Ποδαρικό με πέντε μεγάλα προβλήματα
Δύο χρόνια συμπληρώνει τον επόμενο μήνα στον αρχιεπισκοπικό θρόνο ο Ιερώνυμος και τα προβλήματα που έχουν σωρευτεί στα συρτάρια του είναι πια πολλά. Μερικά προέρχονται από το παρελθόν και από την τακτική των «χαμηλών τόνων» που ακολούθησε (και τη συνήθειά του να τα παραπέμπει όλα στις… ελληνικές καλένδες) και άλλα ήρθαν στην επιφάνεια τους τελευταίους μήνες, ιδιαίτερα μετά την αλλαγή της κυβέρνησης. Η αντιμετώπιση των προβλημάτων δεν παίρνει άλλη αναβολή καθώς, σύμφωνα με πληροφορίες, οι Μητροπολίτες στην επόμενη τακτική σύγκληση της Ιεραρχίας, που πιθανότατα θα γίνει Φεβρουάριο ή αρχές Μαρτίου, θα ζητήσουν από τον Ιερώνυμο να τους ενημερώσει πώς προγραμματίζει να πορευτεί σε πέντε βασικά ζητήματα και θα τον πιέσουν να ακολουθήσει λύσεις που, όπως λένε χαρακτηριστικά, «θα εξυπηρετούν την Εκκλησία και τα συμφέροντά της και όχι την καθημερινή ηρεμία και γαλήνη του προκαθημένου της».
Τα θέματα που κυρίως προβλέπεται να απασχολήσουν την Εκκλησία της Ελλάδος το πρώτο τρίμηνο της νέας χρονιάς είναι τα ακόλουθα:
• Ο περίφημος διάλογος της Εκκλησίας με την κυβέρνηση. Οι έξι επιτροπές που θα συμμετάσχουν στον διάλογο έχουν καθοριστεί και τα μέλη τους έχουν ατύπως επιλεγεί. Επί της ουσίας αυτές οι επιτροπές δεν θα έχουν καμία δικαιοδοσία να προχωρήσουν σε συμφωνίες. Θα μεταφέρουν στους υπουργούς τις απόψεις της Εκκλησίας και, αντίστροφα, στην ολομέλεια της Ιεραρχίας τις θέσεις της κυβέρνησης. Σε αρκετούς Μητροπολίτες αυτές οι επιτροπές είναι «για τα μάτια του κόσμου», αφού ούτε καν έχει ανακοινωθεί αν θα μετέχουν σε κάποια συγκεκριμένη διαδικασία. Πάντως, στο επιτελείο του Αρχιεπισκόπου υποστηρίζουν ότι στο πλαίσιο αυτών των επιτροπών διαλόγου θα τεθούν όλα τα θέματα όπως η εκκλησιαστική περιουσία, η πρόσληψη εκκλησιαστικών υπαλλήλων μέσω ΑΣΕΠ (να καθοριστούν οι προϋποθέσεις που θα θέτει η Εκκλησία για να αποφεύγεται η πρόσληψη π.χ. αλλόθρησκων στις Μητροπόλεις κ.ά.). Ένα ακόμη θέμα που θα τεθεί στις επιτροπές είναι εάν θα ενταχθούν οι Μητροπόλεις, οι Μονές και οι ναοί σε όσα προβλέπει το νομοσχέδιο του υπουργείου Εσωτερικών για τις αλλαγές στα ΝΠΔΔ. Ήδη οι αντιδράσεις εντός της Εκκλησίας είναι μεγάλες καθώς τόσο οι σύμβουλοι του Αρχιεπισκόπου στη Σύνοδο όσο και πολλοί μητροπολίτες δεν επιθυμούν να αναρτούν στο διαδίκτυο τις αποφάσεις τους, τις αμοιβές των συνεργατών τους, τους προϋπολογισμούς κλπ. Όπως προβλέπει το νομοσχέδιο, αν μια πράξη φθάσει στο Ελεγκτικό Συνέδριο ή σε υπηρεσία δημοσιονομικού ελέγχου και δεν έχει δημοσιευθεί προηγουμένως στο διαδίκτυο θα ακυρώνεται!
• Το θέμα της φορολόγησης της εκκλησιαστικής περιουσίας είναι κάτι που όπως εκτιμούν εκκλησιαστικοί κύκλοι δεν θα αποτελέσει αντικείμενο διαλόγου κάποιων επιτροπών, αλλά θα συζητηθεί σε κορυφαίο επίπεδο μεταξύ του Αρχιεπισκόπου και των αρμόδιων υπουργών. Ήδη πολλοί αρχιερείς πνέουν μένεα κατά του Ιερωνύμου επειδή συμφώνησε με την κυβέρνηση τουλάχιστον για αυτήν τη χρονιά να φορολογηθεί με αυξημένο συντελεστή η ακίνητη περιουσία της Εκκλησίας. Το προσεχές διάστημα όμως θα συζητηθεί από μηδενική βάση το θέμα της φορολόγησης της εκκλησιαστικής περιουσίας και των εσόδων της από διάφορες δραστηριότητες. Πολλοί Μητροπολίτες τηρούν στάση αναμονής, προειδοποιώντας όμως εμμέσως τον Αρχιεπίσκοπο ότι θα υπάρξουν μεγάλες αντιδράσεις εάν δεν έρθει σε έναν συμβιβασμό με την κυβέρνηση και δεν επιλεγεί μια «δίκαιη λύση για την Εκκλησία», η οποία, όπως υπενθυμίζουν, «επιτελεί το μεγαλύτερο φιλανθρωπικό έργο στη χώρα και υποκαθιστά τις κοινωνικές υπηρεσίες του κράτους κι όμως αντιμετωπίζεται και φορολογείται ως μια πολυεθνική εταιρεία».
• Η κάλυψη των κενών θέσεων στις Μητροπόλεις Αττικής και Λαγκαδά. Το βέβαιο είναι ότι η Μητρόπολη Λαγκαδά θα έχει Μητροπολίτη στην επόμενη Ιεραρχία. Η περίπτωση της Μητρόπολης Αττικής είναι πιο περίπλοκη καθώς εκκρεμεί η έκδοση απόφασης από το Οικουμενικό Πατριαρχείο όπου έχει προσφύγει ο πρώην Αττικής Παντελεήμονας Μπεζενίτης, ο οποίος με το «έκκλητο», ζητά από το Πατριαρχείο να επανεξετάσει την υπόθεσή του. Αν αποκλειστεί από το Οικουμενικό Πατριαρχείο, την ανώτερη δηλαδή εκκλησιαστική Αρχή, κάθε πιθανότητα να αποκατασταθεί ο Παντελεήμονας και η παραμονή του στις τάξεις των μοναχών (κάτι που θεωρείται ως το πιθανότερο σενάριο), τότε ανοίγει και ο δρόμος για τη διχοτόμηση της Μητρόπολης Αττικής. Απομένει βεβαίως και η απόφαση της υπουργού Παιδείας. Σύμφωνα ωστόσο με πληροφορίες η κ. Άννα Διαμαντοπούλου φέρεται να έχει υποσχεθεί στον Αρχιεπίσκοπο ότι δεν προτίθεται να φέρει καμία αντίρρηση στη διχοτόμηση της Mητρόπολης και στη δημιουργία των Mητροπόλεων Κηφισιάς (με όριο την Κηφισιά) και Ιλίου (με έδρα τα Λιόσια), όρια που έχουν συμφωνηθεί αλλά δεν πρόλαβε να περάσει σε νόμο και η προηγούμενη κυβέρνηση. Για τα δύο τμήματα της διχοτομημένης Mητρόπολης φέρονται να υπάρχουν τέσσερις διεκδικητές που προωθούνται από όλες τις «τάσεις» μέσα στην Ιεραρχία. Αυτή η «τετράδα» θα είναι ένας δύσκολος γρίφος που θα πρέπει να ξεπεράσει πολύ σύντομα ο Ιερώνυμος. Σταθερό πρόβλημα για τον Αρχιεπίσκοπο είναι στην περίπτωση της Μητρόπολης Αττικής και ο πρώην Αττικής Νικόδημος, ο οποίος βλέποντας ότι ο Ιερώνυμος δεν προχώρησε στην άρση του επιτίμιου της ακοινωνησίας όπως του είχε υποσχεθεί τον αποκάλεσε πρόσφατα «ανύπαρκτο», «άφωνο» και «ανίκανο να αναμετρηθεί με τις προκλήσεις της εποχής μας».
• Η ανασυγκρότηση των υπηρεσιών και των εταιρειών που υπάγονται στην Εκκλησία με σκοπό την άντληση κονδυλίων από ιδιωτικούς, εθνικούς και ευρωπαϊκούς πόρους. Ο Ιερώνυμος φέρεται να έχει ήδη δώσει το «πράσινο φως» για να δημιουργηθεί μια νέα εταιρεία που θα βρίσκεται υπό την εποπτεία των οικονομικών υπηρεσιών της Συνόδου και θα διαχειρίζεται όλα τα κονδύλια που προορίζονται για τα κοινωνικά και αναπτυξιακά έργα των Μητροπόλεων και γενικότερα της Εκκλησίας της Ελλάδος. Αυτή η απόφαση συναντά τις έντονες αντιρρήσεις των συνεργατών του Ιερωνύμου (αρχιερέων και μη), όμως ο ίδιος πρόκειται, σύμφωνα με πληροφορίες, να «περάσει» το θέμα από την επόμενη Σύνοδο της Ιεραρχίας.
• Μεγάλο προβληματισμό, τέλος, προκαλεί στον Αρχιεπίσκοπο και τους συνεργάτες του η μεγάλη κινητικότητα από εκείνους που θέτουν ζητήματα κατάργησης των θρησκευτικών συμβόλων και στην Ελλάδα. Αν και ο Ιερώνυμος αφήνει να εννοηθεί ότι δεν υπάρχει περίπτωση να ανεχθεί η Εκκλησία μια τέτοια εξέλιξη, εντούτοις εμφανίζεται ανήσυχος από την εξέλιξη που θα έχει η προσφυγή ομάδας πολιτών στον Συνήγορο του Πολίτη, που ζητούν την απομάκρυνση των θρησκευτικών συμβόλων από τις σχολικές αίθουσες και την κατάργηση της πρωινής προσευχής και του εκκλησιασμού κατά τη διάρκεια του σχολικού ωραρίου. Εκκλησιαστικές πηγές εκτιμούν ότι για το συγκεκριμένο θέμα θα υπάρχουν εξελίξεις που θα κληθεί να αντιμετωπίσει ο Ιερώνυμος πολύ σύντομα, ακόμη και αν χρειαστεί να εγκαταλείψει οριστικά το «ήπιο» προφίλ του. Σε διαφορετική περίπτωση, υποστηρίζουν, αν δεν αντιδράσει σθεναρά και δεν δείξει διατεθειμένος να έλθει σε ρήξη με όσους επιδιώκουν την κατάργηση των συμβόλων, θα έχει να αντιμετωπίσει την ασφυκτική πίεση μεγάλης μερίδας ιεραρχών.
Ο Ιερώνυμος και οι συνεργάτες του γνωρίζουν καλά ότι τα θέματα αυτά πρέπει να αντιμετωπιστούν με τη δέουσα προσοχή. Τυχόν λάθος χειρισμοί και ερασιτεχνικές προσεγγίσεις θα αποβούν σε βάρος της Εκκλησίας. Και το κυριότερο ο Αρχιεπίσκοπος θα πρέπει να πείσει με επιχειρήματα τους ιεράρχες στην προσεχή (μεγάλη) Σύνοδο ότι οι κινήσεις που θα προτείνει για την επίλυσή τους θα είναι προς το συμφέρον της Εκκλησίας. Διαφορετικά η χρονιά θα ξεκινήσει για τον ίδιο και τους ανθρώπους που τον περιβάλλουν με πολλά εμπόδια και πολύ μεγαλύτερη αμφισβήτηση.