Σχέδιο διπλής επιδρομής για να κλείσει η «τρύπα» του ΦΠΑ

– Το πρώτο σκέλος του σχεδίου, που υπολογίζεται να ενεργοποιηθεί σύντομα, είναι να επεκταθεί η βάση είσπραξης του φόρου, με την κατάργηση των εξαιρέσεων για όλες τις κατηγορίες φορολογουμένων που σήμερα δεν επιβαρύνονται με τον φόρο (γιατροί, δικηγόροι, συγγραφείς, δημοσιογράφοι κ.ά.). Το μέτρο αυτό θεωρητικά οδηγεί σε αύξηση εισπράξεων, παρότι θα φέρει την κυβέρνηση σε σύγκρουση με ισχυρές επαγγελματικές ομάδες. Στην πράξη, όμως, θα πρέπει να συνδυασθεί με ελέγχους σε μεγάλη κλίμακα και ένταση, καθώς η επιβολή του ΦΠΑ αυξάνει τα κίνητρα των επαγγελματιών να «διαπραγματεύονται» με τους πελάτες τους την έκδοση αποδείξεων, με αντάλλαγμα την παροχή «έκπτωσης».
– Σε περίπτωση που διαπιστωθεί ότι στο πρώτο τρίμηνο οι εισπράξεις από τον ΦΠΑ εξακολουθούν να υστερούν, η κυβέρνηση θα είναι υποχρεωμένη να θέσει σε εφαρμογή το «σχέδιο Β», το οποίο προβλέπει αύξηση των συντελεστών του φόρου κατά 1%, στην καλύτερη περίπτωση, χωρίς να αποκλείεται και το θεωρούμενο ακραίο σενάριο της αύξησης κατά 2%. Κυβερνητικά στελέχη τονίζουν ότι θα καταβληθεί κάθε προσπάθεια για να μην ενεργοποιηθεί το «σχέδιο Β», που θα έχει σοβαρό πολιτικό κόστος για την κυβέρνηση, επισημαίνουν όμως ότι μεγαλύτερο θα είναι το κόστος μιας πρόωρης αποτυχίας στην εφαρμογή του νέου προϋπολογισμού.
Στο υπουργείο Οικονομικών θεωρούν ότι το μέτρο της σύνδεσης του αφορολόγητου ορίου με την αξία των αποδείξεων που θα συλλέξει και θα περιλάβει στη φορολογική του δήλωση κάθε φορολογούμενος είναι ίσως η τελευταία ελπίδα για να σταματήσει η κατάρρευση των εσόδων από τον ΦΠΑ, γι’ αυτό και δίνεται ιδιαίτερη προσοχή σε αυτό το μέτρο, παρότι ήδη προκαλεί δυσαρέσκεια, καθώς θα υποχρεώσει όλους τους φορολογούμενους να διεκπεραιώνουν (οι ίδιοι ή οι λογιστές τους) μια «βαριά» γραφειοκρατική διαδικασία (καταγραφή των αποδείξεων στη δήλωση εισοδήματος, με την επωνυμία, το ΑΦΜ του εκδότη και το ποσό της κάθε απόδειξης).
Η υποχρέωση συλλογής αποδείξεων θα γίνεται πιο «βαριά» για τους φορολογούμενους, ανάλογα με τα εισοδήματά τους: όσοι δηλώνουν χαμηλά εισοδήματα θα είναι υποχρεωμένοι να συλλέγουν μικρότερης αξίας αποδείξεις για να «κατοχυρώνουν» το αφορολόγητο όριο και η αξία των αποδείξεων θα κλιμακώνεται, σύμφωνα με την κλιμάκωση και του εισοδήματος.
Το πρόβλημα με τον ΦΠΑ είχε γίνει ορατό ήδη από τη φάση της παρουσίασης του προσχεδίου του προϋπολογισμού, ενώ επηρεάζει σοβαρά και την κατάρτιση του Προγράμματος Σταθερότητας, καθώς πολύ δύσκολα θα πεισθούν οι κοινοτικοί εμπειρογνώμονες για την αξιοπιστία των αισιόδοξων προβλέψεων της κυβέρνησης, όταν το 2009 έχει σημειωθεί πρωτοφανής κατάρρευση των εσόδων, η οποία δεν συνδέεται μόνο με την κάμψη της οικονομικής δραστηριότητας, αλλά και με την τεράστια έξαρση της φοροαποφυγής.
Είναι χαρακτηριστικό, σύμφωνα με τα στοιχεία του προϋπολογισμού που ψηφίσθηκε, ότι ενώ το ονομαστικό ΑΕΠ της χώρας αυξήθηκε οριακά το 2009, σε ποσοστό 0,4%, τα έσοδα μειώθηκαν σε ποσοστό 9,9%, δηλαδή η λεγόμενη τάση μεταβολής τους (σχέση μεταβολής εισπράξεων/μεταβολή ονομαστικού ΑΕΠ) έφθασε κοντά στο -25! Στην πραγματικότητα, τα δεδομένα είναι ακόμη χειρότερα, καθώς η πτώση των εισπράξεων ξεπέρασε και το 10%, όπως θα φανεί στα απολογιστικά στοιχεία εκτέλεσης του προϋπολογισμού.
Αντίθετα, το υπουργείο Οικονομικών έχει προϋπολογίσει πλήρη αναστροφή αυτής της τάσης το 2010, καθώς η προσδοκώμενη αύξηση εισπράξεων είναι 5,3%, δηλαδή υπερτριπλάσια της αύξησης του ονομαστικού ΑΕΠ (1,7%). Οι πρώτες εκτιμήσεις των Βρυξελλών είναι ότι τέτοια θεαματική μεταβολή της τάσης δεν μπορεί να επιτευχθεί, χωρίς δραστικά και προσεκτικά μετρημένα μέτρα για τη διεύρυνση της βάσης του φόρου, ή/και την αύξηση των συντελεστών.