ΠΑΡΗΓΟΡΙΑ ΣΤΟΝ ΑΡΡΩΣΤΟ…

Κατ’ αρχήν, δηλαδή βασικά, πάσχει το κύριο σώμα της Συμφωνίας: Η παρεμβολή του ΔΝΤ για πρώτη φορά στα πράγματα της Ευρωζώνης συνιστά μια κατεξοχήν αρνητική εξέλιξη, την οποία ήθελε να αποφύγει πάση θυσία ο Τρισέ. Αδυνατώντας να αντισταθεί στον οδοστρωτήρα της Μέρκελ, ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας ανακοίνωσε ότι η ΕΚΤ παρατείνει και πέραν του 2010 τα ελαστικά κριτήρια για τη χορήγηση ρευστότητας στις ελληνικές τράπεζες. Η απολύτως θετική αυτή εξέλιξη σημαίνει ότι ακόμη κι αν υποβαθμίζονται από τους περιώνυμους οίκους τα ελληνικά ομόλογα, θα γίνονται δεκτά ως ενέχυρο από την ΕΚΤ. Ωστόσο η «εγκατάσταση» του ΔΝΤ στην επικράτεια της Ευρωζώνης συνιστά αρνητική εξέλιξη. Φερ’ ειπείν, το ΔΝΤ δεν χωρατεύει. Δανείζει μεν με χαμηλό επιτόκιο, αλλά απαιτεί και επιβάλλει πολύ σκληρά μέτρα, σαρωτικά και δυναστικά. Εν πάση περιπτώσει η «αρωγή» του ΔΝΤ, το οποίο ελέγχεται από τους Αμερικανούς, ανοίγει διάπλατα την πόρτα για να έχουν λόγο στα εσωτερικά της Ένωσης οι υπερατλαντικοί επικυρίαρχοι. Υπενθυμίζεται ότι πέραν της κυρίας Μέρκελ, την «αρωγή» του ΔΝΤ δεν την απέκλειε -και με τρόπο που προκαλούσε- ούτε ο κ. Γ. Παπανδρέου.
Στις λεπτομέρειες τώρα: Ο κύριος στόχος της ελληνικής κυβέρνησης δεν ήταν απλώς ο δανεισμός με επιτόκια χαμηλότερα από τα σημερινά εξωφρενικά, αλλά με χαμηλά επιτόκια σαν κι αυτά με τα οποία δανείζεται το σύνολο της Ευρωζώνης. Δυστυχώς, ο στόχος αυτός δεν επετεύχθη. Η Συμφωνία ορίζει ρητώς τα εξής: «Ο στόχος αυτού του μηχανισμού δεν είναι να παράσχει χρηματοδότηση στα μέσα επιτόκια της Ευρωζώνης, αλλά να θέσει κίνητρα επιστροφής στη χρηματοδότηση από τις αγορές το συντομότερο δυνατόν, μέσω τιμολόγησης επαρκούς ρίσκου. Τα επιτόκια δεν έχουν χαρακτήρα παραχώρησης, δηλαδή δεν θα περιέχουν οποιοδήποτε στοιχείο επιδότησης». Σε απλά ελληνικά αυτό σημαίνει ότι τα δάνεια που θα πάρει η Ελλάδα με την ενεργοποίηση του μηχανισμού, σε καμία περίπτωση δεν θα πλησιάζουν καν τον μέσον όρο! Ασφαλώς θα είναι χαμηλότερα από τα σημερινά, αλλά κατ’ ουδέναν τρόπο θα ικανοποιούν τον βασικό στόχο της Ελλάδος… Όμως η Συμφωνία λέει και κάτι ακόμα: Η δανειοδότηση αυτής της μορφής δεν θα είναι συνεχής, αλλά θα αποτελεί κίνητρο για να επιστρέψει η Ελλάδα στον δανεισμό από τις αγορές!
Το δεύτερο μεγάλο ζήτημα που ανισχεύεται στις «λεπτομέρειες» αφορά στο πότε ενεργοποιείται ο μηχανισμός. Τυπικά, αυτό θα συμβαίνει όταν υποβάλει αίτημα ένα μέλος της Ευρωζώνης. Όμως η απόφαση για ουσιαστική ενεργοποίηση, δηλαδή για την παροχή του δανείου, δεν είναι εύκολη υπόθεση.
Ένα παράδειγμα: Ας υποθέσουμε ότι η Ελλάδα ζητεί την ενεργοποίηση του μηχανισμού, επειδή συνεχίζει να δανείζεται με κάπως χαμηλότερα επιτόκια, αλλά αρκετά υψηλά και πάντως επαχθή για τα οικονομικά της. Στην περίπτωση αυτή δεν αποκλείεται να απορριφθεί το αίτημά της, διότι ενδεχομένως να κριθεί ότι είναι επαρκής η χρηματοδότηση από τις αγορές, έστω και με υψηλότερα από την επιθυμία της επιτόκια. Όμως, ακόμη κι αν τα περισσότερα μέλη της Ευρωζώνης συμφωνήσουν με το αίτημά της, υπάρχει κίνδυνος να μην ενεργοποιηθεί ο μηχανισμός, αν έστω και ένα μέλος προβάλει βέτο. Τέλος, η Συμφωνία είναι σαφής ως προς την αναπόφευκτη εμπλοκή του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου. Συγκεκριμένα, σημειώνεται ότι ναι μεν η χρηματοδότηση θα είναι κατά κύριο λόγο ευρωπαϊκή (δηλαδή το μεγαλύτερο ποσόν θα προέρχεται από τον μηχανισμό), αλλά αυτός ο μηχανισμός συμπληρώνει τη χρηματοδότηση του ΔΝΤ! Η ερμηνεία της λέξης «συμπληρώνει» παραπέμπει στο αναπόφευκτο της εμπλοκής του Ταμείου.
Ο έλληνας πρωθυπουργός, αντί να αρκεστεί σε χαμηλούς τόνους, έδωσε το σύνθημα για πανηγυρισμούς, λέγοντας ότι δικαιώνεται «η πολιτική της υπευθυνότητας» και ότι «οι θυσίες πιάνουν τόπο». Στο ίδιο μήκος και ορισμένα πρωτοσέλιδα «ουφ», καθώς και ποικιλώνυμα τηλεοπτικά και ραδιοφωνικά σχόλια, τα οποία μιλούσαν για «μεγάλη επιτυχία» και τα τοιαύτα. Εντάξει. Συμβαίνουν αυτά με την προπαγάνδα και τα παπαγαλάκια. Ωστόσο, ακόμη και αρθρογράφοι σε φιλοκυβερνητικές εφημερίδες εμφανίστηκαν συγκρατημένοι, με αφορμή τις «λεπτομέρειες», το ΔΝΤ και κυρίως το κατά πόσον θα σημειωθεί ανεκτή μείωση στα spread.
Όμως η μείωση αυτή δεν είναι αρκετή ως ευοίωνο στοιχείο, ώστε να γίνεται λόγος για «θυσίες που πιάνουν τόπο» και άλλα συναφή. Προέχει, ή τέλος πάντων έχει μεγάλη σημασία, μαζί με την αναμενόμενη μείωση των επιτοκίων, να αποδώσουν τα σκληρά μέτρα που έχουν ληφθεί, καθώς και η μάλλον αγνοημένη αλλά κυρίαρχης σημασίας αναπτυξιακή παράμετρος. Για το πρώτο, την απόδοση των μέτρων, υπάρχουν αρκετές αμφιβολίες, δεδομένου του ερασιτεχνισμού των κυβερνώντων και της παθογένειας στους υφιστάμενους μηχανισμούς του κράτους.
Σε ό,τι αφορά δε την αναπτυξιακή πτυχή, ουδείς λόγος συνηγορεί υπέρ της αισιόδοξης προοπτικής. Ακόμη και να «πέσουν» χρήματα στην αγορά, τώρα που οι τράπεζες κάπως θα αναπνεύσουν, δεν υπάρχει κανένα σοβαρό αναπτυξιακό σχέδιο, καμία συγκροτημένη μελέτη για τους κρίσιμους τομείς της ελληνικής οικονομίας, καμία ευφάνταστη κυβερνητική πρωτοβουλία προς την κατεύθυνση αυτή. Η πιθανή εισροή ρευστού στις παραγωγικές μονάδες θα ανακουφίσει πρόσκαιρα την οικονομία και την αγορά, αλλά πολύ σύντομα θα επανέλθουμε στην προτέρα, προβληματική κατάσταση. Ας σημειωθεί παρεμπιπτόντως ότι ήδη στην αγορά εργασίας γίνονται σημεία και τέρατα, καθώς η οικονομική κρίση, ως πραγματικός λόγος αλλά και ως άλλοθι, ωθεί τους εργοδότες σε «καταπάτηση θεμελιωδών δικαιωμάτων των εργαζομένων» (μετατροπές βασικών όρων της εργασιακής σχέσης, ατομικές συμβάσεις, ελαστικοποίηση κ.λπ.).
Συνηθίσαμε να επικαλούμαστε τον «καλό Θεό της Ελλάδας», ο οποίος μας έβγαζε πάντοτε από τη δύσκολη θέση. Τώρα, απ’ ό,τι φαίνεται, ο «καλός Θεός» δεν επισημαίνεται ούτε στα προφανή ούτε στις λεπτομέρειες, όπως έλεγε ο Φλωμπέρ. Και γι’ αυτό ίσως φτάσαμε, όπως σημείωνε πρόσφατα η «Εστία», να προβάλλουμε ως εθνικό όραμα τον δανεισμό…