Τα μέτρα, πού οδηγούν άραγε;
Αυτό που λείπει από τη νεοελληνική πραγματικότητα είναι ένα όραμα που θα ενώσει τον κόσμο σε μια κοινή προσπάθεια. Όπως και στην περίπτωση της διακυβέρνησης Σημίτη, έτσι και τώρα μοιάζει να καταβάλλονται προσπάθειες ώστε να βαφτιστεί όραμα κάθε αυτονόητη προσπάθεια προόδου της δημόσιας ζωής, κυρίως στην Οικονομία. Στην περίπτωση του ευρώ, του κοινού ευρωπαϊκού νομίσματος, αυτό το σόφισμα έπιασε τόπο και αναδείχτηκε σε εθνικό στόχο. Στο βάθος, όχι πάντως πολύ μακριά, έλαμπε το φως των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004 και όλοι μας, ή η μεγάλη πλειοψηφία, περίμενε πώς και πώς «να διοργανώσει η Ελλάδα τους καλύτερους αγώνες» ως απάντηση σε όσους περίμεναν καταστροφή προκειμένου να καταδείξουν την ανοργανωσιά και την ανικανότητα των Ελλήνων. Όλων αυτών δηλαδή που σήμερα χαίρουν για την «οικονομική καταστροφή» της Ελλάδας και σπεύδουν να την εξηγήσουν αποκαλώντας άχρηστους, απατεώνες, τεμπέληδες τους Έλληνες. Το πρόβλημα είναι ότι σήμερα δεν λάμπει τίποτα στο βάθος του τούνελ. Κανένα φως συναρτημένο με εθνικό στόχο δεν υπάρχει, άρα τίποτα δεν κινητοποιεί τον κόσμο σε μια συγκεκριμένη κατεύθυνση. Ο ηθικός και υλικός εκβιασμός «κάντε οικονομία, μην ξοδεύετε, σφίξτε το ζωνάρι διότι αλλιώς θα καταστραφούμε ως χώρα» δεν λειτουργεί ως κίνητρο και μπορεί να έχει αντίθετα αποτελέσματα από εκείνα που περιμένουν οι εμπνευστές και οι εκτελεστές του συγκεκριμένου σχεδίου. Συχνά οι Έλληνες αντιδρούν άσχημα όταν βρίσκονται υπό πίεση και καταναγκασμό, αλλά πέραν αυτού, η προηγούμενη απειλητική προτροπή, όσο πειστική (και πιεστική) κι αν είναι, πρέπει να επενδυθεί με έναν στόχο. Διότι δεν είναι στόχος η αποφυγή της καταστροφής, δεν είναι κίνητρο, είναι κατάσταση: Τα βήματα για την ανατροπή της κατάστασης πρέπει να είναι ενταγμένα σε μια πορεία δημιουργίας με σκοπό να… Να τι; Αυτό λείπει. Και θα πρέπει να εφευρεθεί όσο γρηγορότερα γίνεται, μια και η βύθιση στο ημίφως (προς σκότος) της ανάγκης, του αναγκαστικού, γεννάει μόνο κλείσιμο, θλίψη, απομόνωση. Στοιχεία τελείως ξένα με τον χαρακτήρα των Ελλήνων και το συλλογικό ασυνείδητο.
Ίσως οι πιέσεις αυτές, οι ανάλογοι εκβιασμοί, λειτουργούν αποτελεσματικά σε χώρες του βορρά που η έννοια του πρέπει, του καθήκοντος, είναι αυτονόητα ταυτισμένη με το κοινωνικό σύνολο. Στις χώρες όμως αυτές, το κράτος δεν αποτελεί αντίπαλο και συχνά εχθρό των πολιτών. Χαίρει αξιοπιστίας που δοκιμάζεται καθημερινά με σημαντική επιτυχία. Εδώ δεν έχουμε ανάλογη εμπειρία, έτσι ο λόγος κάθε κυβέρνησης τίθεται εν αμφιβόλω στον βαθμό που οι πράξεις και οι επιλογές της δεν ταυτίζονται με όσα εξαγγέλλει, δηλώνει και επιθυμεί να πείσει γι’ αυτά. Μια πρώτη κίνηση της κυβέρνησης στην κατεύθυνση πειθούς των πολιτών (όχι για την κακή κατάσταση της οικονομίας, γι’ αυτό ο κόσμος είναι πεισμένος) είναι η ένταξη των όποιων μέτρων σε ένα σχέδιο εθνικής ανάταξης και ανάτασης. Αν αυτό δεν γίνει εγκαίρως, τα μέτρα θα εκφυλιστούν σε στοιχεία καταστολής και θα αντιμετωπιστούν έτσι από την πλειοψηφία. Και τότε το αποτέλεσμα θα είναι πραγματικά καταστροφικό. Συγχρόνως, η κυβέρνηση θα τεθεί από την εξέλιξη των πραγμάτων απέναντι στον κόσμο, χάνοντας οριστικά την ευκαιρία να δείξει ότι «όλοι είμαστε από την ίδια πλευρά». Είναι προφανές ότι ο κόσμος λειτουργεί και παράγει όταν υπάρχει ένα πρόταγμα, ένας στόχος. Η
απειλή από μόνη της δεν είναι αρκετή για να κινητοποιήσει. Ακόμα κι αν δεν εκφυλιστούν τα μέτρα σε κάτι εχθρικό, δεν μπορεί να αντέξουν για καιρό από μόνα τους, στον βαθμό που δεν συνιστούν λόγο αλλά μέσο. Μέσο για να πετύχουμε κάτι. Το κάτι αυτό πρέπει να περιέχει και το αύριο της εξόδου από την κρίση (η έξοδος είναι από μόνη της σημαντική, αλλά όχι αρκετή) ώστε να ξέρει ο κόσμος για ποιο πράγμα προσπαθεί και τι είναι αυτό που έρχεται μετά την ανάκαμψη, μετά την καταστροφή που γλιτώσαμε. Όταν τη γλιτώσουμε. Οι κινήσεις και οι επιλογές πρέπει να γίνουν τώρα, που υπάρχει ακόμα χρόνος και τα μέτρα δεν έχουν φθαρεί από τον χρόνο, την
αναποτελεσματικότητα ή την αδικία σε ό,τι αφορά το εύρος της εφαρμογής τους. Αλήθεια, αν όλα πάνε καλά, αύριο τι έρχεται; Καλό Πάσχα…