Πολιτική χρεοκοπία

Πέρασαν ήδη δύο μήνες από την ανάληψη της διακυβέρνησης από το ΠΑΣΟΚ, και όχι μόνο δεν έχει αποκατασταθεί ένα κλίμα εμπιστοσύνης και προοπτικής, αλλά αντιθέτως η αξιοπιστία της χώρας καταρρέει με ρυθμούς γεωμετρικής προόδου.
Ασφαλώς η οικονομική κρίση μπορεί να διαπιστωθεί «αντικειμενικά» μέσα από τα μακροοικονομικά μεγέθη, τα δημοσιονομικά ελλείμματα, το ύψος του δημοσίου χρέους, την «υπολογιζόμενη» φοροδιαφυγή, εισφοροδιαφυγή, τα χρέη του Δημοσίου κ.λπ. Όμως όλα αυτά τα οικονομικά μεγέθη δεν είναι ουδέτερα. Συνδέονται με κοινωνικά και οικονομικά συμφέροντα, με ισχυρά δίκτυα συναλλαγής και διαφθοράς. Και το κυριότερο, η πορεία και η εξέλιξή τους εξαρτώνται από τους πολιτικούς χειρισμούς της κυβερνητικής εξουσίας, από τον τύπο της κοινωνικής συναίνεσης, που θα διαμορφωθεί από τη σύνδεσή τους με συγκεκριμένους αναπτυξιακούς και κοινωνικούς στόχους. Όλα αυτά όμως που αποτελούν προαπαιτούμενα παραμένουν «ζητούμενα»…
Η ηγετική ελίτ του ΠΑΣΟΚ, αν και επικαλείται τη «σοσιαλιστική» και «σοσιαλδημοκρατική» πολιτική της παιδεία και τον αναλυτικό τρόπο προσέγγισης των προβλημάτων, εν τούτοις παραγνωρίζει μια θεμελιώδη αρχή: Το γεγονός δηλαδή ότι η πολιτική και η οικονομία συνιστούν ένα συνεκτικό και ενιαίο πλαίσιο επιλογών και αποφάσεων, και δεν αποτελούν δύο ξεχωριστές «σφαίρες» δράσης.
Από την πρώτη στιγμή υπήρξε μια τραγική παραβίαση της βασικής αυτής αρχής. Ο υπουργός Οικονομικών υπερδιόγκωσε το έλλειμμα προσθέτοντας τις οφειλές και τα χρέη του Δημοσίου προς Οργανισμούς, Ταμεία, νοσοκομεία κ.λπ., γνωρίζοντας πολύ καλά ότι ήταν αδύνατο αυτά να εξοφληθούν από τον προϋπολογισμό του 2010. Η μικροπολιτική διάσταση είναι εμφανής: Αφενός να ριχθεί το «ανάθεμα» στην προηγούμενη κυβέρνηση και αφετέρου να αφαιρεθούν και να ρυθμιστούν τα χρέη αυτά στον επόμενο προϋπολογισμό, που θα εμφανίσει το έλλειμμα μειωμένο κατά τρεις περίπου ποσοστιαίες μονάδες…
Οι πολιτικές –και όχι μόνο οικονομικές– επιπτώσεις αυτής της μικρόνοος επιλογής εξελίσσονται σε δραματικές. Η αξιοπιστία της χώρας κατρακυλά στο ναδίρ, τα επιτόκια δανεισμού οδεύουν σε πρωτοφανή ύψη, οι κερδοσκοπικές «ορέξεις» βρίσκουν ελεύθερο έδαφος να αναπτυχθούν ακώλυτα, και όλες οι νεοφιλελεύθερες συνταγές που εκπορεύονται από τα οικονομικά και χρηματοπιστωτικά κέντρα (ευρωπαϊκά και παγκόσμια) σερβίρονται τώρα ως η μόνη σωτήρια λύση…
Ασφαλώς δεν είμαστε μόνοι μας. Πολλές χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης αντιμετωπίζουν το σοβαρό πρόβλημα των δημοσιονομικών ελλειμμάτων και της ανεργίας. Όμως η χώρα μας έχει επιπρόσθετα, δομικά, προβλήματα που απαιτούν έναν μεσοπρόθεσμο, τουλάχιστον, ορίζοντα διαχείρισης.
Όμως το πρόβλημα της πολιτικής αξιοπιστίας της χώρας μας εξελίσσεται σε μείζον. Όταν ο πρωθυπουργός εκφέρει τη λέξη «χρεοκοπία», όταν ο υπουργός Οικονομικών διαχειρίζεται με τόση αμετροέπεια το έλλειμμα, τότε οι επιπτώσεις της πολιτικής και οικονομικής αναξιοπιστίας πολλαπλασιάζονται επικίνδυνα. Οι ευρωπαϊκοί μηχανισμοί και τα κέντρα αποφάσεων δεν θεωρούν ικανή την ελληνική κυβέρνηση να εφαρμόσει μια συντεταγμένη πορεία τιθάσευσης του χρέους και των ελλειμμάτων και προτείνουν νεοφιλελεύθερες-μονεταριστικές πολιτικές που μπορούν να εφαρμοσθούν με την ΠΟΛΙΤΙΚΗ –και όχι μόνο την οικονομική– εποπτεία διεθνών Οργανισμών, όπως το ΔΝΤ…
Το ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΕΛΛΕΙΜΜΑ όμως δεν αφορά μόνον τη σχέση μας με τους ευρωπαϊκούς οργανισμούς, αλλά εκδηλώνεται και στο επίπεδο της εσωτερικής διαχείρισης.
Είναι προφανές ότι πέραν των θεσμικών μέτρων (φορολογικό, Ταμεία, νοσοκομεία, δημόσιοι Οργανισμοί) η κυβέρνηση οφείλει αμέσως να μεριμνήσει για τα καθαρώς «οικονομικά εγκλήματα» που συντελούνται, όπως η φοροδιαφυγή, η φοροκλοπή, η παρακράτηση του ΦΠΑ, οι απλήρωτες εισφορές στα Ταμεία, η ανασφάλιστη εργασία κ.λπ.
Αυτή η πλευρά της κυβερνητικής παρέμβασης δεν αναφέρεται μόνο στον «εκσυγχρονισμό», στην «ορθολογική διαχείριση», στη «μηχανοργάνωση», λειτουργίες και έννοιες-σύμβολα που μας έχουν κατακλύσει τα τελευταία χρόνια… Αφορά κυρίως τη σύγκρουση με κατεστημένα συμφέροντα, με παγιωμένες στάσεις και συμπεριφορές, με μορφές δομικής διαφθοράς που αναπαράγονται και ενισχύονται εδώ και δεκαετίες.
Διαθέτει η σημερινή κυβέρνηση τη βούληση και την ισχύ για μια τέτοια μετωπική και εκτεταμένη αντιπαράθεση; Μπορεί να αντέξει το πολιτικό κόστος που συνεπάγονται οι συγκρούσεις με τα συμφέροντα αυτά; Δεν έχει περάσει πολύς καιρός από τότε που ο υπουργός Οικονομικών της προηγούμενης κυβέρνησης εξήγγειλε την πρόθεση να φορολογηθούν οι ελεύθεροι επαγγελματίες με ελάχιστο φόρο 1.000 ευρώ… Στην πρώτη, μετά από μία μόλις εβδομάδα από την εξαγγελία, σφυγμομέτρηση, η ΝΔ βρέθηκε για πρώτη φορά πίσω από το ΠΑΣΟΚ κατά 3%… και φυσικά το μέτρο αποσύρθηκε αυτοστιγμεί…
Τα περιθώρια στενεύουν. Μέχρι τον Μάρτιο του 2010 η κυβέρνηση θα πρέπει να ξεκαθαρίσει «με ποιους θα πάει και ποιους θα αφήσει»… Η πορεία με την ταχύτητα στο «νεκρό» δεν μπορεί να συνεχισθεί επί πολύ. Η κυβέρνηση επιδιώκει να διασφαλίσει την εσωτερική κοινωνική νομιμοποίηση και την εξωτερική ανοχή των ευρωπαϊκών κέντρων, βαδίζουσα μέχρι τώρα επί ξυρού ακμής, ενώ ο «μύθος» των «100 ημερών» εξαντλείται χωρίς σοβαρό αντίκρισμα. Με έναν πρωθυπουργό «ταξιδευτή» κι έναν υπουργό Οικονομικών που κρύβει την ανησυχία και τον πανικό του πίσω από συμβουλές, εξαγγελίες και παρηγορητικά διαγγέλματα…
Ένα πράγμα θα πρέπει με ειλικρίνεια να ευχηθούμε: Να μη διαμορφώνει του χρόνου τον προϋπολογισμό του 2011 της χώρας μας κάποιο «εποπτεύον» ΔΝΤ… Κι αυτό συνεπάγεται ότι το 2010 θα πρέπει να είναι χρόνος αποφάσεων, σοβαρών πολιτικών επιλογών και συγκεκριμένων στόχων. Γιατί αλλιώς θα αποδειχθεί ότι «the game is over» για την ίδια την ΠΟΛΙΤΙΚΗ στον τόπο μας.