ΑΤΑΚΤΗ ΥΠΟΧΩΡΗΣΗ ΑΘΗΝΑΣ – ΛΕΥΚΩΣΙΑΣ

Στο κείμενο των συμπερασμάτων δεν υπάρχουν κυρώσεις, ούτε καν νέο ορόσημο για νέα αξιολόγηση της Τουρκίας τον προσεχή Ιούνιο. Εκτός από φραστικές επισημάνσεις της ΕΕ και θλίψη για τη μη εκπλήρωση των τουρκικών υποχρεώσεων, καθώς και την αυτονόητη αναφορά για τουρκική συνδρομή στη λύση του Κυπριακού, η Άγκυρα έφυγε αλώβητη από τις Βρυξέλλες και συνεχίζει: 1) Ανενόχλητη την πορεία της στην ΕΕ. 2) Να πιέζει για συνομοσπονδιακή λύση στο Κυπριακό. Γεγονός είναι ότι Αθήνα και Λευκωσία δεν επεδίωξαν να δημιουργήσουν συμμαχίες και να καλλιεργήσουν το έδαφος ώστε να γίνει ουσιαστική αξιολόγηση και να υπάρξουν κυρώσεις στην Τουρκία για την προκλητική άρνησή της να εφαρμόσει το Πρωτόκολλο Τελωνειακής Ένωσης και να ομαλοποιήσει τις σχέσεις της με την Κύπρο.
Η Ελλάδα ήταν απούσα απ’ όλη τη διαπραγμάτευση, αφήνοντας όλο το βάρος στην Κύπρο. Όμως η ελληνική κυβέρνηση είχε επιλέξει να μην αναμειχθεί για να μη διαταραχθεί η σχέση με τον κ. Ερντογάν και αυτό φάνηκε απ’ το ότι ο Γ. Παπανδρέου, σε όλη την επίσκεψή του στην Κύπρο, δεν είχε αναφερθεί ούτε μία φορά σε «κυρώσεις» και στο «Πρωτόκολλο». Ενώ ακόμη και ο κ. Νταβούτογλου, έπειτα από τη συνάντησή του με τον Γ. Παπανδρέου στο περιθώριο του ΟΑΣΕ, δεν ανέφερε καν ως θέμα συζήτησης την «αξιολόγηση της Τουρκίας από την ΕΕ» καθώς είναι προφανές ότι είχε λάβει διαβεβαιώσεις πως δεν θα υπάρξουν δυσάρεστα απρόοπτα.
Τα βέτο
Στο Συμβούλιο των Γενικών Υποθέσεων η κυπριακή και η ελληνική κυβέρνηση διά του υπουργού των Εξωτερικών της Κύπρου Μάρκου Κυπριανού, κατάφεραν να σωθεί το αυτονόητο, δηλαδή να διατηρήσει η Κύπρος το δικαίωμα του βέτο επί των τουρκικών ενταξιακών κεφαλαίων. Ήταν τόσο χάλια τα προσχέδια των συμπερασμάτων της σουηδικής Προεδρίας με τη συνδρομή των Βρετανών, που τελικά αντί να διεκδικούν Αθήνα και Λευκωσία την επιβολή επιπρόσθετων επί της Τουρκίας κυρώσεων, έτρεχαν για να σώσουν τα κυπριακά βέτο. Η πολεμική σε βάρος της κυπριακής πλευράς γινόταν από αυτούς τους οποίους επί μακρόν ισχυριζόταν ο Πρόεδρος Χριστόφιας ότι έπεισε και πως είναι φίλοι του. Η πολιτική Χριστόφια – Παπανδρέου κατέρρευσε στις Βρυξέλλες, αφού με βάση τα συμπεράσματα της σουηδικής Προεδρίας η επόμενη αξιολόγηση της Τουρκίας θα είναι τον Οκτώβριο του 2010! Στο τελικό κείμενο τονίζεται ότι η Τουρκία καλείται μεν να εκπληρώσει «τις υποχρεώσεις της χωρίς καθυστέρηση», όμως καμιά αναφορά και διευκρίνιση δεν γίνεται πώς θα αντιδράσει η ΕΕ εάν η Τουρκία δεν συμμορφωθεί με όσα προβλέπει η απόφαση του 2006. Συνεπώς, δεν υπάρχουν στο κείμενο ούτε κυρώσεις ούτε νέο ορόσημο.
Τα φιάσκο με τα κεφάλαια
Επειδή η συντριπτική πλειοψηφία των κρατών μελών ήταν εναντίον της επιβολής κυρώσεων, η Λευκωσία διά του υπουργού των Εξωτερικών της Μάρκου Κυπριανού ανέγνωσε μονομερή δήλωση με την οποία τόνισε ότι η κυπριακή κυβέρνηση θα θέσει κριτήρια και όρους πάνω σε έξι ενταξιακά κεφάλαια της Τουρκίας. Εάν, είπε, η Τουρκία δεν εκπληρώσει τα κριτήρια, τότε δεν θα ανοίξουν τα κεφάλαια αυτά. Τα έξι κεφάλαια είναι τα ακόλουθα:
1. Ενέργεια. 2. Πολιτισμός και Παιδεία. 3. Ελευθερία Διακίνησης Εργαζομένων. 4. Κοινή Εξωτερική Πολιτική και Πολιτική Άμυνας και Ασφάλειας. 5. Δικαστική Εξουσία και Θεμελιώδεις Ελευθερίες και 6. Δικαιοσύνη, Ελευθερία και Ασφάλεια.
Από αυτά, τα τέσσερα κεφάλαια είναι ήδη παγωμένα. Πρόκειται για εκείνα της ενέργειας, του πολιτισμού (είναι γνωστή η πρόθεση της κυπριακής κυβέρνησης ως αποτέλεσμα της καταστροφής της πολιτιστικής κληρονομιάς στα κατεχόμενα), της ελεύθερης διακίνησης εργαζομένων που είναι παγωμένο από Γερμανία – Αυστρία και της Δικαιοσύνης που είναι μπλοκαρισμένο από διάφορες χώρες. Ο κύπριος κυβερνητικός εκπρόσωπος Στέφανος Στεφάνου υποστήριξε ότι όντως είναι παγωμένα τα τέσσερα κεφάλαια, αλλά θα τεθούν, όπως είπε, νέα κριτήρια.
Ανοίγει το κεφάλαιο
του περιβάλλοντος
Η ΕΕ όχι μόνο δεν επέβαλε κυρώσεις στην Τουρκία, αλλά στις 21 Δεκεμβρίου, στο πλαίσιο της Διακυβερνητικής, θα ανοίξει το κεφάλαιο για τη Διακυβερνητική με τη σύμφωνη γνώμη των Αθηνών και της Λευκωσίας, που σημαίνει ότι συναινεί στη συνέχιση της ενταξιακής πορείας της Άγκυρας, χωρίς να ανοίξει τα λιμάνια και τα αεροδρόμιά της στα κυπριακά πλοία και αεροπλάνα.
Σημεία βελτίωσης
Παρά το φιάσκο Κύπρος και Ελλάδα θεωρούν… θετικές τις αλλαγές στην παράγραφο 4, όπου τονίζεται μεταξύ άλλων ότι οι αποφάσεις για το κλείσιμο και το άνοιγμα των κεφαλαίων θα γίνονται με βάση τους κανόνες της Διακυβερνητικής και όχι μόνο με τεχνικά κριτήρια, γεγονός που διατηρεί ζωντανό το βέτο. Όπως είπε χαρακτηριστικά ο κ. Κυπριανού, έγινε προσπάθεια να διαμορφωθεί το κείμενο με τρόπο ώστε να εμποδιστούν μονομερείς εθνικές κινήσεις (βλέπε βέτο). Υπάρχει άλλη μια αναφορά που διατηρεί ζωντανό το δικαίωμα του βέτο. Είναι η προσθήκη στην παράγραφο 9, που αναφέρει ως κριτήρια ανοίγματος και κλεισίματος των τουρκικών ενταξιακών κεφαλαίων όχι μόνο τα τεχνικά, αλλά και εκείνα που αφορούν τις υποχρεώσεις της Τουρκίας, όπως αυτές προκύπτουν από το Συμφωνία Σύνδεσης και την Εταιρική Σχέση Προσχώρησης.
Ακόμη, βελτιωμένη είναι η παράγραφος για τη λύση του Κυπριακού. Ενώ προηγουμένως καλείτο η Άγκυρα να «δημιουργήσει θετικό κλίμα» για τη λύση του Κυπριακού, τώρα καλείται να «συνδράμει στη λύση». Επιπροσθέτως, στην παράγραφο για την Τουρκία και την ενέργεια τονίζεται ο σεβασμός που πρέπει να επιδείξει η χώρα αυτή στην κυριαρχία των κρατών μελών της ΕΕ και στο Δίκαιο της Θάλασσας.
Πώς εκβίασαν οι Βρετανοί
Στο παρασκήνιο των όσων συνέβησαν σημαντική είναι η εχθρική στάση της Βρετανίας, η οποία απείλησε την κυπριακή κυβέρνηση ότι εάν συνέχιζε τη στάση της, τότε θα προχωρούσαν σε μονομερή δήλωση. Η Λευκωσία και η Αθήνα δεν γνώριζαν ποιο θα ήταν το περιεχόμενό της. Πάντως, οι Άγγλοι ήταν ενοχλημένοι διότι δεν είχε γίνει δεκτή η δική τους θέση, δηλαδή να περιλαμβάνεται στο κείμενο αναφορά που θα τόνιζε ότι τα τουρκικά κεφάλαια δεν μπορούν να παγώνουν για πολιτικούς λόγους. Η κυπριακή κυβέρνηση υποστηρίζει ότι, επιπροσθέτως, οι Βρετανοί επιχείρησαν να εισαγάγουν στο κείμενο αναφορά για την άρση της λεγόμενης απομόνωσης των Τουρκοκυπρίων.
Η αναδίπλωση των συγκυβερνώντων
Στην Κύπρο η κυβέρνηση πανηγυρίζει! Στο ΔΗΚΟ και την ΕΔΕΚ, ενώ τις προηγούμενες μέρες ήταν άκαμπτοι και ζητούσαν κυρώσεις, αναδιπλώθηκαν ατάκτως, προβάλλοντας τον ισχυρισμό ότι υπό τις δεδομένες περιστάσεις δεν μπορούσαν να γίνουν και πολλά πράγματα. Διαφορετική θέση διατύπωσε ο αντιπρόεδρος του ΔΗΚΟ Ν. Παπαδόπουλος, ο οποίος υποστήριξε ότι έχει αποτύχει η πολιτική της κυβέρνησης, ότι στην ουσία έχει εξουδετερωθεί η απόφαση στου 2006 και ότι η Τουρκία φεύγει αλώβητη. Την ίδια θέση διατύπωσε και ο πρώην υπουργός Εξωτερικών Γιώργος Λιλλήκας, ο οποίος είχε πετύχει το 2006 το πάγωμα των 8 τουρκικών κεφαλαίων με ομόφωνη απόφαση. Στην ίδια γραμμή ήταν κι οι δηλώσεις που έγιναν από τον πρόεδρο του ΕΥΡΩΚΟ Δ. Συλλούρη και από το κόμμα των Οικολόγων.
Ο πρόεδρος του ΔΗΣΥ Ν. Αναστασιάδης υποστήριξε ότι υπάρχει προβληματισμός για την απόφαση, διευκρινίζοντας ότι δεν υπάρχει κανένας λόγος που να δικαιολογεί πανηγυρισμούς. Ο πρόεδρος του ΔΗΣΥ υποστήριζε ότι θα έπρεπε η αξιολόγηση να αναβληθεί και να γίνει τον Ιούνιο επειδή έτσι θα υπήρχε ορόσημο. Τώρα δεν υπάρχουν ούτε κυρώσεις ούτε ορόσημο και η Τουρκία συνεχίζει ανενόχλητη την πορεία της στην ΕΕ.