Πρέπει να αλλάξουμε τον τρόπο που ζούμε
Τότε, και για αιώνες ύστερα, η κτίσις βεβαίως αγάλλονταν, όσο οι άνθρωποι διέσωζαν μιαν αρμονική σχέση με το φυσικό περιβάλλον, υπακούοντας στην εντολή του Θεού «εργάζεσθαι και φυλάσσειν» αυτό.
Τώρα η αλόγιστη ανατροπή των ισορροπιών στη φύση και οι δολοφονικές παρεμβάσεις των βιομηχανικών χωρών στη βιοποικιλότητα της ζωής και το κλίμα έχουν φτάσει την κτίση σε εφιαλτικά όρια εξαφάνισης. Δηλαδή αυτοκτονίας του ανθρωπίνου Γένους.
Σήμερα τα αδιέξοδα των κοινωνιών, της ίδιας της ανθρώπινης ύπαρξης, ορθώνονται ανατριχιαστικά. Ρύποι, θόρυβοι, δυσωδία, ακατάσχετος καταναλωτισμός, πόλεμοι, κοινωνικές ανισότητες και άλλα συσσωρευόμενα δεινά πολλαπλασιάζουν τις επισφάλειες της κτίσης. Έμβιος και ανόργανος κόσμος τελούν υπό την απειλή επί τόπου «εκτέλεσής» τους.
Η Διάσκεψη της Κοπεγχάγης υπήρξε διάσκεψη μειωμένων προσδοκιών και μηδενικών αποτελεσμάτων εξαιτίας των συμφερόντων των βιομηχανικών χωρών, εξαιρέτως δε των ΗΠΑ και της Κίνας. Είχε ωστόσο τεθεί παγκόσμιος στόχος, ως το 2050 να περιορισθούν οι εκπομπές του διοξειδίου του άνθρακα μέχρι 50% συγκριτικά με το 1990. Δυστυχώς το τελικό κείμενο δεν περιλαμβάνει αυτόν τον στόχο. Απέμεινε άνθρακας ο θησαυρός!
Οι Ευρωπαίοι, επικαλούμενοι τη μη επίτευξη συμφωνίας, εποίησαν την νήσσαν και δεν δεσμεύθηκαν στον περιορισμό εκπομπών αερίων ως το 2020 από 20% σε 30%. Οι Κινέζοι αρνήθηκαν εν ονόματι της ανταγωνιστικότητας κάθε περιορισμό. Οι Αμερικανοί χαμογέλασαν πανευτυχείς φορτώνοντας στους Κινέζους την ευθύνη της αποτυχίας και ανακαλώντας την πρότασή τους να επιδοτήσουν τις αναπτυσσόμενες χώρες με 100 δισ. δολ. ετησίως. Οι Αφρικανοί που είναι οι αμεσότατα απειλούμενοι όσο η στάθμη της θάλασσας αυξάνεται, οι θερμοκρασίες ανεβαίνουν -ήδη έχουν υπερβεί τους +2 βαθμούς Κελσίου εν σχέσει με την προβιομηχανική εποχή- τα ακραία καιρικά φαινόμενα εντείνονται, ήλπισαν σε υπολογίσιμη οικονομική βοήθεια αλλά οι μεγάλοι τούς έταξαν ψίχουλα. Όπως πικρόχολα δήλωσε ο σουδανός αντιπρόσωπος Λουμούμπα Στανισλάς Ντι-άμπινγκ «Τα 10 δισ. δολ. δεν φτάνουν για τους πολίτες των αναπτυσσόμενων χωρών ούτε για ν’ αγοράσουν φέρετρα»! Σημειώστε ότι οι πλούσιοι διέθεσαν 1 τρισ. δολ. για να σώσουν τις τράπεζές τους.
Όμως η οικολογική κρίση καλπάζει με εξωφρενικούς ρυθμούς. Τεχνολογική επανάσταση, πληθυσμιακή έκρηξη, αλλά υπεράνω όλων η νοοτροπία των ανθρώπων να αγνοούν τις επερχόμενες συνέπειες των πράξεών τους. Η αλήθεια για την κλιματική κρίση είναι, όπως εύστοχα σημειώνει ο νομπελίστας Αλ Γκορ, ενοχλητική και ανεπιθύμητη κυρίως για κάποιους ισχυρούς που κερδίζουν τεράστια ποσά από δραστηριότητες που ξέρουν πολύ καλά ότι πρέπει να αλλάξουν προκειμένου να διασφαλίσουμε τη βιωσιμότητα του πλανήτη («Μια ενοχλητική αλήθεια», 284 επ.).
Πρέπει να αλλάξουμε τον τρόπο που ζούμε. Οι εκκοσμικευμένες κοινωνίες υπολογίζουν στην ορισμένη επικράτηση της κοινωνικής ηθικής. Οι χριστιανοί την πάσαν ελπίδα μας εναποθέτουμε στην ευαγγελική βιοθεωρία. Οι κοινωνίες που έχουν αποσυνδεθεί από τις πηγές της Πίστεως θέτουν κανόνες, αλλά αδυνατούν να εμπνεύσουν δεσπόζουσες πεποιθήσεις και να ενεργοποιήσουν κινητήριες δυνάμεις.
Το μήνυμα της Θείας Ενανθρωπήσεως περιέχει τη δυνατότητα του ανθρώπου να «κοινωνεί», δηλαδή να δημιουργεί «σχέσεις» ώστε τα επί μέρους όντα να απελευθερώνονται από τον εγωκεντρισμό τους και να λειτουργούν την ανάγκη αναφοράς στο «επέκεινα», στον εν Υψίστοις Θεό που ύμνησαν οι Άγγελοι και οι αγραυλούντες Ποιμένες της Άγιας Νύχτας. (Πρβλ. Μητρ. Ιω. Ζηζιούλα, «Η κτίση ως ευχαριστία» σ. 39 επ.). Στην Ορθόδοξη Θεολογία τονίζεται η διαλεκτική σχέση του ανθρώπου με τον Θεό και κατ’ ακολουθία η ιερότητα του Κόσμου. Ο Χριστός στηλιτεύει εσαεί την πλεονεξία, την αδικία και την εκμετάλλευση. Καταδικάζει τη συσσώρευση και την υπερμέτρον απόλαυση των υλικών αγαθών.
Η απληστία των ανθρώπων καταστρέφει τον πλανήτη, ενώ βυθίζει στη δυστυχία δισεκατομμύρια παιδιών του Θεού όσο συντηρούνται και επεκτείνονται θεσμοί κοινωνικής ανισότητας και μετανεωτερικών μορφών δουλείας που ποδοπατούν την αξιοπρέπεια του ανθρώπου.
Ακούστηκε και πάλι εφέτος το μήνυμα «Επεσκέψατο ημάς εξ ύψους ο Σωτήρ ημών». Αυτή είναι για τους πιστούς, αλλά και τους ημίπιστους, και τους καλής θελήσεως απίστους η διέξοδος.
Η μόνη αληθινή διέξοδος.