«Βροχή» έμμεσων φόρων
Η κυβέρνηση έχει ήδη έτοιμο το «πακέτο» νέων φόρων, αλλά θα αποφύγει να δημοσιοποιήσει άμεσα τα μέτρα, επιδιώκοντας να εξασφαλίσει διαβεβαιώσεις ότι σε αντάλλαγμα θα εκφρασθεί με σαφέστερο τρόπο η κοινοτική αλληλεγγύη, ώστε να σταματήσουν οι πιέσεις στα ελληνικά ομόλογα.
Σημαντικό ορόσημο αποτελεί η 8η Μαρτίου, όταν θα δημοσιοποιηθεί η έκθεση αξιολόγησης της ελληνικής οικονομίας από την Κομισιόν. Με τα σημερινά δεδομένα, οι κοινοτικοί εκτιμούν ότι η ύφεση το 2010 θα είναι αρκετά βαριά, με ρυθμό συρρίκνωσης του ΑΕΠ της τάξεως του 2% και αυτό θα επηρεάσει δυσμενώς τα φορολογικά έσοδα, ενώ περιμένουν ότι θα αυξηθούν οι δαπάνες τόκων πολύ περισσότερο από όσο προβλέπει το Πρόγραμμα Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Ως εκ τούτου, εκτιμούν ότι θα υπάρξει μια υστέρηση της τάξεως του 1-1,5 του ΑΕΠ στη μείωση του ελλείμματος και πιέζουν για πρόσθετα μέτρα που θα εξαλείψουν αυτόν τον κίνδυνο απόκλισης.
Τις επόμενες ημέρες, στις συναντήσεις που θα έχουν με το μεικτό κλιμάκιο ελεγκτών της Κομισιόν, της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, αλλά και με τον ίδιο τον Επίτροπο Όλι Ρεν, που προγραμματίζει επίσκεψη στην Αθήνα, τα στελέχη του οικονομικού επιτελείου θα επιδιώξουν να πείσουν ότι η «τρύπα» δεν θα είναι τόσο μεγάλη όσο φοβάται η Κομισιόν. Λίγο πριν δημοσιοποιηθούν επίσημα οι τελικές εκτιμήσεις στις 8 Μαρτίου, η κυβέρνηση θα ενημερωθεί ανεπίσημα για το ποσό της πρόσθετης εξοικονόμησης που κρίνεται αναγκαία και αναμένεται να ανακοινωθούν τα μέτρα που θα αξιοποιηθούν για να καλύψουν το κενό.
Ζητούνται 2,5 δισ. ευρώ
Το βασικό σενάριο στην παρούσα φάση προβλέπει ότι θα χρειασθούν πρόσθετα μέτρα της τάξεως των 2,5 δισ. ευρώ και στην κυβέρνηση έχει επικρατήσει η εκτίμηση ότι πρέπει ο κύριος όγκος της εξοικονόμησης να προέλθει από φορολογικά μέτρα, καθώς ήδη καταγράφονται οξύτατες αντιδράσεις στον δημόσιο τομέα από τις μεγάλες περικοπές και εκφράζονται φόβοι ότι μια δραστική περικοπή δαπάνης, με «ψαλίδι» στον 14ο μισθό, θα οδηγήσει σε εκρηκτικές καταστάσεις, ενώ θα προκαλέσει σοβαρή πίεση στην αγοραστική δύναμη των καταναλωτών, με σοβαρές συνέπειες στην ανάπτυξη της οικονομίας.
Μια αύξηση των συντελεστών του ΦΠΑ κατά δύο (άλλοι μιλούν για τρεις) ποσοστιαίες μονάδες εκτιμάται ότι σε περιβάλλον ύφεσης θα φέρει πρόσθετα έσοδα της τάξεως του 1,8 δισ. ευρώ, (αν κι αυτό όχι μόνο αμφισβητείται, αλλά μπορεί να έχει αντίθετα από τα προσδοκώμενα αποτελέσματα) ενώ το «πακέτο» μπορεί να συμπληρωθεί με μια νέα αύξηση στον Ειδικό Φόρο Κατανάλωσης των καυσίμων κατά 10 λεπτά του ευρώ και ορισμένους πρόσθετους φόρους σε πολυτελή είδη κατανάλωσης. Προς την κατεύθυνση αυτή, εξετάζεται η επιβολή νέου, μόνιμου φόρου στα Ι.Χ. αυτοκίνητα μεγάλης αξίας (π.χ. στα οχήματα με τιμή που υπερβαίνει τα 50.000 ευρώ ή στα Ι.Χ. με κυβισμό άνω των 2.500 κ.ε.).
Κυβερνητικά στελέχη τονίζουν ότι στη δύσκολη διαπραγμάτευση που ακολουθεί βασικός στόχος της κυβέρνησης είναι να δημοσιοποιηθεί σύντομα από τις κυβερνήσεις της Ευρωζώνης η διαδικασία στήριξης που θα εφαρμοσθεί, αν χρειασθεί εξωτερική βοήθεια η χώρα. Έκθεση του γερμανικού Κοινοβουλίου άνοιξε ένα «παράθυρο» ενίσχυσης των ασθενέστερων κρατών, με έκδοση ευρωομολόγου ή απευθείας χρηματοδότηση, ενώ σε κάθε περίπτωση η Αθήνα περιμένει μια δέσμευση πολύ σαφέστερη από τη γενικόλογη τελευταία δήλωση των ηγετών, που θα εξασφαλίζει ότι θα υποχωρήσουν τα spread δανεισμού της Ελλάδας.
Αρκετά κυβερνητικά στελέχη τονίζουν ότι έχει ίσως μεγαλύτερη σημασία στην παρούσα φάση μια δήλωση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας ότι θα διατηρηθεί σε ισχύ και το 2011 το έκτακτο (λόγω κρίσης) καθεστώς αποδοχής ομολόγων με χαμηλή βαθμολογία (ΒΒΒ) για αναχρηματοδότηση από την ΕΚΤ. Μια τέτοια δήλωση θα έφερνε άμεση αποκλιμάκωση των spread, εκτιμούν στην κυβέρνηση και ίσως να μη χρειαζόταν άλλη μορφή στήριξης της Ελλάδας.
Πάντως, η κυβέρνηση προσπαθεί να ανοίξει μια «χαραμάδα» διαφυγής από τη δρακόντεια κοινοτική επιτήρηση, που δίνει πλέον στην Κομισιόν και το Ecofin το δικαίωμα να επιβάλει μέτρα στις 16 Μαρτίου ανεξάρτητα από τη βούληση της Αθήνας. Στο πλαίσιο αυτό ακούσθηκαν τις τελευταίες ημέρες αρκετοί υπαινιγμοί από την πλευρά στελεχών του οικονομικού επιτελείου, ακόμη και προσφυγή στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, αν η Ευρώπη αρνηθεί να προσφέρει βοήθεια. Είναι σαφές, πάντως, ότι αυτή η προειδοποίηση, για μια κίνηση που θα εξέθετε ανεπανόρθωτα την Ευρωπαϊκή Ένωση, αποτελεί περισσότερο ένα διαπραγματευτικό «όπλο» έναντι των γερμανικών πιέσεων, παρά ένα σενάριο που θα ήθελε η κυβέρνηση να θέσει σε εφαρμογή.
Κρίσιμη σημασία θα έχει τις επόμενες ημέρες η προσπάθεια του υπουργείου Οικονομικών να προσφύγει στην αγορά για να δανεισθεί 3-5 δισ. ευρώ με μια νέα κοινοπρακτική έκδοση 10ετών ομολόγων. Το κλίμα στην αγορά έχει βελτιωθεί, μετά την επιτυχία της Ισπανίας σε πρόσφατη έκδοση 15ετών ομολόγων, αλλά για να επιτύχει η έκδοση ομολόγων εκτιμάται ότι το κόστος δανεισμού θα εκτιναχθεί ίσως και πάνω από το 7%. Υψηλό «πέναλτι» θα κληθεί να πληρώσει η Ελλάδα για το φιάσκο της προηγούμενης έκδοσης, όπου είχε δημιουργηθεί τεχνητά από τις αναδόχους τράπεζες η απατηλή εντύπωση ότι εκδηλώθηκε μεγάλη ζήτηση, αλλά την επόμενη ημέρα αυτό διαψεύσθηκε και οι τιμές των ομολόγων κατέρρευσαν στη δευτερογενή διαπραγμάτευση, προκαλώντας απώλειες στους αγοραστές των τίτλων.