Μας σπρώχνουν προς το ΔΝΤ

Η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι μια οικονομική ένωση με κοινό νόμισμα, αλλά με τελείως διαφορετικά εθνικά ενδιαφέροντα και συμφέροντα. Με άλλα λόγια, είναι μια ομάδα εθνικών κρατών που αποφάσισαν να υιοθετήσουν ένα κοινό νόμισμα και μια κοινή οικονομική πολιτική βασισμένη σε κανόνες (Σύμφωνο Σταθερότητας), αγνοώντας τελείως τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά κάθε χώρας, όχι μόνο τα οικονομικά αλλά και τα γεωγραφικά, ακόμη και τα ιστορικά και πολιτισμικά.
Σε άλλο επίπεδο βρίσκεται η γερμανική οικονομία ή ακόμη και η γαλλική και σε άλλο επίπεδο η πορτογαλική, η ελληνική, η ισπανική, ακόμη και η ιταλική. Άλλη διάρθρωση έχουν τα ΑΕΠ της Γαλλίας και της Γερμανίας, ακόμη και της Ολλανδίας και της Αυστρίας, και άλλη αυτά των χωρών του Νότου. Άλλες υποχρεώσεις έχει η Ελλάδα όταν πρέπει να δαπανά το 5,6% του ΑΕΠ της σε στρατιωτικές δαπάνες ή να υποδέχεται και να συντηρεί παρά τη θέλησή της εκατοντάδες χιλιάδες παράνομους μετανάστες και άλλες οι χώρες του Βορρά. Άλλη νοοτροπία έχουν οι βόρειοι εταίροι και άλλη οι λαοί του Νότου.
Δεν συζητάμε ποια είναι η καλύτερη, αλλά ποια πλησιάζει περισσότερο το μοντέλο της δημοσιονομικής πειθαρχίας που επιβάλλουν οι Γερμανοί στην Ένωση. Δεν είναι τυχαίο ότι τα περασμένα επτά χρόνια ο γερμανός εργαζόμενος πήρε ουσιαστικά μηδενικές αυξήσεις και δεν υπήρξαν μεγάλης κλίμακας αντιδράσεις, σε αντίθεση με τις χώρες του Νότου και τη Γαλλία. Την ώρα αυτή της κρίσης αποκαλύπτονται πολιτικές που εφαρμόστηκαν τα προηγούμενα χρόνια και που οδήγησαν στη σημερινή ανισορροπία πλεονασμάτων και ελλειμμάτων μεταξύ Γερμανίας και λοιπών εταίρων. Η αυστηρή δημοσιονομική πολιτική της Γερμανίας και οι μηδενικές αυξήσεις στους εργαζομένους όχι μόνο περιόρισαν την εσωτερική ζήτηση, αλλά δημιούργησαν και σοβαρά κοστολογικά πλεονεκτήματα στις γερμανικές επιχειρήσεις, οι οποίες αύξησαν κατακόρυφα τις εξαγωγές τους προς τα άλλα μέλη της ΕΕ, με αποτέλεσμα να αποκτήσουν σοβαρά εμπορικά πλεονάσματα, αφήνοντας παράλληλα τους πλέον αδύναμους εταίρους με μεγάλα ελλείμματα.
Τα δύο σημεία αναφοράς του προβλήματος είναι το χρέος και η ανάπτυξη. Τις τελευταίες εβδομάδες αρχίζουν να πληθαίνουν οι φωνές ότι τόσο σκληρά μέτρα θα οδηγήσουν τις οικονομίες σε μακροπρόθεσμη ύφεση και σε στασιμοπληθωρισμό και δύσκολα θα βγουν από το τούνελ της ύφεσης, ενώ δεν αποκλείονται και κοινωνικές εκρήξεις. Θιασώτης της θεραπείας-σοκ είναι η Άνγκελα Μέρκελ, η οποία θεωρεί ότι μόνο μέσα από ένα αυστηρό πρόγραμμα δημοσιονομικής προσαρμογής θα μπορέσει η Ελλάδα να αντιμετωπίσει την κρίση. Για τον λόγο αυτόν, οποιαδήποτε βοήθεια στη φάση αυτή δεν οδηγεί στην επίλυση του προβλήματος.
Από την άλλη πλευρά, η Γαλλία υιοθετεί μια πιο χαλαρή προσέγγιση, χωρίς να υποβαθμίζει την αξία των μέτρων περικοπής δαπανών. Η θέση της έρχεται πιο κοντά στη φιλοσοφία Ομπάμα, δηλαδή της τόνωσης της εσωτερικής αγοράς μέσα από δημόσιες επενδύσεις, ώστε από τη βελτίωση της οικονομίας και της απασχόλησης να αυξηθούν τα φορολογικά έσοδα. Η λήψη μέτρων σε μία δόση για την αντιμετώπιση της κρίσης, η αποκαλούμενη δηλαδή γερμανική συνταγή, κινδυνεύει να οδηγήσει τις αδύνατες οικονομίες σε τούνελ μακροχρόνιας ύφεσης. Όταν το ΔΝΤ εφάρμοσε τη φιλοσοφία λιτότητας (austerity philosophy) στη δεκαετία του ’90 σε χώρες με αδύνατες οικονομίες, τα αποτελέσματα ήταν αντίθετα από τα προσδοκώμενα.
Όταν όμως είσαι ο ισχυρότερος εταίρος της Ένωσης και θέλεις να έχεις κοινό νόμισμα μέσα σε μια κατ’ επίφαση ενιαία οικονομική Ευρώπη, τότε δεν μπορείς να λειτουργείς μόνο με καθαρά εθνικά κριτήρια. Η πολιτική αυτή έχει έννοια στον βαθμό που οι εταίροι σου έχουν αντοχές να εισάγουν τα προϊόντα σου χωρίς να δημιουργούν ελλείμματα. Από ένα σημείο και μετά είναι βέβαιο ότι θα δημιουργηθεί κρίση όπως αυτή της Ελλάδας, που πριν απ’ όλα θα επηρεάσει το κοινό νόμισμα και την οικονομία σου.
Για να χορέψεις τανγκό χρειάζονται δύο, είπε η γαλλίδα υπουργός Οικονομίας, καλώντας τη Γερμανία να προχωρήσει σε άμεση ενίσχυση της εσωτερικής της ζήτησης. Δεν μπορούμε να ζητάμε μέτρα μόνο από τις χώρες με ελλείμματα, συνέχισε χαρακτηριστικά σε δηλώσεις της προς τους «Financial Times», όταν εμείς έχουμε σημαντικό μερίδιο ευθύνης στη δημιουργία τους.
Βέβαια, για να μη γίνει παρανόηση, οι ευθύνες των ηγεσιών των προβληματικών οικονομιών του Νότου και ιδιαίτερα της Ελλάδας είναι τεράστιες και σε καμία περίπτωση δεν καλύπτονται από τη σφιχτή δημοσιονομική πολιτική της Γερμανίας. Αν στην περίπτωση της πρώτης η οικονομική πολιτική κινήθηκε στα άκρα, στην Ελλάδα η κατάσταση έφτασε στα όρια του απόλυτου εκτροχιασμού και της ανευθυνότητας.
Και τώρα τι;
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι τα δημοσιονομικά μέτρα που παίρνει η κυβέρνηση είναι δικαιολογημένα και το Βερολίνο πιέζει σκληρά προς την κατεύθυνση αυτή. Όμως σήμερα προέχει το καθαρό ταμειακό πρόβλημα της χώρας. Η απόφαση για Ευρωπαϊκή Ένωση ή ΔΝΤ θα πρέπει σύντομα να ληφθεί, δεδομένου ότι πολλή συζήτηση έχει γίνει για το θέμα και ήδη κάποιοι έχουν αρχίσει να δείχνουν την κατεύθυνση.