναι ένα θέατρο απονομής ευθυνών (γιατί θέατρο θα είναι), όσο η εξυγίανση της οικονομικής ζωής, ο έλεγχος της παραοικονομίας, ένα δίκαιο σύστημα φορολόγησης και ένα σοβαρό αναπτυξιακό πρόγραμμα. Μια σειρά από ρυθμίσεις που θα επιτρέψουν τόσο σε Έλληνες όσο και σε ξένους κεφαλαιούχους να επενδύσουν στην Ελλάδα. Θα φέρουμε ένα απλό παράδειγμα από τη δουλειά μας. Η Ελλάδα ως προς τον κινηματογράφο θα μπορούσε να κάνει θαύματα. Θα μπορούσαμε να εισάγουμε άπειρο συνάλλαγμα διευκολύνοντας τους ξένους παραγωγούς να κάνουν γυρίσματα στη χώρα μας και να εκμεταλλευτούμε το περίφημο ελληνικό φως. Αντ’ αυτού εμείς κάνουμε τα πάντα για να διώχνουμε τους ξένους και να τους στέλνουμε για γυρίσματα στην Ισπανία και τη Μάλτα που έχουν ανάλογο φως, αλλά πολύ καλύτερη πολιτική απέναντι στους ξένους κινηματογραφιστές. Είναι τουλάχιστον απαράδεκτο να μας ζητάνε χώρους για γυρίσματα ο Γούντι Άλεν και ο Σκορσέζε, να μη βρίσκουν άκρη πουθενά και να φεύγουν στην Ιταλία και την Ισπανία. Αυτό το αναφέρουμε σαν ένα πολύ μικρό δείγμα της γενικότερης αδιαφορίας μας στο να εκμεταλλευτούμε τις δυνατότητες της χώρας μας».
// Γιατί ο Έλληνας έγινε σκλάβος των δανείων;
«Αυτό είναι ένα τεράστιο θέμα που δεν είναι εύκολο να απαντηθεί. Το γεγονός πάντως είναι ότι ο σημερινός Έλληνας είναι σχεδόν άλλο είδος από τον μεταπολεμικό. Όχι ότι η γενιά των γονιών μας ήταν άγια. Ολόκληρο εμφύλιο μας κληροδότησε. Διέθετε όμως κάτι που σήμερα όλο και πιο πολύ σπανίζει. Φιλότιμο. Αυτή η τόσο δύσκολο να μεταφραστεί λέξη που αποτελούσε μια τελευταία ασφαλιστική δικλείδα της κοινωνικής ζωής της Ελλάδας. Σήμερα αυτός ο άγονος ατομικισμός του καταναλωτικού ανθρώπου έχει εξαφανίσει και τα τελευταία ίχνη του. Απόδειξη η εκροή συναλλάγματος στο εξωτερικό τώρα με τις πρόσφατες φήμες για επιστροφή στη δραχμή, Νομισματικό Ταμείο κ.λπ. Τόσο είναι το φιλότιμό μας, που ακόμα και μικροκαταθέτες σήκωσαν τα λεφτά τους και τα έστειλαν έξω. Αυτό, ναι, αποτελεί τη μέγιστη εθνική μας ξεφτίλα».
// Τα ΜΜΕ μας χειραγωγούν;
«Τα ΜΜΕ πολλές φορές για λόγους πωλήσεων, θεαματικοτήτων κ.λπ. έχουν παίξει παράξενο ρόλο. Δεν θα μπορούσε κανείς να πει ότι είναι όλοι φερέφωνα συγκεκριμένων συμφερόντων, αλλά πολλές φορές λειτουργούν τόσο ενορχηστρωμένα που σε βάζουν σε σκέψεις. Ας δούμε το παράδειγμα της πρόσφατης γρίπης. Μας τρέλαιναν σε κάθε δελτίο, παρουσιάζοντας τη γρίπη σχεδόν σαν τη νέα χολέρα, με αποτέλεσμα να μας κάνουν απίστευτο κακό σε πολλά πράγματα. Το θέατρο, για παράδειγμα, φέτος το χειμώνα δεινοπάθησε από αυτή τη φριχτή φήμη. Και τι ήταν η αλήθεια; Ότι πέθαναν πολύ λιγότεροι απ’ ό,τι με τη γνωστή γρίπη. Και, από την άλλη, δεν είναι δύσκολο να σου πάει το μυαλό στο ποιοι επωφελήθηκαν από αυτή τη φήμη. Φυσικά οι φαρμακοβιομηχανίες που έφτιαχναν το εμβόλιο. Δεν μπορεί κανείς να πει ότι τα ΜΜΕ πήραν μια δεδομένη εντολή, αλλά, από την άλλη, συντονίστηκαν τόσο πολύ στην τρομοκρατία της γρίπης εξυπηρετώντας μάλλον τους φαρμακοβιομήχανους παρά τους πολίτες».
// Θα αλλάξει ποτέ το τοπίο στην Ελλάδα;
«Είναι λάθος να λέμε ότι τίποτα δεν αλλάζει. Εμείς όταν βγήκαμε στο θέατρο παίρναμε τα μισά λεφτά μαύρα και για ένσημα ούτε συζήτηση. Εδώ και δεκαπέντε χρόνια ο χώρος του θεάτρου και της τηλεόρασης είναι απίστευτα νομότυπος. Από τη μια, δεν μπορούμε να κρύψουμε ούτε δραχμή από την εφορία και, από την άλλη, ποτέ δεν έχουμε άγχος για την ασφάλισή μας. Αυτό είναι μια πρόοδος. Φυσικά αυτά δεν γίνονται από τη μια μέρα στην άλλη. Αν περιμένουμε να πιούμε ένα χάπι και να αλλάξουμε μέσα σε μια νύχτα μάλλον θα απογοητευτούμε».
// Τι είναι Δημοκρατία;
«Η Δημοκρατία δεν είναι ένα ιδανικό πολίτευμα που το κατακτάς και τελείωσε. Είναι μια διαρκής αναμέτρηση και μια διαρκής αναζήτηση. Αυτό που χτες ήταν σωστό, σήμερα δεν είναι. Οι συνθήκες αλλάζουν διαρκώς και μας καλούν να επαναπροσδιοριζόμαστε συνέχεια. Η Δημοκρατία είναι μια διαρκής πάλη».
// Τα νέα φορολογικά μέτρα της κυβέρνησης πώς τα βλέπετε;
«Δεν μπορεί να υπάρξει απολύτως δίκαιος νόμος. Από την άλλη, είναι τόσες οι άδικες διαμαρτυρίες για το νόμο (όπως των ταξιτζήδων) που αναγκάζεσαι, θες δεν θες, να είσαι με το μέρος της κυβέρνησης. Μα, όταν φτάνουν να απεργούν και οι τελωνιακοί, έρχεσαι και τρελαίνεσαι. Από την άλλη, σε πολλές περιπτώσεις το τεκμήριο είναι πολύ ελαστικό. Ένα σπίτι 600 τετραγωνικών στη Νέα Κηφισιά (ας πούμε) θα έπρεπε να είναι τεκμήριο για πολύ πολύ υψηλότερα εισοδήματα απ’ όσο λέει το νομοσχέδιο. Και είναι πολλά αυτά τα πανάκριβα σπίτια…».
// Τη φορολόγηση της Εκκλησίας;
«Η στάση της Εκκλησίας στην πρόσφατη κρίση ήταν επιεικώς απαράδεκτη. Είναι κρίμα γιατί ο Ιερώνυμος δείχνει υπεύθυνος και σεμνός άνθρωπος. Προφανώς, πιεσμένος από κλίκες αρχιεπισκόπων, προσπάθησε να μας πείσει, αλλά μάταια. Δεν γίνεται να διακυβεύεται η οικονομική υπόσταση της χώρας και οι ιεράρχες να κοιτάζουν την τσεπούλα τους».
// Υπουργείο Πολιτισμού και υπουργείο Παιδείας υπάρχει;
«Προς το παρόν, όχι. Αλλά είναι τόσα και τόσο επείγοντα τα θέματα της νέας κυβέρνησης, που η κριτική στο υπουργείο Πολιτισμού αυτή την ώρα μοιάζει άκαιρη. Ωστόσο, δεν μπορεί να μη δει κανείς ότι δεν υπάρχει».
// Αρχαία τραγωδία στην Επίδαυρο;
«Πιστεύουμε ότι όλο και πιο πολύ σπανίζουν τα καλά ανεβάσματα των αρχαίων έργων.
Ανεβάζουμε την τραγωδία πολύ άσχημα. Δυστυχώς όμως, είμαστε και ο μόνος λαός που μπορεί να τη νιώσει σε βάθος».
Βολεμένοι επαναστάτες…
// Συμφωνείτε με τις επιχορηγήσεις στο
θέατρο;
«Δεν πιστεύουμε στην κρατικοδίαιτη τέχνη. Η τέχνη είναι ζωή και η ζωή είναι ρίσκο. Το βόλεμα κάποιων καλλιτεχνών του θεάτρου και του κινηματογράφου σε χρήματα που προέρχονται από δοσοληψίες και ανταλλαγές στους διαδρόμους του υπουργείου Πολιτισμού έχει αποτελέσματα ισχνά και αναιμικά. Πολλές φορές και επικίνδυνα. Γιατί πολύ συχνά παρουσιάζονται σαν επαναστάτες της τέχνης, ενώ οι πρακτικές τους μέσα στα υπουργεία και τις κρατικές υπηρεσίες είναι το ακριβώς αντίθετο».
// Υπάρχει Εθνικό Θέατρο σήμερα με την αίγλη του παρελθόντος; Είναι μια κάστα το
Εθνικό;
«Το Εθνικό του Μινωτή δεν μπορεί να υπάρξει ξανά. Είναι ένα σημαντικό σημείο αναφοράς, αλλά δεν μπορεί να αποτελεί μοντέλο για μια σύγχρονη λειτουργία του Εθνικού. Πιστεύουμε ότι μετά την ιστορική περίοδο των μεγάλων παραστάσεων του ’50 και του ’60 η παρουσία του Νίκου Κούρκουλου ήταν το πιο σημαντικό γεγονός στο Εθνικό. Γιατί ανανέωσε θεσμικά τη λειτουργία του θεάτρου και ταυτόχρονα επαναπροσδιόρισε την έννοια ”εθνικό”. Το έκανε ένα θέατρο πολυσυλλεκτικό, όπου αντιπροσωπεύονταν όλες οι τάσεις του ελληνικού θεάτρου και ταυτόχρονα το έκανε επίκεντρο του ενδιαφέροντος του κοινού. Σήμερα το Εθνικό περιόρισε την καλλιτεχνική γκάμα του και έκλεισε τις πόρτες του σε ένα μεγάλο κομμάτι του κοινού. Έχει πολύ συγκεκριμένες καλλιτεχνικές επιλογές και τρομερή μείωση των εισιτηρίων».
// Γιατί δεν παράγουμε στην Ελλάδα;
«Μα, παράγουμε. Παράγουμε πολλά πράγματα και μπορούμε πολλά περισσότερα, αλλά δεν έχουμε μάθει να συνεργαζόμαστε. Η προώθηση των προϊόντων είναι αποτέλεσμα συνεργασίας και συντονισμού. Και στον συντονισμό πάσχουμε. Πολλές φορές δημιουργούμε ο ένας στον άλλον εμπόδια και όχι πάντα κατά λάθος».