ΔΑΜΟΚΛΕΙΟΣ ΣΠΑΘΗ Η ΑΥΞΗΣΗ ΤΗΣ ΦΟΡΟΛΟΓΙΑΣ

Προ ημερών δέχτηκα τηλεφώνημα από τακτικό αναγνώστη της εφημερίδας μας, που θέλησε να τηρηθεί η ανωνυμία του, και ο οποίος με προέτρεψε να θεμελιώσω τις διαφωνίες για τα πρόσθετα φορολογικά μέτρα που κυοφορούνται. Για όσα ήδη έχουν ανακοινωθεί και για όσα θα δούμε στο φορολογικό νομοσχέδιο που θα κατατεθεί στη Βουλή για ψήφιση τον Μάρτιο ή τον Απρίλιο του 2010. Μακριά από λαϊκισμούς και με όρους καθαρά οικονομικούς, θα ήθελα να ικανοποιήσω την απαίτηση του φίλου μας τακτικού αναγνώστη, αφού πρώτα διευκρινίσω ότι: α) Δεν μάχομαι την προσπάθεια μείωσης του ελλείμματος και του δημόσιου χρέους. Διαφωνώ όμως με τη μεθοδολογία. Φρονώ ότι λαμβανομένης υπόψη και της τωρινής συγκυρίας, επείγει η αντιμετώπιση της οικονομικής κρίσης. β) Μέτρα για την αντιμετώπιση της κρίσης και μέτρα μείωσης του ελλείμματος δεν είναι δυνατόν να εφαρμοστούν ταυτόχρονα. Αλληλοαναιρούνται.

Ας σκεφτούμε λοιπόν με όρους καθαρά οικονομικούς. Από το 2007 που εμφανίστηκαν τα πρώτα σημάδια της έντονης χρηματοπιστωτικής κρίσης, είχαμε υποστηρίξει την άποψη ότι η κρίση αυτή γρήγορα θα επεκταθεί και στην πραγματική οικονομία. Και η μορφή της κρίσης απαιτεί για την αντιμετώπισή της σταθερά μέτρα αύξησης της ζήτησης αγαθών και υπηρεσιών. Και αυτά τα μέτρα θα είχαν φυσικά υψηλό δημοσιονομικό κόστος. Και επομένως αύξηση του ελλείμματος και του δημόσιου χρέους. Φρονούμε
ότι η αρχή της ιεράρχησης των αναγκών μάς υποχρεώνει να δώσουμε προτεραιότητα στην εφαρμογή μέτρων αντιμετώπισης της οικονομικής κρίσης και μετριασμού των συνεπειών της. Οι προσπάθειες για μείωση του ελλείμματος θα μπορούσαν και θα έπρεπε να αναβληθούν για χρόνο μεταγενέστερο, όταν πλέον η κρίση θα έχει παρέλθει. Αν υποθέσουμε ότι δεν λαβαίνουμε μέτρα για την κρίση και στρεφόμαστε στην καταπολέμηση του ελλείμματος, με αύξηση του φορολογικού βάρους και με περιορισμό των δημοσίων δαπανών (περιορισμός του Προγράμματος Δημοσίων
Επενδύσεων και των κοινωνικών δαπανών), η κρίση θα βαθύνει και οι συνέπειες θα γίνουν έντονες και η διάρκειά τους θα μεγαλώσει. Μείωση του ΑΕΠ για μεγάλο χρονικό διάστημα και βαθιά κρίση. Η χώρα μας θα γίνει κατά πολύ φτωχότερη και ο λαός εξαθλιωμένος. Η φοροδοτική ικανότητα των φορολογουμένων, φυσικών προσώπων και επιχειρήσεων, θα μειωθεί δραστικά. Αν η χώρα μας καταστεί φτωχότερη, τότε η δυνατότητα του κράτους (και της όποιας κυβέρνησης) να αυξήσει τους πόρους που του χρειάζονται για τη χρηματοδότηση των ελλειμμάτων και για την εξυπηρέτηση του δημόσιου χρέους θα είναι σχεδόν μηδενική. Και φυσικά αυτή η ανικανότητα του κράτους θα αγκαλιάσει και τις δαπάνες για προσφορά δημόσιων υπηρεσιών κοινωνικής πρόνοιας και εκτέλεσης των αναγκαίων έργων υποδομής για αρκετά μεγάλη χρονική περίοδο. Η καθίζηση του βιοτικού επιπέδου του λαού, η ανικανότητα της οικονομίας να ανακάμψει και οι δυσκολίες του κράτους να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις του και να διαθέτει πόρους για ανάπτυξη θα καταστούν αξεπέραστες. Μόνιμη μιζέρια και υπανάπτυξη! Θα πέσουμε στον φαύλο κύκλο ανυπαρξίας πόρων του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα. Μεγάλη έξαρση της αύξησης ελλειμμάτων και χρέους του κράτους, των επιχειρήσεων και των νοικοκυριών. Καθώς τα ελλείμματα και το δημόσιο χρέος θα αυξάνονται, όλο και περισσότεροι πόροι θα απαιτούνται για την εξυπηρέτησή τους. Και από πού το κράτος θα αντλεί τους χρηματικούς αυτούς πόρους; Από μια γονατισμένη οικονομία με συνεχώς φθίνουσα φοροδοτική ικανότητα και με αρνητικούς ρυθμούς ανάπτυξης; Και σε μια τέτοια περίπτωση, θα μπορεί το κράτος να βρίσκει πρόθυμους δανειστές για να καλύπτει τις συνεχώς ογκούμενες ανάγκες του;
Μέσα στο σφιχτό αυτό πλαίσιο εξαθλίωσης προσωπικά φρονώ ότι θα βρεθούμε αν, διαρκούσης της οικονομικής κρίσης, εφαρμόσουμε τις υποδείξεις-συνταγές της ΕΕ, της ΟΝΕ και του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου. Όσα μέτρα αντιμετώπισης της κρίσης και αν ληφθούν θα εξουδετερωθούν από την αύξηση του φορολογικού βάρους, που θα μειώσει σημαντικά την αγοραστική δύναμη των μεσαίου και χαμηλού εισοδήματος νοικοκυριών. Και θα μειωθούν και η ενεργός ζήτηση και η ρευστότητα. Εάν όμως κατά τη διάρκεια της κρίσης δώσουμε προτεραιότητα στην εφαρμογή μέτρων εξουδετέρωσης και συντόμευσής της, τότε γρήγορα και η δική μας η οικονομία θα ανακάμψει, θα μπει σε τροχιά ανάπτυξης και θα μπορεί με περισσότερη άνεση να
αντέξει βαρύτερο φορολογικό φορτίο.
Έχουμε τη γνώμη ότι αυτή η πορεία θα μας προστατεύσει περισσότερο από τον κίνδυνο εξαθλίωσης. Δεν πρέπει να εξαντλήσει η κυβέρνηση τόσο πρόωρα τα όποια περιθώρια αντοχής διαθέτει ακόμη η ελληνική οικονομία. Θα είναι μεγάλο σφάλμα, που δύσκολα θα ξεπεραστεί. Μέχρι τώρα από την εμφάνιση της οικονομικής κρίσης καμιά κυβέρνηση δεν τόλμησε να αυξήσει τη φορολογία για να πετύχει μείωση των ελλειμμάτων. Αντιθέτως και υψηλά δημοσιονομικά ελλείμματα παρουσιάζουν και μείωση του φορολογικού βάρους εφαρμόζουν ως αντίδοτο της κρίσης. Γιατί τη δική μας οικονομία την οδηγούν στην «προκρούστεια κλίνη» για να την πετσοκόψουν;
Επειδή όμως η οικονομική δραστηριότητα έχει και την ανθρώπινη διάστασή της, καθώς επιδίωξή της βασική θα πρέπει να είναι η ικανοποίηση των αναγκών του κοινωνικού συνόλου, θα θέλαμε να τονίσουμε ότι είναι κοινωνική απαίτηση να θωρακιστεί η παγκόσμια οικονομία
από τον κίνδυνο να ξεσπάνε οικονομικές κρίσεις τέτοιας έκτασης και έντασης. Δεν είδαμε δυστυχώς μέχρι τώρα την ΕΕ ή το ΔΝΤ ή άλλον διεθνή οργανισμό να
ασχολούνται με την εκπόνηση μέτρων προστασίας της παγκόσμιας οικονομίας και τιμωρίας εκείνων που προκάλεσαν τη σημερινή κρίση. Μόνο τη διαπίστωση των υπηρεσιών του ΟΗΕ είδαμε ότι η κρίση προκάλεσε αύξηση της φτώχειας. Κι αυτοί που προξένησαν τόσο κακό παραμένουν ανενόχλητοι! Όμως η αύξηση της φτώχειας τροφοδοτείται βασικά από το σύστημα της ελεύθερης αγοράς, που δυστυχώς έχει επικρατήσει στα ανεπτυγμένα κράτη. Και το σύστημα αυτό γίνεται περισσότερο εξαθλιωτικό για τη μεγάλη κοινωνική πλειοψηφία, καθώς η φιλοσοφία και οι δομές του στήθηκαν για να υπηρετούν και να περιφρουρούν τα συμφέροντα των οικονομικά ισχυρών και μόνον. Οι παραχωρήσεις των κρατών στα ισχυρά οικονομικά συμφέροντα και η απογύμνωσή τους από εξουσία και έσοδα είναι που οδηγούν τα κράτη σε δημοσιονομικές ανισορροπίες και τους λαούς σε εξαθλίωση. Ακόμα και αν η κρίση δεν είχε εκδηλωθεί, κράτη ισχυρά, με οικονομική και πολιτική δύναμη, θα εμφάνιζαν έκδηλα σημάδια παρακμής και οικονομικών ανισορροπιών και περισσότερο στον τόσο ευπαθή δημοσιονομικό τομέα.
Ναι, να περάσουμε την κρίση, να μειώσουμε τα δημοσιονομικά ελλείμματα και το δημόσιο χρέος, χωρίς όμως να οδηγηθεί ο ελληνικός λαός στην υπερχρέωση και τελικά στην εξαθλίωση. Είναι ανεπίτρεπτο το ευρώ να φάει τον λαό, ο λαός πρέπει να φάει το ευρώ. Δεν επιτρέπεται εν ονόματι της σταθερότητας του νομίσματος να παραβλέπουμε την
ανάπτυξη και να μειώνουμε το επίπεδο ευημερίας του λαού. Έτσι ξεπροβάλλει η ανθρώπινη διάσταση της οικονομικής πολιτικής που πρέπει να χαράξει η κυβέρνηση. Είναι πέρα από κάθε αμφιβολία ότι στο πλαίσιο μιας οικονομικής και νομισματικής ένωσης τα κράτη μέλη δεν έχουν την πολυτέλεια άσκησης αυτόνομης οικονομικής πολιτικής. Μπορούν όμως και πρέπει να μάχονται. Να μάχονται για μια ανθρωποκεντρική οικονομική και νομισματική πολιτική. Το σημερινό σύστημα δημιούργησε ενώσεις κρατών και διεθνείς οργανισμούς για να μπορεί να περνάει τη γραμμή του γρήγορα και εύκολα. Η ΕΕ είναι ένα τέτοιο κατασκεύασμα. Προσφέρονται 27 κράτη μέλη σε συσκευασία ενός! Είναι πιο εύκολο και γρήγορο να πείσεις (ή να εξαγοράσεις) τον έναν παρά να αγωνίζεσαι να κερδίσεις τους 27. Αφού εντάχθηκε η χώρα μας μέσα στη «συσκευασία» της ΕΕ και της ΟΝΕ, η κυβέρνηση του Γ. Παπανδρέου, ως προοδευτική και σοσιαλιστική, πρέπει μέσα στο στενό αυτό πλαίσιο να αγωνιστεί και να μην υποκύψει στις πιέσεις για τη λήψη μέτρων που θα εξαρθρώσουν την οικονομία μας και θα οδηγήσουν περισσότερους έλληνες πολίτες στην εξαθλίωση. Αυτή είναι η εντολή που έλαβε από τον λαό στις πρόσφατες εκλογές η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ. Τον Μάρτιο ή τον Απρίλιο του 2010 η κυβέρνηση θα παρουσιάσει τα νέα φορολογικά μέτρα, που στοχεύουν στην αύξηση των φορολογικών εσόδων και θα βοηθήσουν στη μείωση του ελλείμματος. Θα ήθελα στο σημείο αυτό να θυμίσω ένα αθηναϊκό ανέκδοτο: Στην παλιά Αθήνα συναντήθηκαν τυχαία δυο πολύ φίλοι. Ο ένας ήταν πάρα πολύ στενοχωρημένος και ο φίλος του τον ρώτησε για την αιτία της στενοχώριας του. Του είπε λοιπόν ότι έπαθε μεγάλη ζημιά: Ψόφησε ο γάιδαρός του, που τόσες υπηρεσίες τού παρείχε. Και πρόσθεσε: «Το χειρότερο που με θλίβει είναι ότι ψόφησε μόλις που τον είχα συνηθίσει να μην τρώει»! Ας προσέξει λοιπόν η κυβέρνηση, γιατί λόγοι σοβαροί, οικονομικοί και ανθρωπιστικοί επιβάλλουν την εφαρμογή μιας περισσότερο ανθρωποκεντρικής οικονομικής πολιτικής, ειδικά στον φορολογικό τομέα και στην κατανομή του εισοδήματος.