Το παρασκήνιο που οδήγησε στην άτακτη υποχώρηση
Η πρόσφατη ανακοίνωση της Διαρκούς Ιεράς Συνόδου να υποκύψει τελικά στις κυβερνητικές πιέσεις και να δεχτεί, τουλάχιστον για αυτήν τη χρονιά, τον τριπλασιασμό του φορολογικού συντελεστή του Ενιαίου Τέλους Ακίνητης Περιουσίας ίσως αποτέλεσε μια πρώτης τάξης έκπληξη για πολλούς. Αν θυμηθεί μάλιστα κανείς και τις «σκληρές» πρώτες αντιδράσεις από πλήθος αρχιερέων (Ιωαννίνων, Καλαβρύτων, Σπάρτης, Θεσσαλονίκης κ.λπ.) στις κυβερνητικές εξαγγελίες για αύξηση της φορολόγησης της Εκκλησίας και την αρχική στάση του Αρχιεπισκόπου, ίσως θα ανέμενε ότι η Εκκλησία θα έβγαινε στο.. κλαρί και δεν θα δεχόταν καμία υποχώρηση. Στην έκτακτη, όμως, συνεδρίασή της η ΔΙΣ όχι μόνο έκανε πίσω σε όλα όσα ζήτησε η κυβέρνηση (την προηγούμενη εβδομάδα άλλωστε το «Π» έγραφε ότι οι υπουργοί είναι ανένδοτοι στη φορολόγηση της περιουσίας και την πρόσληψη των εκκλησιαστικών υπαλλήλων μέσω ΑΣΕΠ,) αλλά ανακοίνωσαν, ούτε λίγο ούτε πολύ, ότι συμφωνούν και… λένε και ευχαριστώ!
Ο Πανάρετος σε ρόλο-κλειδί
Την απόφαση για συμβιβασμό ο Αρχιεπίσκοπος φαίνεται να την έλαβε έπειτα από πίεση. Όπως λένε εκκλησιαστικοί κύκλοι, υποχρεώθηκε να υποχωρήσει, κυρίως μετά τα μηνύματα που φέρεται να εισέπραξε στην επικοινωνία που είχε με σημαίνοντα στελέχη της κυβέρνησης. Ρόλο-κλειδί στο να ηρεμήσουν τα πνεύματα μεταξύ της Εκκλησίας και της κυβέρνησης ακούγεται ότι είχε ο αρμόδιος υφυπουργός Παιδείας και δύο ακόμη στενοί συνεργάτες του κ. Παπανδρέου. Ο κ. Πανάρετος φέρεται ως ο άνθρωπος που κατάφερε να πείσει τον Αρχιεπίσκοπο ότι η Εκκλησία, τουλάχιστον για φέτος, πρέπει να επιδείξει πνεύμα συνεργασίας. Με λίγα λόγια, να φανεί προς τα έξω ότι η Εκκλησία από μόνη της αντιλαμβάνεται τα προβλήματα που αντιμετωπίζει η κοινωνία και γι’ αυτό συναινεί στην έκτακτη αυξημένη φορολόγησή της. «Δεν θα μπορούσε να γίνει και αλλιώς, αφού η κυβέρνηση ήταν αποφασισμένη να έλθει ακόμη και σε ρήξη με την Εκκλησία για να προχωρήσει. Άλλωστε αυτοί που στα μάτια του κόσμου θα φαίνονταν ως οι πιο σκληροί θα ήταν οι Μητροπολίτες που δεν θα έδειχναν να αντιλαμβάνονται τα προβλήματα της κοινωνίας, όχι οι πολιτικοί» λέει έμπειρος κληρικός της Συνόδου. Με την υπόσχεση, λοιπόν, ότι η φορολόγηση θα είναι έκτακτη και πως μόνο όσοι υπάλληλοι των Μητροπόλεων πληρώνονται από τον κρατικό προϋπολογισμό θα πρέπει να προσλαμβάνονται μέσω ΑΣΕΠ, ο Ιερώνυμος κατάφερε να πείσει τα μέλη της Συνόδου να υποχωρήσουν.
Οι αντιδράσεις πάντως στο εσωτερικό της Ιεραρχίας για τους χειρισμούς του Αρχιεπισκόπου παραμένουν. Πολλοί αρχιερείς κατηγορούν τον Ιερώνυμο, διότι, όπως σημειώνουν, έκανε μόνος του τις διαπραγματεύσεις με την κυβέρνηση και κατέληξε σε συμφωνίες που δίνουν περιθώριο στους πολιτικούς να εγείρουν πολύ σύντομα ακόμη μεγαλύτερες απαιτήσεις από την Εκκλησία. «Πώς εμφανίζουν ορισμένοι Μητροπολίτες, προσκείμενοι στον Αρχιεπίσκοπο, ως επιτυχία ότι θα συζητήσουμε όλα τα θέματα με την κυβέρνηση από του μηδενός και ότι πήραμε τις απαραίτητες διευκρινίσεις; Όταν, για παράδειγμα, σε έχει φορολογήσει το κράτος με ένα ευρώ πέρυσι και αυτό φέτος το αυξάνει εκτάκτως στα τρία ευρώ, εάν του χρόνου πληρώσουμε δυόμισι ευρώ θα είμαστε και ικανοποιημένοι από πάνω;» λέει χαρακτηριστικά Μητροπολίτης του Λεκανοπεδίου. Άλλοι ιεράρχες μιλούν για «άνευ όρων» παράδοση της Εκκλησίας στις βλέψεις της κυβέρνησης, που θα ανοίξει όλα τα θέματα μεταξύ των δύο πλευρών, αφού ουσιαστικά βλέπει ότι παίζει δίχως αντίπαλο.
Μυστική συνάντηση
Ακόμη και στενοί συνεργάτες του Αρχιεπισκόπου ακούγεται ότι διαφωνούν με την ανακοίνωση της Συνόδου. Τους εκφράζει, όπως λένε, περισσότερο η πρόσφατη θέση του Μητροπολίτη Ιωαννίνων ότι «δεν θα πληρώσει η Εκκλησία τα σπασμένα της προηγούμενης κυβέρνησης». Ο Ιωαννίνων ωστόσο, σε «μυστική» σύσκεψη που είχε με τον Αρχιεπίσκοπο και άλλους κληρικούς και λαϊκούς στην Αρχιεπισκοπή, φέρεται να άσκησε δριμεία κριτική στις κυβερνητικές επιλογές. Μάλιστα, οι κακές γλώσσες λένε ότι ορισμένοι εκ των παρευρισκομένων, δήλωσαν ιδιαίτερα ενοχλημένοι με τη στάση συγκεκριμένων υπουργών που, όπως είπαν, «από την αρχή της πολιτικής τους διαδρομής δεν είδαν με καλό μάτι την Εκκλησία και δεν δείχνουν τη διάθεση να διαπραγματευτούν». Στη συνάντηση φέρεται να τέθηκε συνολικά το θέμα του τρόπου αντιμετώπισης της Εκκλησίας από την Πολιτεία. Οι πληροφορίες λένε ότι στο τραπέζι έπεσαν πολλές προτάσεις, ενώ κάποιοι ανακουφισμένοι φέρεται να δήλωσαν ότι «τουλάχιστον οι απόψεις του πρωθυπουργού για την Εκκλησία δεν συμπίπτουν με τις απόψεις των υπουργών του». Ορισμένοι εισηγήθηκαν στον Ιερώνυμο ότι πρέπει να δημιουργηθεί μια… δεξαμενή σκέψης (think tank!) που θα προβάλλει τις θέσεις της Εκκλησίας όχι μόνο από κληρικούς αλλά και λαϊκούς που γνωρίζουν σε βάθος τα θέματα της Εκκλησίας. Συγκεκριμένοι λαϊκοί πάντως, κατά τη διάρκεια της σύσκεψης, λέγεται ότι αναφέρθηκαν για μια ακόμη φορά στην πίεση που θα δεχθούν τα οικονομικά αποθέματα της Εκκλησίας από την αυξημένη φορολόγησή της, προτείνοντας επίμονα την ανάπτυξη περισσότερων εμπορικών δραστηριοτήτων και την άμεση εκμετάλλευση των ακινήτων – φιλέτων, ώστε να μπορέσουν σταδιακά να απογαλακτιστούν από την Πολιτεία…
Τέλος, για το θέμα της πρόσληψης των λαϊκών υπαλλήλων των Μητροπόλεων μέσω ΑΣΕΠ, νομικοί κύκλοι της Συνόδου επισημαίνουν ότι η εφαρμογή του νόμου δεν θα δημιουργήσει ιδιαίτερα προβλήματα στις Μητροπόλεις. Το συγκεκριμένο άλλωστε νομοσχέδιο που θα καταθέσει η κυβέρνηση, αναφέρει ότι οι προσλήψεις ναι μεν θα γίνονται μέσω ΑΣΕΠ, «σύμφωνα όμως με τον Καταστατικό Χάρτη της Εκκλησίας της Ελλάδος», δηλαδή με όλους τους περιορισμούς και τα απαραίτητα «παραθυράκια» για να μπορούν οι Μητροπολίτες να προσλαμβάνουν άτομα της επιλογής τους…