Αποθηρίωση ή λύτρωση;

Αν χαρακτηρίζαμε «μπουλούκι» τον ερασιτεχνικό θίασο που κυβερνά τη χώρα, θα αδικούσαμε τα «μπουλούκια» του παρελθόντος. Μπορεί να ήταν ανοργάνωτοι εκείνοι οι περιπλανώμενοι θίασοι, αλλά είχαν συγκεκριμένο ρεπερτόριο και καλούς ηθοποιούς. Ετούτοι εδώ αποδεικνύονται επαγγελματίες… ανίκανοι. Ένα θλιβερό σκορποχώρι που αδυνατεί να διαχειριστεί ακόμη και κάποιες φρέσκες ιδέες που εισκόμισε στο πολιτικό σκηνικό…

Υπό αυτές τις συνθήκες, υπάρχει περίπτωση –και δυνατότης– να ανακάμψει στοιχειωδώς η χώρα; Και σ’ αυτό το πρωτοφανές σκηνικό, ποιες θα είναι οι εσώτερες συνέπειες για την ελληνική κοινωνία; Θα είναι παιδευτικός ο ρόλος της καταθλιπτικής κρίσης ή μέσα στο χάος της κοινωνικής αναταραχής θα εξωτερικευτούν όλα τα αρνητικά στοιχεία και παράλληλα θα μαραθούν σταδιακά και θα απονεκρωθούν τα θετικά γνωρίσματα αυτής της μεσογειακής κουκκίδας;

Για τους πέντε μήνες της νέας διακυβέρνησης ισχύει η πικρή παρατήρηση της λαϊκής θυμοσοφίας: «Ήταν στραβό το κλήμα, το έφαγε και ο γάιδαρος»… Η Βάσω Παπανδρέου το είπε αλλιώς, αλλά εξίσου καίρια: «Όταν καίγεται το σπίτι σου, δεν κάνεις διαρρύθμιση στα έπιπλα»! Εννοούσε αυτό που καταλαβαίνει πια ο καθένας: όταν η κατάσταση είναι τραγική, δεν αφήνεις να περνάει ανεκμετάλλευτος ο καιρός, παίζοντας με τη… διαβούλευση. Παίρνεις μέτρα έγκαιρα, πριν σε καταπιούν τα spread, ενεργοποιείς αμέσως τους φοροεισπρακτικούς μηχανισμούς, ανακοινώνεις όσο πιο γρήγορα μπορείς το φορολογικό νομοσχέδιο. Και, ταυτόχρονα, προσφέρεις μια συγκεκριμένη και συγκροτημένη πρόταση για την τόνωση της αγοράς και την ανάπτυξη. Ετούτοι έπραξαν ακριβώς τα αντίθετα, με τα γνωστά οδυνηρά αποτελέσματα. Φερ’ ειπείν, από τα περίφημα 31 δισ. που υποτίθεται ότι δεν έχει εισπράξει η ΝΔ, τελικά υπάρχουν προς είσπραξιν μόνο τα 8 δισ. (τα υπόλοιπα τα χρωστούν επιχειρήσεις που χρεωκόπησαν). Από αυτά, λοιπόν, μπήκαν στα ταμεία του κράτους μόλις 400.000.000 ευρώ. Στα νοσοκομεία, όπως κατήγγειλε ο βουλευτής του ΠΑΣΟΚ Έκτωρ Νασιώκας, τα χρέη τριπλασιάστηκαν επί νέας διακυβέρνησης, διότι καθυστέρησαν οι διοικητικές διευθετήσεις! Και καθώς καθυστέρησε το φορολογικό νομοσχέδιο, υπάρχει κίνδυνος να πάει στράφι η χρονιά, στο θέμα των εσόδων, όπως είπε μπροστά στον Παπακωνσταντίνου ο παλιός εφοριακός και νυν βουλευτής του ΠΑΣΟΚ Ανδρέας Μακρυπίδης…

Όμως υπάρχουν και χειρότερα. Το περιστατικό στον Πειραιά, αποκαλυπτικό ασυνεννοησίας και ανοργανωσιάς, είναι χαρακτηριστικό: Στη συνέντευξη Τύπου για τα έργα στο μεγάλο λιμάνι, ο Πάγκαλος αναφέρθηκε στις σχετικές προτάσεις της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, χωρίς να γνωρίζει ότι παρόμοιες προτάσεις, οι οποίες αποτέλεσαν και τη βάση για τα εξαγγελθέντα έργα, είχε καταθέσει το υπουργείο Οικονομίας. Έκπληκτη η παριστάμενη κυρία Κατσέλη παρενέβη ευγενικά και είπε στον κ. Πάγκαλο εκείνα που θα έπρεπε να γνωρίζει… Αν ληφθεί υπ’ όψιν ότι ο Πάγκαλος είναι αντιπρόεδρος της κυβέρνησης και συντονιστής του κυβερνητικού σχήματος, εύκολα εξάγει κανείς αποκαρδιωτικά συμπεράσματα… (Επί του πιεστηρίου: Την ώρα που γράφονταν οι γραμμές αυτές, τα ράδια μετέδιδαν ότι αρπάχτηκαν άγρια στη Βουλή ο Χρήστος Παπουτσής με τον υφυπουργό Οικονομικών Φίλιππο Σαχινίδη)…

Συνοψίζοντας: Προεκλογικώς έλεγαν συνειδητά ψεύδη, αν και γνωρίζαν άριστα την κατάσταση της οικονομίας. Μετεκλογικώς, αντί να αποδυθούν σε μια προσπάθεια ανάταξης, παίρνοντας αμέσως τα αναγκαία μέτρα, προτίμησαν να επιβαρύνουν τη θέση της χώρας μιλώντας μόνοι τους για χρεωκοπία αλλά και να χαριεντίζονται με τη… διαβούλευση και την άσαρκη «πράσινη ανάπτυξη». Το σπίτι καιγόταν και αυτοί άκουγαν εκστασιασμένοι τα τριζόνια να τραγουδούν στα ερείπια…

Δεν χρειάζονται μαντικές ικανότητες για να προβλέψει κανείς τις εξελίξεις. Απελπισμένος ο κόσμος θα αντιδράσει δυναμικά στη βίαιη και οδυνηρή αλλαγή συνθηκών της ζωής του. Η παλιά γηπεδική έκφραση «αίμα και άμμος» αποδίδει εναργώς όσα μέλλεται να συμβούν. Επί ξύλου κρεμάμενη η πλειονότης δεν θα διστάσει να υιοθετήσει συμπεριφορές και να καταφύγει σε μεθόδους που απέχουν παρασάγγας από το πολιτικώς ορθόν των συνδικαλιστικών διεκδικήσεων. «Θα φάει η μύγα σίδερο», κατά το κοινώς λεγόμενον. Όταν θα αρχίσουν να κατάσχονται σπίτια και αυτοκίνητα σωρηδόν, να κλείνουν επιχειρήσεις και να πληθαίνουν οι στρατιές των ανέργων, τα μάτια αγριεύουν. Και η κατάσταση βρίσκεται εκτός ελέγχου…

Αυτό το ζοφώδες πλαίσιο ευνοεί την παραβατικότητα, «επιδοτεί» την εγκληματικότητα, τρέφει την πορνεία και υπονομεύει τους κώδικες αξιών, με τους οποίους πορεύονται αρκετοί άνθρωποι. Ένας αξιοπρεπής εργαζόμενος ενδέχεται να λυγίσει και να γίνει ευένδοτος μπροστά στο αφεντικό, προκειμένου να μη χάσει τη δουλειά του. Λίγοι αντέχουν εν μέσω σαρωτικής καταιγίδας… Τέτοιες ώρες, η αλληλεγγύη εξορίζεται, το συλλογικόν της προσπάθειας, για αντίσταση και οι χειμαζόμενοι –στο πρώτο στάδιο της αμηχανίας και του φόβου– προσπαθούν κατά μόνας να περισώσουν «οτιδήποτε αν σώζεται», αδιαφορώντας για τους άλλους. Ήδη, είναι φανερά τα σημάδια του «κοινωνικού αυτοματισμού»: η μία κοινωνική ομάδα αποδοκιμάζει τις κινητοποιήσεις της άλλης (φάνηκε στο κλείσιμο των δρόμων από τους αγρότες) και, ακόμη χειρότερα, εκείνοι που βρίσκονται σε δεινή θέση (π.χ. άνεργοι ή κακοπληρωμένοι του ιδιωτικού τομέα) καταφέρονται εναντίον εκείνων που προσπαθούν να αναχαιτίσουν τη λαίλαπα των περικοπών και της μείωσης των μισθών. Προφανές το «γιατί»…

Σε επίπεδο εσωτερικής κοινωνικής διεργασίας, καταστάσεις όπως η σημερινή δημιουργούν νέο «καθεστώς», το οποίο τη στιγμή αυτή δεν είναι εύκολα ανιχνεύσιμο. Η απελπισία, ο φόβος για το αύριο, η γενικευμένη ανασφάλεια, η πίκρα, η οργή αλλά και η ταπείνωση ενός ολόκληρου λαού (όλη η υφήλιος μιλάει για απατεώνες και πτωχευμένους Έλληνες) είναι στοιχεία που δύνανται να λειτουργήσουν είτε επιβαρυντικά, με αποτέλεσμα την πλήρη αποθηρίωση, είτε λυτρωτικά. Στην ευκταία αυτή περίπτωση, η τραγική κατάσταση μπορεί να οδηγήσει σε δημιουργική αυτοκριτική και περισυλλογή, σε εξοστρακισμό της οίησης και της αλαζονείας, σε ταπεινότητα και σε βίο λιτό, χωρίς τις νευρώσεις του νεοπλουτισμού και της επίδειξης…

Όπως και να ‘χει τίποτε δεν θα είναι όπως πριν. Το σύστημα διακυβέρνησης που γνωρίσαμε τουλάχιστον μεταπολιτευτικώς πνέει τα λοίσθια. Μαζί του, καταρρέουν κοινωνικές σταθερές και πυλώνες ψευδαισθήσεων… Η ελληνική κοινωνία καλείται να δημιουργήσει ή να επινοήσει τον καινούργιο εαυτό της…