Τα μέτρα θα βαθύνουν την ύφεση

Τα μέτρα που έλαβε η κυβέρνηση Γ. Παπανδρέου προκάλεσαν παλλαϊκή οργή στην Ελλάδα και ικανοποίηση στις Βρυξέλλες και διεθνώς γενικότερα. Και δικαίως. «Έξω», βλέπουν στο πακέτο των ληφθέντων μέτρων τη στέρεη βάση, στην οποία θα στηριχθεί η ανάγκη αυξημένου δανεισμού της Ελλάδας. Για δε την εξυπηρέτηση των δανείων που θα συναφθούν, θα υπάρχει πάντοτε η πίεση να ληφθούν και άλλα μέτρα, της ιδίας πάντοτε ποιότητος και «αμεσότητος». Πέραν αυτού, είναι και το διπλό κέρδος: Και το ευρώ, στο μέτρο που κινδύνευε από την «ελληνική περιπέτεια», διασφαλίζεται, και δημιουργείται ένα «ευρωπαϊκό μοντέλο παρέμβασης» για την Ισπανία, Πορτογαλία ή όποιον έχει σειρά. Στην Ελλάδα, από την άλλη πλευρά, η παλλαϊκή οργή που προκάλεσαν τα μέτρα, δεν χρήζει αναλύσεως. Ούτε γιατί τα μέτρα βρίσκονται στον αντίποδα των όσων προεκλογικά ελέγοντο ούτε καν για την αναποτελεσματικότητά τους. Αρκεί για την αναφορά στην παλλαϊκή οργή και αγανάκτηση αυτό το «δεν πάει άλλο» που λέει ο μέσος πολίτης.
Το τραγικό με τα μέτρα είναι ότι στο σύνολό τους συνιστούν «θυσίες χωρίς αντίκρισμα». Και τούτο γιατί αποτελούν «σανίδα σωτηρίας», η οποία σώζει μεν, αλλά δεν εγγυάται συνέχιση του ταξιδιού. Τα μέτρα είναι μεσο-μακροπροθέσμως αναποτελεσματικά και γιατί είναι κοινωνικώς άδικα, αλλά και γιατί δεν έχουν διαρθρωτικό, μόνιμο, χαρακτήρα. Από το 1995, οι επιθεωρητές των Βρυξελλών, του ΟΟΣΑ και του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, κάθε χρόνο μας συνιστούσαν να πάρουμε διαρθρωτικά μέτρα. Ουδέποτε ελήφθησαν. Είχαμε και έχουμε, λόγω πολιτικών επιλογών, στρεβλή οικονομία με κορυφαία και δεσπόζουσα συνθήκη την παραοικονομία που διαθλά κάθε εικόνα και αποτελεί τον μεγαλύτερο παράγοντα «παραποίησης στοιχείων». Για την οποία μέχρι και Εξεταστική Επιτροπή συγκροτεί η… ανύποπτη για τις ευθύνες του παρελθόντος κυβέρνηση.
Και, φυσικά, το χειρότερο είναι ότι όχι μόνο στην ίδια τη δέσμη των μέτρων δεν περιλαμβάνεται κανένα απολύτως ίχνος διαρθρωτικής παρέμβασης, αλλά και ότι δεν γίνεται κανείς απολύτως λόγος για μια τέτοια προοπτική (πέραν βεβαίως της «πράσινης ανάπτυξης», η οποία προς το παρόν είναι και… άυλη). Κι όμως, ο απλός πολίτης –όχι το «εύρημα» των συντακτών των ομιλιών του πρωθυπουργού, αλλά ο πραγματικός– αποδεχόμενος την πραγματικότητα των μέτρων, περίπου όπως αντιλαμβάνεται το αμετάκλητο του θανάτου, λέει στο κάθε «κανάλι» που τον ρωτά: «Θα τα έδινα αν άλλαζε η κατάσταση, αλλά δεν θα αλλάξει τίποτα». Και πράγματι. Και αν ακόμη δεν ήταν περίπου έξι δισ. ευρώ τα αναμενόμενα έσοδα, αλλά το διπλάσιο, στο κύριο πρόβλημά μας, που είναι η δομή του τεράστιου και ανίκανου να λειτουργήσει δημοσίου τομέα και συνακολούθως το επίπεδο των υπηρεσιών του, δεν αλλάζει τίποτα απολύτως. Τα μέτρα λοιπόν όχι μόνο είναι εξ αντικειμένου ανεπαρκή να θέσουν τη χώρα σε αναπτυξιακή τροχιά, αλλά και ρίχνουν την ελληνική οικονομία σε αδιέξοδο φαύλο κύκλο, ύφεσης και δανεισμού.
Είναι δε χαρακτηριστικό της γενικότερης νοοτροπίας το γεγονός ότι το βάρος για τη διασφάλιση του δανεισμού και της εξυπηρέτησής του το επωμίζονται μονομερώς οι ασθενέστερες εισοδηματικά κατηγορίες πολιτών. Τα μέτρα που έλαβε η κυβέρνηση όχι μόνο δεν κάνουν τίποτα για να άρουν τον αντικοινωνικό –και τελικά αντιοικονομικό– χαρακτήρα του όλου συστήματος της κατανομής των βαρών, αλλά επιτείνουν την ανισοκατανομή τους. Και αυτό το ομολογεί –σε βαθμό διακήρυξης– η ίδια η κυβέρνηση με την κοινολόγηση των αναμενόμενων εσόδων κατά κατηγορία μέτρων. Το σύνολο των αναμενομένων εγγίζει, αν δεν ξεπερνά, τα 6 δισ. ευρώ. Προς το παρόν αντιπαρερχόμαστε την προεκλογική εξαγγελία του Γ. Παπανδρέου ότι τα διαφεύγοντα μέσω παραοικονομίας φορολογικά έσοδα ήταν –και προφανώς είναι και σήμερα– 30 δισ. ευρώ. Και την αντιπαρερχόμαστε γιατί εντάσσεται στην καθαρώς πολιτική προσέγγιση του θέματος, στην οποία σήμερα δεν θα επεκταθούμε, μένοντας στην «οικονομική» πλευρά. Σε ένα σύνολο, λοιπόν, 6 δισ. ευρώ έχουμε την εξής αντικοινωνική, αντιπαραγωγική, αντιοικονομική τελικά ανισοκατανομή:
— Περίπου 2,75 εκατ. ευρώ αναμένονται από την αύξηση εμμέσων φόρων.
— Περίπου 1,1 εκατ. ευρώ αναμένεται από την κατάργηση προγραμμάτων.
— Περίπου 1,9 εκατ. ευρώ από την περικοπή μισθών, συντάξεων και επιδομάτων.
— Υπάρχουν δύο μέτρα που αφορούν τους ειλικρινείς φορολογούμενους: Αύξηση του συντελεστή σε 45% για τα ετήσια εισοδήματα άνω των 100.000 ευρώ και επιβολή έκτακτης εισφοράς 1% για τα εισοδήματα αυτά. Αυτό όμως που η κυβέρνηση προβάλλει ως «φορολογική δικαιοσύνη», στην πραγματικότητα είναι η απόλυτη φορολογική αδικία. Γιατί ακριβώς αυτή η κατηγορία των πολιτών, και χωρίς τα νέα μέτρα, πληρώνει φόρο (παρακρατούμενο στην πηγή και τελικό στην εφορία) τέτοια ποσά, που δεν δηλώνουν ούτε ως φορολογητέο συνολικό εισόδημα οι πολυπληθέστερες ομάδες επαγγελματιών και άλλων κατηγοριών φορολογουμένων που μονίμως και εξοργιστικώς φοροδιαφεύγουν. Και που τώρα επιβραβεύονται από την κυβέρνηση.
— Υπάρχουν, τέλος, δύο κατηγορίες μέτρων, οι οποίες προδήλως αναφέρονται στα αντικειμενικώς πολύ υψηλά εισοδήματα: α. Αύξηση στο 2% και για μία τριετία του Φόρου Μεγάλης Ακίνητης Περιουσίας (άνω των 5 εκατ. ευρώ) και β. Αύξηση φόρου από 3% στο 15% στα ακίνητα των offshore εταιρειών.
Γιʼ αυτές ακριβώς τις δύο κατηγορίες –που ουσιαστικώς είναι μία– η κυβέρνηση δεν δίνει καμία εκτίμηση προσδοκώμενων εσόδων. Αν δηλαδή η κυβέρνηση ήταν φορολογική αρχή, μια κάποια εφορία, θα έστελνε στις κατηγορίες αυτές παραστατικό με την ένδειξη: «Αμελείται». Που όλοι ξέρουν τι ακριβώς σημαίνει.
Αυτή είναι η αντίληψη που έχει η κυβέρνηση για τη –συνταγματικώς, υποτίθεται, κατοχυρούμενη– κοινωνική και φορολογική δικαιοσύνη και αυτή είναι η πρακτική εφαρμογή της. Αυτές είναι, τελικώς, οι πραγματικές δυνατότητες της κυβέρνησης να θέσει τη χώρα σε αναπτυξιακή τροχιά, αλλά και να αντιληφθεί το απλό και αυτονόητο ότι η «σανίδα σωτηρίας» είναι εξ ορισμού «βρεγμένη»…