Να αντισταθούμε στους μηχανισμούς

// Έχει χαρακτηριστεί και ως η γυναικεία συναυλία της χρονιάς. Μαρία Φαραντούρη, Έλλη Πασπαλά, Σαββίνα Γιαννάτου στο «Παλλάς» στις 18 Μαρτίου… Πώς είναι να βρίσκεστε στην ίδια σκηνή με τη Μαρία Φαραντούρη;
«Με τη Μαρία Φαραντούρη, η Σαββίνα Γιαννάτου και εγώ συνεργαστήκαμε πριν από δέκα χρόνια και ήταν μια πλούσια εμπειρία μουσικά, καλλιτεχνικά και προσωπικά. Δεθήκαμε πολύ μεταξύ μας και όταν η Μαρία είπε να ξανασυναντηθούμε δεν υπήρξε περίπτωση να αρνηθώ. Γιατί τώρα όσο ποτέ άλλοτε υπάρχει κοινή αισθητική, κοινός δρόμος. Η Μαρία Φαραντούρη είναι ένας ζωντανός μύθος που έχει συνδέσει τη φωνή της με αγώνες του έθνους μας για δημοκρατία και ελευθερία και αυτό τα λέει όλα… Δεν υπάρχουν τραγουδιστές με κοινωνικό εκτόπισμα σήμερα. Είναι τιμή μας που μας επέλεξε. Η συναυλία αυτή είναι ο προάγγελος μιας μεγάλης περιοδείας σε όλη την Ελλάδα και το εξωτερικό το καλοκαίρι, η οποία θα ολοκληρωθεί με τη δημιουργία ενός cd. Για πρώτη φορά θα μας δοθεί η ευκαιρία να τραγουδήσουμε και οι τρεις μας τραγούδια από τη Βραζιλία μέχρι τα Βαλκάνια… Γι’ αυτό και όλο αυτό το κόνσεπτ βαπτίστηκε “Ο γύρος του κόσμου με τρεις φωνές”».
// Είστε πάνω από είκοσι πέντε χρόνια στο τραγούδι… Πιστεύετε ότι θα ζήσουμε το τέλος της ελληνικής μουσικής;
«Η δισκογραφία έχει έρθει σε τέρμα, όχι η ελληνική μουσική! Οι τρόποι που χειρίστηκαν διάφοροι επιτήδειοι το τραγούδι στην Ελλάδα έφερε αναπόφευκτα το κλείσιμο και τη συρρίκνωση των δισκογραφικών εταιρειών… Στην ελληνική δισκογραφία δεν υπήρχε όραμα αλλά εργολαβία! Και η εργολαβία δεν έχει καμία σχέση με την τέχνη της μουσικής ακόμη και στα ποπ ακούσματα. Και ευτυχώς που όλα αυτά τα σαχλοτράγουδα έχουν μικρή διάρκεια και καλώς την έχουν. Γιατί αυτή είναι η αξία τους. Θα σας πω ωστόσο και κάτι άλλο… Τη δισκογραφία την ισοπέδωσαν οι εφημερίδες και τα περιοδικά. Όταν όλος ο κατάλογος, όλο το αρχειακό υλικό των δισκογραφικών εταιρειών έχει δοθεί στις εφημερίδες ο αναγνώστης κάνει λίγη υπομονή και μαζεύει όλα τα τραγούδια του Καζαντζίδη, του Μπιθικώτση… Άρα ποιος θα πάει στα δισκοπωλεία για να ψάξει και να αγοράσει τα τραγούδια τους; Άρα και στα δισκοπωλεία, αργά ή γρήγορα, θα μπει λουκέτο».
// Είπατε ονόματα-σταθμούς. Θα ξαναδούμε τραγουδιστές να εκφράζουν τις αγωνίες ενός λαού κρατώντας χαμηλό προφίλ;
«Η κάθε εποχή αντικατοπτρίζεται από τους ανθρώπους που την εκπροσωπούν. Δεν μπορεί, κάποιοι καλλιτέχνες εκπροσωπούν την εποχή μας. Το ξέρω ότι η εποχή εγκυμονεί κινδύνους και όλα φαντάζουν γκρεμισμένα, αλλά από αυτή την εποχή που υπολείπεται σε αξίες πιστεύω ότι θα ξεφυτρώσει το καινούργιο…
Ο άνθρωπος μπορεί να κάνει τα πιο σπουδαία, τα πιο συναρπαστικά, τα πιο συγκλονιστικά. Ναι, μπορεί να γίνει και καταστροφικός, αλλά εγώ πιστεύω στη δύναμη της δημιουργικότητάς του. Σήμερα η εποχή δεν μπορεί να φτιάξει έναν Χατζιδάκι με τα τραγούδια που μας χάρισε. Αν όμως ζούσε το σήμερα ο Χατζιδάκις θα δημιουργούσε με άλλη φωνή».
// Είδατε τον τελικό του «X-Factor»; Τι περιμένει το νικητή από εδώ και στο εξής;
«Δεν ξέρω. Αυτό που ξέρω όμως είναι ότι η βιομηχανία της τηλεόρασης είχε ανάγκη το νικητή! Γιατί μόνο από αυτά τα φρέσκα πρόσωπα θα συνεχίσει να λειτουργεί. Αν δεν υπάρξουν αυτά τα τάλεντ-σόου μια ολόκληρη παραγωγή θα πεθάνει…».
// Μια μεγάλη δισκογραφική εταιρεία μίλησε για στημένο παιχνίδι… Έγινε σκάνδαλο με το ρόλο ενός κριτή…
«Πραγματικά δεν μ’ ενδιαφέρει να σας αναλύσω την όλη διαδικασία με τους κριτές. Ακόμη και η καλύτερη περίπτωση κριτικής μου φαίνεται γελοία… Στη ζωή έχω βγάλει ένα συμπέρασμα…

Πάντα θα υπάρχουν αρπακτικά που θα θέλουν να εκμεταλλευτούν ανθρώπους που έχουν την ανάγκη να κάνουν κάτι…».
// Ποιοι πέφτουν στα δίχτυα τους;
«Νέοι με χαμηλό μορφωτικό επίπεδο και με ελαστικές αρχές. Γι’ αυτό εγώ δίνω βάρος στα παιδιά που έχουν μεγαλώσει σε οικογένειες με θεμελιώδεις αξίες για τη ζωή. Εμείς π.χ. έχουμε την άποψή μας ότι τα παιδιά εκμεταλλεύονται από αυτά τα σόου… Για ρώτησε όμως τους γονείς αυτών των παιδιών πώς νιώθουν που βλέπουν τα παιδιά τους στην τηλεόραση; Νιώθουν μεγάλη χαρά και υπερηφάνεια γιατί αυτό πιστεύουν ότι έχει αξία, το να βγει δηλαδή το παιδί τους στην τηλεόραση. Δυστυχώς. Είναι τέτοια η δύναμη της τηλεόρασης που υπάρχουν γονείς που πιστεύουν ότι δεν είναι δυνατόν κάτι που το βλέπει τόσος κόσμος να μην είναι καλό ή σωστό…».
// Και η αίσθηση του καλού και του αξιόλογου πώς διαμορφώνεται;
«Από το σχολείο. Μόνο η παιδεία σε κάνει να κρίνεις και να αμφισβητείς με τρόπο πνευματικό και πολιτισμένο… Στην Ελλάδα όμως το σχολείο είναι διαλυμένο».
// Και τα γράμματα τα παιδιά από πού τα μαθαίνουν;
«Από το διαδίκτυο. Καλή η παγκοσμιοποίηση, φέρνει τους ανθρώπους πιο κοντά, αλλά όχι και να τους ισοπεδώσει την ταυτότητα. Οι μεγάλες δυνάμεις έχουν όφελος με το να σβήσει η διαφορετικότητα. Δημιουργούν ένα ενιαίο, καταναλωτικό σώμα, εύκολα χειραγωγήσιμο. Θα πρέπει να αντισταθούμε σ’ αυτούς τους μηχανισμούς… Εγώ στη δουλειά μου αρνούμαι να μπω σ’ ένα στενό περιβάλλον μουσικής έκφρασης που ορίζει η σύγχρονη μουσική βιομηχανία. Όσο υπάρχω καλλιτεχνικά θα πειραματίζομαι από την παραδοσιακή μουσική μέχρι την τζαζ. Υπάρχουν χιλιάδες είδη μουσικής που με συγκινούν, που με περιβάλλουν και ελπίζω να βρίσκω και άλλες φωνές και ελπίζω να βρίσκω και άλλες ψυχές όπως της Φαραντούρη, της Γιαννάτου, την οποία λατρεύουν οι νέοι, ώστε η κάθε γωνιά του πλανήτη να γίνεται ο κόσμος μου».
// Τι θα συμβουλεύατε τα νέα παιδιά;
«Να μην αγοράζουν και να μη στηρίζουν την ευτέλεια».
// Αυτό ισχύει και για την τηλεόραση;
«Κυρίως για αυτήν. Λένε ότι η τηλεόραση κανιβαλίζει το κοινό της. Δεν το πιστεύω. Όσοι παρακολουθούν τα διαζύγια και τα τρίτα πρόσωπα στις ζωές των άλλων δεν είναι αθώα θύματα. Είμαστε όλοι μέρος του συστήματος. Είναι το ίδιο ακριβώς όπως όταν λέμε ότι όλοι οι πολιτικοί είναι σκάρτοι και μας έχουν φέρει σ’ αυτό το χάλι. Μα, ποιος τους ψηφίζει; Εμείς δεν τους ψηφίζουμε; Ο ένας καθρεφτίζει τον άλλον. Εδώ έγκυρες εφημερίδες ασχολήθηκαν με το διαζύγιο της Μενεγάκη σαν να μην υπήρξε άλλο διαζύγιο στον κόσμο, παίζοντας το παιχνίδι των καναλιών και όσων ήθελαν να πουλήσουν ή να κερδίσουν μέσα από αυτό… Λοιπόν, εγώ από αυτές τις εφημερίδες περίμενα να μου δώσουν άλλες λύσεις, άλλες επιλογές, άλλες δυνατότητες από το διαζύγιο μιας παρουσιάστριας».
// Για το ότι θα χάσουμε το 13 μισθό μας, το δώρο του Πάσχα, της καλοκαιρινής μας άδειας πάλι φταίμε όλοι; Εμείς τα φάγαμε τα λεφτά και καλούμαστε σε νέες θυσίες;
«Όλοι φταίμε για τις κυβερνήσεις μας, για τις σπατάλες που έκαναν, για τους κακούς χειρισμούς, για τα εσκεμμένα ή μη λάθη… Δείτε το μικρόκοσμο από το μεγάλο σκηνικό. Τα ελληνικά νοικοκυριά που δανείστηκαν πέρα από τις δυνάμεις τους. Που το εύκολο χρήμα τους έγινε τρόπος ζωής. Κάποιοι δεν μπόρεσαν να χειριστούν τα κελεύσματα των επιτήδειων και τώρα βρίσκονται στο χείλος του γκρεμού. Ο καθένας τώρα θα πληρώσει το τίμημα του λάθους του στο μέγεθος που του αναλογεί. Ζήσαμε για χρόνια σε ένα ξέφρενο πανηγύρι».
// Δηλαδή ο λαός δεν πρέπει να αντιδράσει;
«Να αντιδράσει στο ζήτημα της δικαιοσύνης. Όσοι έφταιξαν να τιμωρηθούν, ώστε να μπορέσει να λειτουργήσει εύρυθμα η κοινωνία».
// Είστε παιδί μεταναστών… Πώς βλέπετε το θέμα της ελληνικής ιθαγένειας μ’ αφορμή τις εξαγγελίες της κυβέρνησης;
«Η Ελλάδα είναι μια μεγάλη πύλη εισόδου μεταναστών και θα πρέπει να είμαστε προσεκτικοί γιατί οι υποδομές μας είναι συγκεκριμένες. Τα παιδιά των μεταναστών που γεννιούνται στην πατρίδα μας και μετέχουν της ελληνικής παιδείας πιστεύω ότι πρέπει να έχουν το δικαίωμα της ελληνικής ιθαγένειας… Το δικαίωμα της ψήφου στους μετανάστες είναι μια μεγάλη συζήτηση, δεν νομίζετε; Πριν φτάσουμε μέχρι εκεί, μπορείτε να μου απαντήσετε πώς θα γίνει ώστε οι μετανάστες μας και τα παιδιά τους να αγαπήσουν αυτή τη χώρα και να την αποκαλέσουν πατρίδα τους, ώστε να ζήσουμε όλοι ειρηνικά;».