Κύπρος: Μεταξύ στυγνών διλημμάτων και ιστορικών αποφάσεων
Όσο το Κυπριακό είναι πρόβλημα ζωής για μας, άλλο τόσο είναι όχληση (έως και μπελάς) για κάποιους άλλους. Και στον βαθμό που αυτό επιδρά ως αρνητικός συντελεστής σε άλλα ζητήματα (και προπαντός σε άλλα συμφέροντα) θα προκαλεί ανάλογες παρεμβάσεις. Είτε για επίλυση του, είτε απλώς για όπως όπως κλείσιμο.
Υπό το φως αυτής της απλουστευτικής διαλεκτικής, και ως συνέπεια δυναμικών που έχουν ήδη ενεργοποιηθεί, το Κυπριακό δεν μπορεί πλέον να παραμείνει επί πολύ στη σημερινή του εκκρεμότητα. Κι αυτό είναι αναντίλεκτο. Γιατί εκτός των άλλων, οι δυναμικές που η θεσμική ενσωμάτωση της Κύπρου στο ευρωπαϊκό γίγνεσθαι αναπαράγει (αλλά κυρίως οι επιδράσεις που αυτή ασκεί σε κρίσιμες περιοχές των κοινοτικών διαδικασιών και σχέσεων) προκαλούν σοβαρότερους κραδασμούς. Και διαμορφώνουν ακόμη σοβαρότερες εξελίξεις, που οδηγούν σε νέες πρωτοβουλίες. Για λύση όσον αφορά εμάς και απαλλαγή από τον κυπριακό πονοκέφαλο (και αποτροπή των αυτονόητων παρενεργειών του) όσον αφορά τους άλλους. Η αλήθεια.
Έχουν λοιπόν δίκαιο αυτοί που διατείνονται ότι το σημερινό status quo βαίνει ταχέως προς διαφοροποίηση. Κατ’ ακρίβειαν τερματίζεται. Είτε με λύση δηλαδή, είτε με αδιέξοδο, η κατάσταση πραγμάτων που βιώνουμε τις τελευταίες δεκαετίες λήγει. Και θα μεταλλαγεί αναποδράστως:
= Είτε σε ομοσπονδιακό μόρφωμα δικοινοτικού συνεταιρισμού (με δομές χαλαρής συνομοσπονδίας) και γεωγραφικό διαχωρισμό. Είτε σε πλήρη και οριστική γεωπολιτική διαίρεση, ως απότοκο της μη λύσεως. Με ό,τι αυτό σημαίνει. Και με όσα θ’ αναπαραχθούν ως αποτέλεσμα μιας τέτοιας επικίνδυνης προοπτικής.
Να είμεθα και ειλικρινείς και εύτολμοι στην τομή των πραγμάτων. Γιατί ούτε οι ευσεβείς πόθοι είναι καλός σύμβουλος, ούτε οι αυταπάτες δίδουν διεξόδους στα εθνικά μας αδιέξοδα. Και φτάνοντας κυριολεκτικά πλέον στο «αμήν» (γιατί δεν πρέπει ν’ αυταπατόμεθα όσον αφορά τις καταληκτικές δυναμικές που έχουν ήδη ενεργοποιηθεί) οφείλουμε ν’ αρθρώσουμε διαλεκτικές αλήθειας. Κι αυτές συνοψίζονται στο πολύ απλό και αναντίλεκτο σκεπτικό. Ότι δηλαδή:
1. Διαπραγματευτική λύση του Κυπριακού μονοδρομείται και περνά εξ ανάγκης από παραμέτρους μείζονος ιστορικού (και εκ των πραγμάτων επώδυνου) συμβιβασμού. Του οποίου τα βασικά χαρακτηριστικά είναι όσα μπορεί να μεταφράσει πολιτικά (και πολιτειακά) η Διζωνική Δικοινοτική Ομοσπονδία, επί τη βάσει πολιτικής ισότητος των δύο εταίρων.
2. Αποτυχία συμβιβασμού και ανεξαρτήτως αιτίων, στην καλύτερη (για μας) περίπτωση παγιώνει τη σημερινή κατάσταση πραγμάτων. Αλλά δυστυχώς δεν ανακόπτει τις υποτροπές της, που συναρτώνται προς την καταθλιπτική ανισοσθένεια μεγεθών και ταυτοχρόνως προς πάγιες επιδιώξεις της άλλης πλευράς.
Αυτά συνιστούν το υπό τις περιστάσεις τραυματικό ελληνικό δίλημμα. Που μας εγκλωβίζει στο ακόμη ζοφερότερο «μπρος γκρεμός και πίσω ρέμα».
Γιατί ασφαλώς ούτε οποιαδήποτε λύση χωρίς αξιόπιστες προδιαγραφές ασφαλείας και χωρίς να διέπεται από κάποιες θεμελιώδεις αρχές είναι δυνατό να γίνει δεκτή. Γιατί διαφορετικά θα επανεισπραχθούν τα χειρότερα. Ούτε όμως και η μη λύση προσφέρει ασφαλή διέξοδο. Άρα δεν μπορεί να αποτελεί επιλογή για την ελληνική πλευρά. Εκτός και αν της επιβληθεί. Οπότε και θ’ αποβεί μια εξ ανάγκης επιλογή.
Αυτά τα κρίσιμα διλήμματα διέπουν αυτήν τη στιγμή τις ανησυχίες της Λευκωσίας και τους προβληματισμούς της Αθήνας.
Κι επειδή πυροδοτούν ήδη επιταχυνόμενες εξελίξεις –που μεταφράζονται ουσιαστικά σε πιέσεις– θα οδηγήσουν και πολύ σύντομα σε ιστορικές αποφάσεις ως προς το δέον. Και το δέον επικεντρώνεται τελικά σ’ ένα και αυτονόητο εθνικό ζητούμενο:
= Τη διασφάλιση τέτοιας λύσεως –όσο επώδυνης και αν είναι– η οποία να παρέχει επαρκή εχέγγυα εθνικής επιβιώσεως και ιστορικής συνέχειας για τον Κυπριακό Ελληνισμό στη φυσική του γεωγραφία. Τίποτε περισσότερο. Και προπαντός, τίποτε λιγότερο.
Κάτι βεβαίως που προκειμένου περί λαών ενσωματωμένων στους ευρωπαϊκούς θεσμούς είναι και διαλεκτικώς αυτονόητο και ιστορικώς αναντίλεκτο. Εκτός και αν ασόφως αυτοαναιρούμενοι, αποδεχθούμε κρίσιμες αποκλίσεις από θεμελιώδεις αρχές του ευρωπαϊκού γίγνεσθαι. Και αν συναινέσουμε σε παράκαμψη ζωτικών προνοιών του κοινοτικού κεκτημένου. Οπότε και θα είμαστε άξιοι των επιλογών μας…