Η αγέραστη επικαιρότητα του ’21
«Tο Ελληνικόν Έθνος μαρτύρεται τον ουρανόν και την γην ότι υπάρχει ακόμη, μολονότι ο φοβερός ζυγός των Οθωμανών ηπείλει να το εξοντώσει». (Η εν Επιδαύρω Α΄ των Ελλήνων Εθνική Συνέλευσις 15/1/1822).
Ναι υπήρχε και δεν έπαψε να υπάρχει ως σήμερα εις πείσμα του γεγονότος ότι πολλοί έξωθεν, αλλά και οι εντός των τειχών εθνομηδενιστές νυχθημερόν «μοχθούν» για να το εξαφανίσουν. Και θα υπάρχει όσο η απερινόητη διαλεκτική της ιστορίας θα δρά καθ’ υπέρβαση της λογικής της ιστορίας και υπό την επήρεια των μυστικών δυνάμεων της ζωής. Όσο δηλαδή θα υπάρχουν Έλληνες που θα αρδεύονται από τις ίδιες διαιώνιες πηγές που ενέπνευσαν τους προγόνους μας την ημέρα του Ευαγγελισμού.
Στην επτάχρονη επαναστατική περίοδο το Γένος επέδειξε όλες τις αρετές του. Αλλά σε ορισμένες φάσεις και όλα τα ελαττώματά του. Ο Αγώνας ανέδειξε ηγέτες πνευματικούς, στρατιωτικούς και πολιτικούς και μετέβαλε ανυποψίαστους ως χθες βουκόλους και ναυτικούς σε ήρωες. Πρόκειται για μια υπέρβαση της συλλογικής συνείδησης του Ελληνισμού, τελικά για ένα θαύμα.
Οι ηγεμόνες της Ευρώπης πανομοιότυποι με τους τωρινούς επιγόνους τους: « Άλλος σου έκλαψε εις τα στήθια, / αλλ’ ανάσταση καμιά / άλλος σου έταξε βοήθεια / και σε γέλασε φρικτά» (Σολωμός).
Στα φοβερά χρόνια της δουλείας η καταφυγή και το πρόφραγμα των υποδούλων είναι η εθναρχούσα Εκκλησία.
Αυτή διέσωσε ζωντανό το φρόνημα, όρθια την ελπίδα και ενεργή τη βούληση της αποτίναξης του ζυγού της τυραννίας. Αυτή δίδαξε ότι ο Γολγοθάς οδηγεί στην Ανάσταση. Για τον ρόλο της που έχει πολλαπλώς συκοφαντηθεί εγκυρότερος να τον αποτιμήσει είναι ο μαρξιστής ιστορικός Νίκος Σβορώνος.
« Η Εκκλησία παραμένει (..) η κατευθυντήρια δύναμη του Έθνους. Επικεφαλής της εθνικής αντίστασης σ’ όλες τις μορφές της, εργαζόμενη για το σταμάτημα των εξισλαμισμών, συμμετέχοντας σ’ όλες τις εξεγέρσεις, ακόμα και διευθύνοντάς τες (έχει δείξει μεγάλο αριθμό Νεομαρτύρων που είναι σύγχρονα και ήρωες της χριστιανικής πίστης και της εθνικής αντίστασης) ρύθμιζε επίσης την πνευματική ζωή» (Επισκόπηση σ. 49).
Οι θρύλοι, οι μύθοι, η ανιστόρηση των ηρωϊκών κατορθωμάτων και πάνω απ’ όλα η βαθιά πίστη στο Θεό, κράτησαν φλεγόμενη τη δάδα της λευτεριάς και άμεση την ανταπόκριση στην προτροπή «Ώ παίδες Ελλήνων ίτε / ελευθερούτε πατρίδα».
Οι επαναστάτες προδομένοι από τους ξένους, ομοδόξους και ετεροδόξους, προχώρησαν βασισμένοι στις δικές τους δυνάμεις. «Να μην έχωμεν ελπίδα λυτρώσεως άλλην παρά από τον εαυτό μας και από τον Ύψιστον» (Κολοκοτρώνης). Οι νίκες τους όμως ξεσήκωσαν τις ευαίσθητες συνειδήσεις ποιητών, λογίων και άλλων ελεύθερων Ευρωπαίων που δημιούργησαν εκείνο το θαυμαστό κίνημα του Φιλελληνισμού. Ο ελληνικός πατριωτισμός (ο γνήσιος, όχι ο ψευδώνυμος «νέος πατριωτισμός» της τάχα ανανεωτικής Αριστεράς) στοχεύει βεβαίως τη νίκη, αλλά δεν λυγίζει μπρος στην ανάγκη της θυσίας. Η διαχρονική ελληνική πολεμική αρετή επιβεβαιώθηκε στο «ελευθερία ή θάνατος» ως η ανέκκλητη προσταγή.
Ανήμερα των Βαΐων (1825) έγινε η ηρωϊκή Έξοδος του Μεσολογγίου. Μ. Τετάρτη έφτασε το κακό μαντάτο στο Ναύπλιο. Στην Εθνική Συνέλευση οι βουλευόμενοι αποφάσισαν να προσφύγουν στον πρέσβη της Αγγλίας στην Κωνσταντινούπολη τον Γεώργιο Κάνιγκ να μεσολαβήσει στον Σουλτάνο για συμβιβαστική λύση.
Εξουδετέρωσε την ηττοπάθειά τους ο Κολοκοτρώνης. Ματαίωσε το απονενοημένο εγχείρημα η δραστική παρέμβαση του Δημ. Υψηλάντη: «Σας φοβίζει η πτώσις του Μεσολογγίου; Αφιερωθείτε ως εις τας αρχάς του Αγώνος, εις την χαρακτηριστικήν ενέργειαν και τον πατριωτισμόν των Ελλήνων. Το στήθος κάθε Έλληνος ας γίνει Μεσολόγγι!». Έτσι συνέχισε ο Αγώνας.
Οι μεγάλες εξορμήσεις των εθνών προαπαιτούν μια Μεγάλη Ιδέα ως κινητήρια δύναμη συσπείρωσης και προέλασης. Οι Έλληνες την είχαν, αλλά με τη Συνθήκη της Λωζάννης την υπέβαλαν σε ευθανασία. Οι Ξένοι εάν και εφόσον συμπίπτουν τα συμφέροντά τους είναι εταίροι και σύμμαχοι. Η Ναυμαχία του Ναυαρίνου είναι η εντιμότερη υπέρ ημών κίνηση των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων.
Η ενότητα και η ομοψυχία του Έθνους είναι σωτήρια σε ευχάριστες και δύσκολες στιγμές.
Το Γένος επανέλαβε τον καλό εαυτό του στον Μακεδονικό Αγώνα και στους Βαλκανικούς πολέμους. Ο Διχασμός ανέτρεψε τη Μεγάλη Ελλάδα. Ο δισταγμός τον Ιούλιο του 1922 και ο φόβος τον Μάιο του 1923 ματαίωσαν την απελευθέρωση της ιερής πόλεως του Ελληνισμού, της Κωνσταντινούπολης (Dοuglas Daikin).
Οι Τούρκοι 190 χρόνια μετά εξακολουθούν να είναι, μετά τον κακό εαυτό μας, ο διαχρονικός εχθρός μας. Όλες οι κινήσεις προσέγγισης των τελευταίων ετών γίνονται με μονόπλευρες ελληνικές παραχωρήσεις και υποχωρήσεις που αποθρασύνουν έτι μάλλον την επιθετικότητα του άλλου.
Οι σύγχρονοι Έλληνες και πρωτίστως οι ηγέτες τους οφείλουν να απαλλαγούν από το απολύτως αδικαιολόγητο φοβικό σύνδρομο που διακατέχονται αποδεχόμενοι τη διαπίστωση του Ρήγα για τον Τούρκο:
«Ποτέ μη φοβηθείτε / πως είναι δυνατός / καρδιοχτυπά και τρέμει / σαν το λαγό κι αυτός!».