110 δισ. δολ. ποντάρισαν τον Φεβρουάριο στη χρεοκοπία της Ελλάδας

Ο δείκτης αυτός, βασισμένος στην ημερήσια διαμόρφωση των τιμών των credit default swaps, ή CDS όπως είναι πιο γνωστά, είναι γνωστός με την ονομασία Traxx SovX Western Europe.
Τα διάφορα χρηματοοικονομικά εργαλεία, γνωστά ως derivatives, μεταξύ των οποίων κυρίαρχη θέση έχουν τα CDS, σχεδιάστηκαν τα τελευταία χρόνια από επενδυτικές κυρίως τράπεζες. Η ανεύθυνη όμως και κερδοσκοπική σε μεγάλο βαθμό χρήση τους οδήγησε μεγάλους οίκους είτε σε χρεοκοπία, όπως η Lehman Brothers, είτε στα πρόθυρα της καταστροφής, όπως ο αμερικανικός ασφαλιστικός κολοσσός American Insurance Group (η γνωστή AIG), o οποίος χρειάστηκε ένεση 100 δισ. δολαρίων από το αμερικανικό Δημόσιο για να μπορέσει να αποφύγει την καταστροφή.
Η λογική και η λειτουργία των CDS είναι στη βάση της απλή. Έτσι, όταν μια τράπεζα ή άλλος χρηματοδοτικός οργανισμός δανείζει σημαντικά ποσά, έχει τη δυνατότητα να ασφαλίζεται για την αποπληρωμή τους σε εξειδικευμένες ασφαλιστικές εταιρείες,
όπως π.χ. η AIG, μ’ ένα ασφάλιστρο που κυμαίνεται αναλόγως της δυνατότητας και της φερεγγυότητας κάθε οφειλέτη, αλλά και των γενικότερων συνθηκών της αγοράς.
Μέχρι εδώ τα πράγματα δεν φαίνεται να ξεφεύγουν από την απλή επιχειρηματική λογική. Το θέμα αρχίζει να παίρνει τη μορφή άγριου τζόγου όταν ο
οποιοσδήποτε, χωρίς να έχει δανείσει οιονδήποτε, μπορεί να αγοράσει ένα συμβόλαιο CDS συνδεδεμένο με τον δείκτη Traxx SovX Western Europe έναντι μιας αμοιβής, ποντάροντας στο ότι ο συγκεκριμένος δανειστής, που μπορεί να είναι μια εταιρεία ή ένα κράτος, θα χρεοκοπήσει. Στην περίπτωση που συμβεί αυτό, θα εισπράξει ένα ποσό πολλαπλάσιο του συμβολαίου που αγόρασε. Σε αντίθετη περίπτωση, θα δει την αξία του συμβολαίου του να κατρακυλά. Με άλλα λόγια, ο αγοραστής ενός συμβολαίου CDS έχει κάθε λόγο να επιθυμεί, αν όχι να επιδιώκει (βλέπε κερδοσκοπικά funds), τη χρεοκοπία του συγκεκριμένου οφειλέτη. Είναι σαν να αγοράζεις ασφάλεια για το αυτοκίνητο του γείτονα και να περιμένεις, αν όχι να επιδιώκεις, να τρακάρει για να εισπράξεις τα ασφάλιστρα.
Μέχρι πέρυσι η πρακτική αυτή αφορούσε κυρίως μεγάλες υπερδανεισμένες εταιρείες και λιγότερο κράτη. Από τα μέσα όμως του περασμένου φθινοπώρου το ενδιαφέρον για αδύνατες οικονομίες, όπως αυτή της Ελλάδας, άρχισε να αυξάνεται. Έτσι, το μέγεθος των CDS που αφορούν τη χώρα μας αλλά και άλλες χώρες του νότου αυξάνεται με γεωμετρική πρόοδο. Συγκεκριμένα, από 50 δισ. δολάρια που
ήταν τα CDS τον Ιανουάριο, εκτοξεύτηκαν στα 100-110 δισ. τον Φεβρουάριο και η εκτίμηση, εφόσον
δεν υπάρχει κάτι που να ηρεμήσει τις αγορές, είναι να φτάσουν τα 150 δισ. δολάρια τον Απρίλιο.
Η δημιουργία του δείκτη Traxx SovX Western Europe για τα CDS, από εργαλείο χάραξης πολιτικής,
έγινε στην ουσία από τους κερδοσκόπους όργανο επανατροφοδότησης του προβλήματος των υπερχρεωμένων κρατών. Έτσι, η ανεξέλεγκτη ζήτηση CDS συνδεδεμένων με τον δείκτη, άσχετα αν αφορά ή όχι δανειστές που φοβούνται να ποντάρουν στη χρεοκοπία της Ελλάδας, ανεβάζει το κόστος ασφάλισης των δανείων της, με συνέπεια η άνοδος του κόστους ασφάλισης να ανεβάζει τον βαθμό δυσχέρειας εξεύρεσης νέων κεφαλαίων και η δυσχέρεια εξεύρεσης νέων κεφαλαίων να αυξάνει τον κίνδυνο χρεοκοπίας, ο οποίος αφενός κατακρημνίζει τις τιμές των ομολόγων, αφετέρου ανεβάζει τον δείκτη κινδύνου της Markit και ο φαύλος κύκλος συνεχίζεται.
Πέρυσι τέτοια εποχή τα CDS που κάλυπταν δάνεια της χώρας μας ανέρχονταν σε 35-40 δισ. δολάρια.
Εφέτος έφτασαν τα 85 δισ. δολάρια, με αυξητική τάση. Σήμερα το κόστος ασφάλισης, με στοιχεία του απογεύματος της Παρασκευής, διαμορφώθηκε στις 379 μονάδες βάσης (BPS) από 397 μονάδες βάσης στο κλείσιμο της Πέμπτης. Όπως μεταδίδει το Reuters, η βελτίωση αυτή οφείλεται στα καλύτερα του αναμενόμενου έσοδα του Δημοσίου τον Ιανουάριο. Η σημασία των 379 BPS είναι ότι για να ασφαλιστούν σήμερα 10 εκατομμύρια δανείου της Ελλάδας, πρέπει να καταβληθούν 379.000 σε ασφάλιστρα. Τα αντίστοιχα ασφάλιστρα της Πορτογαλίας για το ίδιο ποσό δανείου, δηλαδή για 10 εκατ. ευρώ, ανέρχονται μόνο σε 175.000, από 181.300 την Πέμπτη. Τα νούμερα μιλούν από μόνα τους.
Είναι πράγματι απορίας άξιον πώς ένα εργαλείο που σχεδιάστηκε για την προστασία δανειστών και δανειζομένων αφέθηκε στην ουσία να χρησιμοποιηθεί ως μέσον άκρατης και αδίστακτης κερδοσκοπίας. Στην Ευρωπαϊκή Ένωση πυκνώνουν οι φωνές να ληφθούν μέτρα προτού να είναι πολύ αργά. Είναι
εφιαλτικό το σενάριο να χρεοκοπήσουν κράτη και να κληθούν ασφαλιστικές εταιρείες να καλύψουν τις ζημιές. Μετά την εμπειρία της μεγαλύτερης ασφαλιστικής των ΗΠΑ, της AIG, μόνο αφελείς μπορεί να πιστεύουν ότι το σύστημα θα σταθεί στα πόδια του και θα υπάρξουν καλύψεις των CDS.
Η πιο σοβαρή τοποθέτηση προέρχεται από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού, από τον Managing Director της επενδυτικής εταιρείας R&R στη Νέα Υόρκη. «Τα CDS», αναφέρει σε δηλώσεις του ο S. Raynes, «δίνουν την ψευδαίσθηση της ασφάλειας. Στην πραγματικότητα αυξάνουν τον συστημικό κίνδυνο».